Şırnak'ta yasak sonrası TOKİ konutları rant kapısı mı yapıldı?

Elif Ekin SALTIK
Diyarbakır

2019 yerel seçimlerinde taşımalı asker ve polis oylarıyla Şırnak Belediyesi başkanı olan Mehmet Yarka taşımalı seçmenden, ailesinin inşaat şirketi olan May İnşaat’a ihale vermeye kadar pek çok konuda tartışılan isimlerden biri. Şırnak’ta 14 Mart 2016’da ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında devlet saldırıları sonucunda yok edilen 8 mahallede yapılan TOKİ konutları da 2019’da seçim malzemesi olarak kullanılmış, 2019 seçimlerinde AKP Adayı Mehmet Yarka’ya ait firmanın kentte yaptığı TOKİ konutları tehdit aracına dönüştürülmüştü.

2024 yerel seçimlerinde de yeniden Şırnak Belediyesi başkanlığına aday olan Yarka’nın beş yıllık süreçteki icraatlarını kendi de TOKİ mağduru olan Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Şırnak Milletvekili Mehmet Zeki İrmez ile konuştuk.

Şırnak’ta 2015 olaylarının Şırnak halkı için sıkıntılı bir süreç olduğunu söyleyen İrmez, kentte sokağa çıkma yasaklarının 2016 mart ayından 2016 haziran ayına kadar sürdüğünü hatırlattı. “O süre zarfında Şırnak’taki yapı tahribatı 200-300’e yakındı diyen İrmez şöyle devam etti: “Halkın çoğunluğu göç etmiş, çevre köylere ve ilçelere gitmişti. Diğer ilçelere bakıldığı zaman ciddi bir psikolojik tahribatın, ciddi bir pervasızlığın olduğunu, tankla topla şehrin yıkıldığını gördüğü zaman halk da Şırnak’ı boşalttı. Bazı çevre köylerde ve mahallelerde kaldı, diğer mahalleleri boşaltmışlardı. Tabii bu abluka haziran ayına kadar sürmüştü. O zaman valilik açıklama yaparak operasyonların bittiğini söylemişti. Her yerde operasyonlar bittikten sonra sokağa çıkma yasakları da kaldırılıyordu. Ancak Şırnak merkezde sokağa çıkma yasakları bittiği gibi kaldırılmadı. O dönemde halk evlerine dönmüş olsaydı tahrip olan evlerinin tamiratını da yapmış olabilirlerdi. Riskli olan bazı yapılar olabilirdi, belki yıkılırdı ama çoğunluğunu halkın kendisi tamir edebilirdi. Ancak haziran sonrası Şırnak’ta sokağa çıkma yasakları kaldırılmadı ve bu soru işaretini de beraberinde getirdi. Bu durum 14 Kasım’a kadar sürdü. Halkın şehre girişlerine dahi izin verilmedi. Biz şehre giriş için dilekçe verdik, hiçbir şekilde cevap verilmedi, sadece AKP’ye yakınlığıyla bilinen, devlet kurumlarıyla yakınlığı olanlara, iş makinelerinin getirilmesinde yer alan şirketlere izin veriliyordu.”

"HEM YIKIM HEM YAPILAŞMA ESNASINDA CİDDİ RANT SAĞLANDI"

Operasyonlar sırasında 200-300 ev tahrip olmuş olmasına rağmen 7 bine yakın evin yıkıldığına dikkat çeken İrmez, “Bu yıkılan evlerin çoğunluğu tek bir mermi değmemiş olmasına, yeni yapılmış binalar olmasına rağmen yıkıldı. Çevre Şehircilik Bakanlığına bağlı herhangi bir mevzuat da yerine getirilmedi. O dönemde bir iddia dolaşıyordu, AKP’den 2-3 yetkili ve 2-3 iş adamı o dönemin çevre ve şehircilik bakanıyla ‘Operasyonlar bitti, şimdi ne yapacaksınız’ diye görüşmüşlerdi. Sokağa çıkma yasakları normalde kaldırılacak deniliyordu ama onlar farklı bir teklifle Bakanlığa gitmişlerdi. ‘Eğer kentsel dönüşümü gerçekleştirmek istiyorsanız sokağa çıkma yasağını kaldırmayın kentsel dönüşüm adı altında şehri yeniden yapılandıralım’ demişlerdi. Bu şirketler hem yıkım esnasında hem yapılaşma esnasında ciddi bir rant sağladı. Tabii halk bunu biliyor, farkında. Dönem dönem kimlerin bu yıkım ve yapılaşma içerisinde yer aldığını da soruyor” diye konuştu.

"HER ŞEYİ KENDİNİN YAPTIĞINI SÖYLÜYOR"

Bu şirketlerden bir tanesinin de Mehmet Yarka’nın ailesine ait olan May İnşaat Şirketi olduğuna işaret eden İrmez, şirketin sadece Şırnak’ta değil birçok yerde teklifsiz, duyurusu yapılmadan ihale aldığına dikkat çekti. “Hatay’da, İstanbul Ümraniye’de, Hakkâri’de birçok yerde şirket TOKİ’ler üzerinden ihaleler alıyor” diyen İrmez, May İnşaat’ın Şırnak’ta da o dönem gerçek anlamda rant sağlayan şirketlerden bir tanesi olduğunu dile getirdi.

“Mehmet Yarka Şırnak’ta hemen hemen her şeyin kendisinin eseri olduğunu söyleyen bir zat” diyen İrmez, “Sadece TOKİ’leri değil her şeyi kendisinin yaptığını söylüyor, bunu bir lütuf olarak sunuyor. Elbette ki halk bunun bir lütuf olarak görmüyor, tüm kurumların Şırnak’a hizmet etmesi gerektiğini söylüyorlar.  ‘Bizim vergilerimizle bu şirketler rant sağladı, vergilerimizle bazı kurumlar bu şirketlere birçok şeyi peşkeş çekti’ diyorlar” dedi.

7 YILDIR BİTMEYEN TOKİ

TOKİ’lerin normalde 36 ay içerisinde tüm hak sahiplerine verilmesi gerektiğini de hatırlatan İrmez, “36 ay değil tam 7 yıldır yüzlerce aile esnaf ne yazık ki evlerini, dükkanlarını almış değil. Onlardan bir tanesi de ben ve ailem” dedi. “Keşke tüm ailelerimiz, tüm yurttaşlar evlerini almış olsalardı, mağduriyetleri giderilmiş olsaydı. Bu durumu bakanlığa ilettiğimiz zaman da şaşırdılar. 1400 dükkan yıkılmıştı, sadece 400’e yakın dükkan teslim edildi” dedi. Özellikle bazı dükkanların AKP’ye yakın olanlara peşkeş çekilmek için bekletildiğini ifade eden İrmez, “Burada hukuk, mevzuat her yönüyle işlemiyor, rafa kaldırılmış vaziyette” dedi.

ALTYAPIDAN KİRALIK EVE PEK ÇOK SORUN VAR

İrmez’in dikkat çektiği başka bir konu ise Şırnak Belediyesinin kayyum yönetiminde olduğu dönemde halkın altyapı başta olmak üzere sosyal yaşam, ulaşım gibi konularda sorunlar yaşadığı oldu. Şehir içi ulaşımın 10-15 lira arasında olduğunu ifade eden İrmez, “Su faturaları elektrik faturalarını geçmiş durumda. Yaz aylarında su sıkıntısı çok yaşanıyor ama ona rağmen fatura geldiği zaman bakıyorsunuz elektrik faturasından çok daha yüksek. Yapılaşma konusunda da daha önce de belirtmiştik, mevcut Belediye Başkanı hiç kimsenin hiçbir şekilde kendine en ufak bir müstakil ev yapmasına izin vermiyor. O nedenle Şırnak merkezde kiralık ev bulmak imkansız. Birçok memur, öğretmen, doktor Cizre’den Şırnak’a taşımalı bir biçimde gelmek zorunda kalıyor. Kiralar çok pahalı. Sosyal yaşam alanı olan parklar özellikle yıkımdan sonra hemen hemen hiç yok” diye konuştu.

"HALK, İRADESİNİN YÖNETİMDE OLMASINI İSTİYOR"

Şırnak’ta bir mesire alanı olduğu, mevcut Belediye Başkanının alanı İl Özel İdaresinden hukuksuz bir şekilde alarak yıktığı bilgisini veren İrmez, “İl Genel Meclisinin, meclis üyelerimizin projesiydi. 10 milyon liraya mal edilmişti. Belediye Başkanı bize devredin dediği zaman İl Genel Meclisi ‘Farklı bir yer varsa, hazinenin arazisi varsa orada bir millet bahçesi yapabilirsiniz. En azından bir tane mesire alanımız var, 2 tane olmuş olur’ dedi, ancak Belediye Başkanı gözünü dikmişti oraya, birilerine peşkeş çekecekti. İl Özel İdaresinden aldı yıktı, 160 milyona yakın bir ihale usulüyle oraya normal bir millet bahçesi yapmak istiyor. Hâlâ devam ediyor” dedi. Yazın binlerce insanın çocuklarını götürdüğü, nefes aldığı, piknik yaptığı bir yerde olduğunu belirten İrmez, “Şu an orası da yok. Sosyal yaşam olarak da Şırnak çok sıkıntılı bir yer. Yurttaşlar çevre ilçelerde bulunan bahçelerine gitmek zorunda kalıyorlar” dedi. İrmez şöyle devam etti: “Bir seçim dönemiyle karşı karşıyayız, halkımız da bir an önce bu yönetimin değişmesi gerektiğini, halkın iradesinin artık o yönetimde olması gerektiğini belirtiyor. Mevcut Belediye Başkanı her şeyi resmi bir şekilde yürütmeye çalışıyor, çok bürokratik yaklaşıyor. Bir randevu almak bile çok zor. Yurttaşlarımız mizahi bir dille ‘Cumhurbaşkanından randevu bile almak daha kolay’ diyor. Böyle bir karakterin Şırnak halkına bir fayda sağlamayacağını belirtiyorlar. 31 Mart’ta halkımız gerekli cevabı verecektir.”