26 Mart 2017 02:00

McGuinness: Özgür bir ülke hep hayaliydi

Arif Bektaş, Evrensel Pazar'a IRA'nın siyasi kanadı Sinn Fein'in eski Kuzey İrlanda Lideri Martin McGuinnes'i yazdı.

Paylaş

Arif BEKTAŞ

Eski Kuzey İrlanda Bölgesel Hükümeti Başbakan Yardımcısı, eski IRA (İrlanda Cumhuriyet Ordusu) komutanı ve IRA’nın siyasi kanadı Sinn Fein’in eski Kuzey İrlanda lideri Martin McGuinness 66 yaşında hayatını kaybetti. İrlanda’nın bağımsızlığı için mücadelenin hep en önünde yer alan McGuinnes, özgürlüğüne susayan bir başka halk olan Kürt halkının isyan ve özgürlük mücadelesi günü olan Newroz günü 21 Mart’ta hayatını kaybetti.

Ölümünün ardından, kimi “gerçek bir özgürlük savaşçısıydı” derken bir çok kişi de “eli kanlı katil” diye anlatmaya başladı. McGuinness’in mücadele tarihine baktığımızda, asıl kararı o zaman vereceğiz.

James Martin Pacelli McGuinness 1950 yılında, İngiliz işgali altındaki Kuzey İrlanda’nın Derry kentinde doğdu. Bu yıllarda, 1916 İrlanda halk ayaklanmasının kanla bastırılmasının ardından devam eden bağımsızlık mücadelesinin kalelerinden biri olan Derry’de de İngiliz ordusunun kanlı eylemleri sürüyordu.

1916’da 6 gün süren Paskalya Ayaklanması’nın önderlerinden 6’sının, İskoçya’da idam edilmesinin hâlâ hafızalarda tazeliğini korumuş olması ve İrlanda’nın ikiye ayrılmış olması, İngiliz işgaline karşı mücadelenin devam etmesini gerektiriyordu ve silahlı mücadele dahil tüm yöntemlerle İngiliz ordusuna karşı bağımsız ve birleşik bir İrlanda talep ediliyordu. 1916 yılında başlayan ayaklanma sonrasında, İrlanda adasının güneyinde kalan büyük bölümünde hakimiyetini kaybeden İngilizler, kuzeye yoğunlaşmış ve bu bölümü işgal altında tutmaya devam etmişti.

KANLI PAZAR

1960’ların sonlarına gelindiğinde İrlanda Kurtuluş Ordusu (IRA) içinde mücadele etmeye başlayan McGuinness, 1972 yılındaki Kanlı Pazar’ın tanıklarından. O zaman, 21 yaşındayken artık IRA’nın Derry’de askeri kanadının da ikinci komutanıydı. Şimdiki adıyla Londonderry’deki barış mitingine İngiliz askerlerinin ateş açması sonucu onlarca kişi katledilmiş ve yaralılara yardımcı olan sivillere de ateş edilmişti. Daha sonra bu olay tarihe “Kanlı Pazar” olarak geçti.

Bütün bu saldırıları yakından takip eden birçok kez suikast girişimlerine de hedef olan McGuinness, mücadelesini büyüterek ve yer yer Serbest İrlanda’daki birleşik İrlanda yanlıları ile de beraber hareket ederek yoluna devam etti. Silahlı mücadeleyi daha da ilerletti ve bombalı eylemlere başladı. 1970’lerin sonlarına doğru McGuinness, artık IRA’nın tek adamı oldu denilebilir. Hiçbir zaman McGuinness’in, partinin en yetkilisi ya da “beyni” olduğu söylenmez. Ama hem İngiliz istihbaratı ve hem de IRA militanları da biliyordu ki McGuinness örgüt içinde en yetkili ve yetkin kişiydi.

IRA’nın bombalı eylemleri İngiltere içine taşındı. Londra’da onlarca bombalama, Birmingham, Brighton gibi şehirlerde de bu eylemler devam etti. Brighton’daki bombalı eylemde doğrudan hükümet partisi Muhafazakar Parti hedeflenmiş ve birçok bakanın yanı sıra delegeler de yaralanmıştı. İngiliz hükümetini havaya uçuracak kadar yaklaşmıştı.

Bu bombalamadan sonra yerleştirilen bombalar daha sonra IRA tarafından bilerek ihbar ediliyordu ve sivillerin bölgeden çıkarılması isteniyordu. IRA’nın yaptığı bombaları İngiliz istihbaratı ya da polis teşkilatı imha edemiyordu ve bomba mutlaka patlıyordu. Daha önceden haber verildiği için sivillere çok fazla zarar verilmiyordu. IRA’nın bombalar sonucu öldürdüğü sivil sayısının toplamı, İngiliz ordusunun bir tek Kanlı Pazar’da öldürdüklerini geçmez. Ama IRA’nın suikast eylemleri çok yaygındı. Gerek bu bombaların yapımı ve gerekse de patlatılma yönteminin (yani sivillere zarar vermeyecek şekilde) arkasındaki ismin de Martin McGuinness olduğu iddia ediliyor.

Bağımsızlık mücadelesini hiçbir zaman terk etmeyen McGuinness, gerilla mücadelesinin devam etmesinin mümkün olabileceğini ve mutlaka bir gün kazanımla sonuçlanacağına inanıyordu. Fakat bu kazanımın bazen masada da elde edilebileceğine inanıyordu. IRA içinde bu gündeme ilk geldiğinde tepkiler aldı. Fakat giderek bu fikir hayat bulmaya başladı. İngiliz devleti ile masaya oturma fikri çok zor geliyordu birçok İrlandalıya. Hatta örgüt içinde “Gerçek IRA” diye bir grup ayrılsa da çok fazla taban bulamadı. Birkaç eylemin ardından onlar da barış sürecine katılmaya başladı.

‘BARIŞ KANLI BİR EL TUTARAK OLUR’

McGuinness, barışın iki dost arasında olmayacağını ancak iki düşman arasında gerçekleşeceğini söylüyordu. Daha önce gazetemiz Evrensel’e birçok kez konuşan McGuinness, Kürt sorununun çözümüne ilişkin, “Cesaretli bir iktidarın girişimiyle Kürt sorunu masada çözülebilir. Ama ilk hamlenin her zaman hükümetlerden gelmesi gerekir. Aksi takdirde gerilla mücadeleleri ile baş edilemez” diyordu. Her zaman askeri çözümleri düşünmenin fayda getirmediğini söyleyen McGuinness, Türkiye hükümetinin de en büyük hatasının bu olduğunu söylüyordu. Bir noktadan sonra askeri yöntemlerin son bulması gerektiğini ve karşı tarafla, yani eli kanlı olduğu düşünülen tarafla el sıkışmak zorunda kalınacağını savunan McGuinness, bu anlaşmaların, kendi halkına ihanet etmeden yapılması gerektiğini söylüyordu.

KUTSAL CUMA ANLAŞMASI

1990’ların ilk yıllarından itibaren yapılan birçok tartışma ve görüşmeden sonra 10 Nisan 1998’de Kutsal Cuma Anlaşması imzalandı. Paskalya Ayaklanması’nın yıldönümü ve Paskalya Bayramının Kutsal Cuma gününe denk geldiği için Kutsal Cuma Anlaşması olarak tarihe geçen anlaşmanın asıl fikir babasının McGuinness olduğu ve dönemin İngiltere Başbakanı Tony Blair tarafından da benimsendiği belirtiliyor. Bu tarihe kadar IRA’nın siyasi kanadı olarak bilinen Sinn Fein’nin lideri Gerry Adams sürekli öne çıkarken, bundan sonra McGuinness konuşulmaya başlandı. Partinin liderliğini Adams devam ettirirken, McGuinness hükümette başbakan yardımcısı olarak görev aldı.

İngiltere yanlısı partilerle aynı yerel parlamento içinde görev yapan Sinn Fein milletvekilleri, birçok politikayı da belirler oldu. Son zamanlardaki enerji ve çevre politikalarına karşı çıkan ve giderek sağlığı bozulan McGuinness yerel hükümette istifa etmiş ve erken seçim kararı alınmıştı.

Yaklaşık 50 yıl İrlanda’nın bağımsızlık mücadelesi içinde yer alan McGuinness, İrlanda tarihinin son 100 yılın en çok konuşulacak politikacısı olarak tarihe geçti. Sinn Fein, hem askeri, hem taktiksel ve hem de teorik olarak en yetkin politikacısını kaybetti. Birçok İrlandalı gibi McGuinness de hiçbir zaman bağımsız ve özgür bir ülke hayalini terk etmedi.

ÖNCEKİ HABER

Çeyrek asır önce ve bugün: Hilal, haç ve lokum

SONRAKİ HABER

Ömrümüz sular gibi…

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...