18 Temmuz 2016 09:18

Sonik patlama nedir?

Jetlerin alçak uçuşları sırasında ortaya çıkan ve 'Şehre bomba yağdırılıyor' hissi veren 'sonik patlama' sesleri nedir?

Paylaş

15 Temmuz darbe girişimi akşamı Ankara ve İstanbul semalarında alçaktan uçan F-16 jetlerinin çıkardığı sonik patlama sesleri; bomba sesi olarak algılanmış, halk arasında paniğe neden olmuştu.

Şehre bomba yağdırılıyor hissi veren sesler, F16 jetlerinin ses hızını geçmesinden kaynaklanan sonik patlamalardı.

İnsan ve hayvanlar üzerinde birtakım etkileri olduğu bilinen sonik patlamalar, uyku problemi ve sürekli huzursuzluk, kalp sıkışması gibi rahatsızlıklara neden oluyor.

Peki sonik boom yani sonik patlamalar olarak adlandırılan bu patlamalar nasıl meydana geliyor?

SONİK PATLAMA NEDİR?

Sonik patlama (sonic boom), ses hızında veya ses hızının üzerinde bir hızda hareket edilmesi sonucu oluşuyor. Ses hızı, deniz seviyesinde ve 21ºC sıcaklıkta yaklaşık 1235.5 km/sa'dir. Günümüzde bazı uçaklar bu hız sınırını aşabiliyor ve bunun sonucunda da sonik patlamalar meydana geliyor. Örneğin F-16'lar, ses hızından daha hızlı uçabildikleri için sonik patlama meydana getiriyorlar.
Bir uçak hareket halinde iken sürekli olarak, yarıçapları uçağın bulunduğu konumdan dışarıya doğru büyüyen küresel ses dalgaları oluşturur. Bu dalgaların hızı; havanın yoğunluğu, nem oranı gibi değerlere bağlı olup; sesin o atmosfer koşullarındaki hızına eşittir. Uçak yeterince yüksekten uçuyorsa, yere ulaşamaz, dolayısıyla onları duymayız bile. Ancak uçak ses hızına ulaştığında, yol açtığı ses dalgalarını  önüne katıp sürüklemeye başlar.

İNSAN VE HAYVANLARA ETKİLERİ

Sonik ses patlamasına maruz kalan insanlar üzerinde yapılan araştırma sonuçlarına göre, genel olarak kulaklardaki titreşim akustiğinin bozulduğu ve kalp dokusunun şişip yoğunlaştığı gözlemlendi. Bunların dışında deneklerde sürekli tedirginlik, aktivitelere eşlik edememe ve hareket bozukluğu, düzensiz ve huzursuz uyku problemi görüldü.

Kan basıncının yükselmesi ve kalp atışlarının düzensizleşmesiyle denekler göz çevresi ve özellikle göz kapaklarında seğirme hissediyor.  Ayrıca kol ve bacak kaslarında da seğirme veya tutulma görülmesi, uzuvlara hakimiyet gücünün kaybolması da görülen etkilerden.

Bu etkiler insanlara kalıcı olarak bir zarar vermiyor gibi görünse de, bazı deneklerde uyku probleminin uzun süre devam ettiği ve bazılarında değişken kalp ritminin panik atak gibi rahatsızlıklara dönüştüğü gözlemlenmiş.

Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar ise, insanlara oranla daha az zarar gördüklerini ancak genel olarak pek çok türde tedirginlik ve kalp ritmi bozukluğuna yol açtığını ortaya kouyor. (İstanbul/EVRENSEL)

ÖNCEKİ HABER

Ankara’da Yunus ekiplerine ateş açıldı!

SONRAKİ HABER

Başbakan Yıldırım: 208 şehit, 7 bin 543 gözaltı var

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...