Haluk Bilginer'in filmine 'Başkanlık' sansürü

!f İstanbul Bağımsız Filmler Festivali’nde gösterilmesi planlanan Son Şnitzel, eser işletme belgesi alamadığı için gösterilemeyecek. Filmin Yönetmenleri Kaan Arıcı ve İsmet Kurtuluş, İstanbul Telif ve Sinema Müdürlüğüne yaptıkları eser işletme belgesi başvurusuna Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu tarafından verilen yanıtta bazı sahnelerin çıkarılmasının istendiğini ifade etti. Arıcı ve Kurtuluş bakanlığın bu değişiklik isteğini yapmayacaklarını belirtti.

Yönetmenler Kaan Arıcı ve İsmet Kurtuluş’un yaptığı açıklama şöyle: “Uzak gelecekte, hayali bir ülkede geçen The Last Schnitzel-Son Şnitzel isimli komedi kısa filmimizi festivallerde gösterilmenin hukuki koşulu olarak İstanbul Telif Hakları ve Sinema Müdürlüğünden alınması gereken “Kayıt Tescil Belgesi” için yaptığımız başvuruya 10 Şubat 2017 tarihli Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulu Raporunda verilen cevapta, bazı sahnelerin çıkartılmasının ve düzeltilmiş filmin yeniden değerlendirilmek üzere kurula sunulmasının istendiğini gördük. 

‘BAKANLIĞIN İSTEDİĞİ DEĞİŞİKLİĞİ YAPMAYACAĞIZ’

İki yılı aşkın süredir üzerinde çalıştığımız; bütün tecrübemizi, kaynaklarımızı, sinemasal bakış açımızı ortaya koyarak hayata geçirdiğimiz Son Şnitzel’in “Kayıt Tescil Belgesi” alabilmesi için istenen değişikliği yapmama tasarrufunda bulunduk. Dolayısıyla filmimiz, 16. !f İstanbul’da ve ülkemiz sınırları içinde yer alan muhtemel başka film festivallerinde gösterilemeyecektir. Filmin seyirciyle buluşamayacak olmasından dolayı üzgünüz. 

Herhangi bir siyasi aidiyetimiz olmadığını, sadece özgür düşünceyle hikaye anlatmaya çalışan sinemacılar olduğumuzu buradan bütün açık yürekliliğimizle ifade ediyoruz. Bundan sonraki dönemde, filmimizin yurt dışındaki çeşitli film festivallerinde ve sinema platformlarında gösterilmesi için çalışacağımızı kamuoyuyla paylaşmak isteriz.”  

‘KURUL FİLME MÜDAHALE HAKKINI KENDİNDE BULUYOR’

Sinema Yazarı Şenay Aydemir, konuyla ilgili Gazete Duvar’da yayımlanan değerlendirmesinde Değerlendirme ve Sınıflandırma Kurulunun filmdeki bazı sahnelerin çıkarılmasını talep etmesinin sansür konusunda yeni bir aşamayı da işaret ettiğini belirtti. Bugüne kadar eser işletme belgesi alamayan filmlerin tümden reddedildiğini hatırlatan Aydemir, “Kurul ilk kez bir filmin bazı sahnelerinin değiştirilmesi gerektiğine ‘hükmetmiş’ görünüyor. Yani artık filmin tümüne değil, içeriğine müdahale etme hakkını kendinde buluyor” dedi. 

‘BAŞKANLIK DAHA İYİ ANLATILAMAZDI’

Sinema Yazarı Fırat Yücel ise filmin içeriğine yapılmak istenen müdahaleyi şöyle yorumladı; “Dünyada kısa filmden belge isteyen ülke dahi yokken, Türkiye’de ‘bazı sahnelerin çıkartılmasını’ talep etme noktasına kadar geldiler. Adeta ‘yasalar böyle, napalım’ noktasına gelinmiş. Bir kaçınılmazlık / ‘başa gelen çekilir’ olarak sansür... 

En işgüzar totaliter rejimlerde yapılmayacak şeyi yapıp başkanlıktan bahsediyor diye kısa film sansürlemek! Başkanlık daha iyi anlatılamazdı.” 

Sinema Yazarlar Derneği (SİYAD) “Son Şnitzel” adlı kısa filme kayıt-tescil belgesi verilmesi için bazı sahnelerinin çıkarılmasının şart koşulmasını Türkiye’deki sansür uygulamalarının en yeni örneği olan nitelendirdi. SİYAD’ın açıklamasında “İlgili yasal mevzuatın, Değerlendirme ve Sınflandırma Kurulu'nun yetkilerinin filmlere yalnızca yaş sınırlandırılması getirilmesinden ibaret olacak ve kayıt-tescil belgesi uygulamasına son verilecek şekilde yeniden düzenlenmesi taleplerimizi bu vesileyle yineliyoruz” denildi. 

Sinema Emekçileri Sendikası (Sine-Sen) Genel Başkanı Zafer Ayden, Son Şnitzel’e uygulanan sansürü, bugüne kadar uygulanmış sansürlerin devamı olarak nitelendirerek şunları söyledi: “Bu sansür uygulamaların bir parçası ve bir uzantısı. Kendilerinden olmayan, muhalif görülen veya kendi taleplerini çağrıştıran karşı duruş gibi gözüken şeyleri engellemeye çalıyorlar. Filmi de “Başkanlık” lafları geçtiği için engelliyorlar. Biz sansüre karşı olduğumuzu beyan ediyoruz.” 

!F İSTANBUL: ÜZGÜNÜZ

!f İstanbul’dan konuyla ilgili yapılan açıklamada ise eser işletme belgesi zorunluluğuna sansür denilmeden, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik’in 15. maddesi “Ülke içinde üretilen filmler kayıt ve tescil edilmiş olmak kaydıyla bu etkinliklere katılabilir” maddesine uymak zorunda olduklarını ve filmi festivalde gösterememekten dolayı üzüntü duydukları belirtildi.

ESER İŞLETME BELGESİ NEDİR

“Zorunlu Kayıt Tescil Uygulaması” olarak uygulanan Eser İşletme Belgesi, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 13 üncü maddesinde düzenleniyor. müzik, sinema ve bilgisayar oyunları ticari dolaşım için bu belgeyi almaları gerekiyor. Bu belge asıl olarak eser üzerindeki telif hakkını korumak için düzenleniyor. Ancak bakanlık özellikle muhalif sinemacılara bu belgeyi alma zorunluluğunu “Son Şnitzel” filminde görüldüğü gibi içeriğine müdahale etmeyi talep ederek veriyor, ya da sinemacıların belgeyi almasını engelliyor. 
Daha önce “Dersim 38” ve “Berivan” filmlerinin gösterimi benzer uygulamalarla engellenmişti. 2015 yılında İstanbul Film Festivali’nde “Bakur” filmine eser işletme belgesi verilmemesi de sektörde uzun bir süre sansürün tartışılmasına yol açmıştı. 

BÜYÜK BAŞKAN ŞNİTZEL YEMEK İSTERSE...

Haluk Bilginer, Şevket Süha Tezel ve Serkan Keskin’in rol aldığı kısa film ‘Son Şnitzel’in konusu şöyle; Dünya yok olmak üzeredir. Büyük Türk Devleti başkanı, gezegeni terk etmeden önce tavuk şnitzel yemek ister ve yaveri Kamil’i, yemeği hazırlamakla görevlendirir. Kamil ne yapıp edip şnitzeli bulmak zorundadır; dünyadaki son tavuk en son 200 sene önce görülmüş olmasına rağmen… 

Filmin yönetmenlerinden İsmet Kurtuluş, 2016’da Mezardeniz: Suriyeli Mültecilerin Anısına filmi Cannes Lions Uluslararası Yaratıcılık Festivali’nde finalist olmuştu ve aynı filmle Golden Drum Yaratıcılık Festivali ve Kristal Elma Yaratıcılık Festivali’nde ödüllere layık görüldü. Önemli filmleri arasında, ortak yönetmenliğini yaptığı, Türkiye’nin ilk uzun metraj kukla filmi Rimolar ve Zimolar: Kasabada Barış ve 2012’de çektiği “It’s Me” yer alıyor.

Kaan Arıcı ise Kopenhag Üniversitesinde sinema üzerine yüksek lisansını tamamladıktan sonra Türk sinemasının 1895-1955 arasındaki dönemini konu alan tez projesini hazırladı. Arıcı’nın önemli filmleri arasında Sür Baba Sür yer alıyor. (İstanbul/EVRENSEL)