TRT’de cihat belgeseli

Gözde Tüzer
İstanbul

Halkın ödediği vergilerle yayın yapan devlet televizyonu TRT, Suriye’deki iç savaşı anlattığını iddia ettiği bir belgesel yayımladı. ‘Pusula Doğu’ isimli belgesel daha çok radikal islami grupların cihat çağrısı olarak dikkat çekiyor. 

Suriye’de yaşanan iç savaş tüm Suriyelileri etkilese de belgeselin ilk üç bölümünde görüşlerin neredeyse tamamı “İslami Cephe” üyeleri tarafından verilmiş ve bu cephenin propagandası yapılmış. Ayrıca “Pusula Doğu”da ne dünyanın terör örgütü listesinde bir numarada yer alan IŞİD, ne de pek çok savaş suçu işlemekle eleştirilen İslami Cephe’nin yaptıkları yer alıyor. 

Yapımcılığını Şencan Uzun’un, yönetmenliğini ve metin yazarlığını Serdar Çalışkan’ın yaptığı belgeselde Halep’te bütün çatışmaların ve ölümlerin sorumlusu olarak Beşar Esad gösteriliyor. İlk bölümünde “Bölgede çatışanların hemen hemen hepsi yerli halk” deniyor. Rejim güçlerinin varil bombalı saldırılarının etkisi sivil halk içinde çarpıcı bir biçimde görülüyor lakin bu trajedi, cihatçılığı güçlendirmek için propagandaya çevriliyor. 

Arkada çalan kahramanlık şarkıları ve marşları da dikkat çeken bir diğer detay. Hüzünlü bir müzikle çocukların hikayeleri anlatılırken, Allah’u Ekber sesleriyle çatışmaların ortasındaki silah sesleri ve yaralanan çocukların gösterilmesi tartışma yaratacak cinsten. Türkiye, Suudi Arabistan ve Katar’ın İslami Cephe’ye silah gönderdiğinden bahsedilmezken silahların, tankların ve mermilerin Suriye askerlerinden alındığı iddia ediliyor. 

Mülteci kamplarında kalan çocuklardan Zeman Muhammed’in “Eğer babanın katillerini görsen ne yapardın” sorusu üzerine verdiği “Kontrol noktasında kendimi patlatırdım” cevabı açık bir şekilde TRT ekranlarında yayımlanıyor. Keseb-Lazkiye’de bombalar kurulurken alt sesten “Bu bombaların amacı rejim güçlerinin tanklarını bomba yağmuruna tutarak, sivilleri öldüren rejim yanlılarının araçları ve kaybedilen Humus’un intikamı...” deniyor. 

2. BÖLÜM: ‘YARDIMA İHTİYACIMIZ VAR’

“Pusula Doğu” belgeselinin 2. bölümü “Yardıma İhtiyacımız Var” ismini taşıyor. Suriye’ye Yardım/Biz Ümmetiz Platformu Başkanı Ayhan Altıntaş’ın görüşleriyle Suriye’ye gönderilen yardımlardan bahsediliyor. İnsani yardımların gönderilmesi Suriye için elbette vazgeçilmez ancak yardım adı altında Suriye’ye MİT TIR’larıyla silah gönderilmesi iddiaları da akıllardan gitmiyor. Yardımların adil dağıtıldığını ve bu dağıtımların da muhalifler tarafından kontrol edilen Şer’i heyet tarafından yapıldığı söyleniyor. 2. bölümde konuşan Nurdin Asmen adlı bir gencin “Ya Allah’ın izniyle kazanacağız ya da şehit olacağız” sözleri yine cihat çağrısı olarak okunabilir. 

İHH’nın Yetim Çalışmaları Sorumlusu Adem Kalaycı Suriye’deki Şuheda Kampı’nda “Dünyadaki hiçbir yerde böyle bir zulüm yaşanmıyor” derken, cihatist grupların yaptıklarına dair en ufak bir söz söylenmiyor. Çadır kamplar anlatılırken dış sesin “Onlar sahip olduklarına şükretmenin çok erken yaşta öğrenildiği bir kültürün insanları. Bu nedenle kimsenin ağzından imkanların darlığıyla ilgili bir şikayet çıkmıyor” denilerek, halkın şikayet etmesi de engellenmeye çalışılıyor.

3. BÖLÜM: ‘TERÖRİST DEĞİLİZ’ 

3. bölümün başında İslami Cephe anlatılırken, bu örgütün yerli halk olduğu ve dışarıdan herhangi bir muhalifin katılmadığı iddia ediliyor. Alt seste “Her biri kendi mahallesini, bölgesini korumaya çalışan 2 bini aşkın grup, dış kaynaklı radikal çetelerin biat dayatması karşısında birleşmek zorunda kaldı. İslami Cephe bu grupların en büyüklerinden biri” deniyor. 

3. bölümde İslami Cephe’nin Esad’a bağlı güçlere ait bir askeri üssü ele geçirmeye çalışmasının görüntüleri yer alıyor. İdlip’te Emine Müclavi 1980 döneminde rejime karşı çıkan insanların tutuklandığını ve kendi eşinin de siyasi bir hapishanede öldürüldüğünü anlatıyor. Bu durum akıllara Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başbakanlığında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad’la birlikte yaptığı ortak basın toplantısını ve “Kardeşim Esad” söylemini akıllara getiriyor. Belgeselde ayrıca dış sesten bir kadına sorulan “Ariha’daki mücahitlere mesajın nedir?” sorusu cihat çağrısını çağrıştırıyor. (Mücahit: Kutsal sayılan bir ülkü, özellikle de İslam adına savaşan kişi. Sözcük Arapça mücahidûn-mücahitler sözcüğünün tekilidir ve ‘cihat eden’ anlamına gelir)
Belgesel İslami Cephe Şura Meclisi Başkanı Ebu İsa eş-Şeyh’in şu sözleriyle son buluyor “Adaletli, insaflı ve yeni bir Suriye bekliyor bizi. Tükiye elinden geleni yaptı. Çok teşekkür ediyoruz. Rabbimiz bizimledir ve muhakkak ki kurtuluşa erdirecektir. Bizi zalimlerin kuşatması altında, doğunun ve batının komplosu altında bırakmaz. Allah’ın inayetiyle bazı ülkeler bizi terk etmedi. Dayanın ve sabredin. Kardeşleriniz içerde korku altındayken sizin dışarıdaki rahatlığınız size sadece utanç verir. Herkes yerine dönsün” Bu sözlerse İslami Cephe saflarında cihat çağrısı olarak yorumlanıyor. 

Suriye iç savaşının bir belgesel olarak yapılması ve dini inancı, siyasi görüşü ne olursa olsun sivillerin yaşadığı katliamlar, zorluklar ve mülteci dramı elbette belgeselde konu edilebilir. Ancak Türkiye’yi de açık bir taraf haline getiren ve cihat çağrısını destekleyen bir belgeselin TRT’de gösterilmesi tartışmaları da beraberinde getirecek gibi görünüyor.

İSLAMİ CEPHE  

Suriye’de 22 Ekim 2013 tarihinde yedi grubun birleşmesiyle oluşan muhalif bir grup olan İslami Cephe’nin, Suudi Arabistan tarafından desteklendiği iddia ediliyor. Grup, Suriye Devrimi Muhalefet Güçleri Koalisyonundan bağımsız bir yapılanma olarak meydana geldi ve daha çok selefi ve radikal unsurlardan oluşuyor. Suriye’nin pek çok yerinde de Özgür Suriye Ordusu ile beraber hareket ediyor. Özellikle son dönemde bu iki gruba el Nusra Cephesi de katıldı ve bu sayede Lazkiye, İdlip ve Halep kırsalında başarılar elde edildi. Türkiye’nin İslami Cephe’nin de dahil olduğu Şam Cephesi’ni silahlandırmaya başladığı ve Suriye’de uygulamayı planladığı Güvenli Bölge’ye de Şam Cephesi üyelerini yerleştirmek istediği iddia edilmişti. Cephe’de Tevhid Tugayı, Selefi Ahraruş Şam, Humus merkezli Liva el-Hak, İdlib merkezli Sukûr el-Şam, Şam merkezli Ceyşul İslam, Ensar el Şam ve Kürt İslam Cephesi bulunuyor.