19 Ağustos 2019 14:43
Son Güncellenme Tarihi: 20 Ağustos 2019 13:54

4 maddede kayyumların 3 yıllık özeti: Yasak, borç, inkar

2016’da DBP’li belediyelere atanan kayyumlar, yasak, borç ve inkarlarla gündeme geldi. İşte kayyum döneminin 3 yıllık özeti...

Fotoğraf: AA

Paylaş

Hazırlayan: Meltem Akyol

OHAL gerekçesi ile yayımlanan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile Cumhurbaşkanı’na belediyelere kayyum atama, valilere ise belediyelerin taşınır mallarına el koyma ve çalışanlarını görevden uzaklaştırma yetkisi verildi. Bu KHK’ye dayandırılarak HDP’nin bileşeni olan DBP’den seçilen belediyelere 11 Eylül 2016 tarihi itibarıyla kayyum atamalarına başlandı. 11 Eylül 2016 tarihinde başlayan kayyum atamaları ile, 3’ü büyükşehir belediyesi olmak üzere, 10 il, 63 ilçe ve 22 belde ile 95 belediyede halkın seçilmişlerinin yerini atanan kayyumlar aldı.

Tüm demokratik kazanımları rafa kaldıran kayyumlar, gıda bankalarını, psikolojik danışma merkezlerini, kreşler ve çocuk oyun salonlarını, yaşlı bakım merkezlerini, meslek edindirme amaçlı kurulan tekstil atölyelerini kapattı, spor müdürlüğü bünyesinde açılan tüm kurslar, engelli ve gençlere yönelik yapılan sosyal projeleri de iptal etti. Belediyeleri borç batağı içerisinde bırakan kayyumlar 52 kadın kurumunu da kapattı, kadın çalışanları ise ya işten attı, ya da başka birimlere gönderdi. HDP’nin kayyum raporu ve Sayıştay raporlarından yararlanarak hazırladığımız bu toparlama kayyum gerçeğini gözler önüne seriyor: Yasak, inkar, borç...

1-EKONOMİ: MİLYONLARCA LİRA KAYIP, BORÇ KATLANDI

Kayyum sonrası belediyelerin taşınmaz mülkleri haraç mezat satıldı ve sadece 2 yılda belediyeler borç batağı içine itildi. Kayyumların icraatları Sayıştay raporlarıyla da ortaya döküldü. Sayıştayın kamu idareleri denetim raporuna göre üçü büyükşehir olmak üzere, kayyum atanan 13 belediyede toplam 196 usulsüzlük tespit edildi. Raporlara göre kayyum atanan belediyelerde borçlar yüz milyon liraları buldu, bir o kadar paranın akıbeti ise belirsiz.

Denetçiler tarafından hazırlanan raporlara göre belediyelerin yaptığı milyonlarca liralık harcamalar bilançoya yansıtılmadı, akıbeti ise bilinmiyor. HDP ise açıkladığı kayyum raporunda belediyelerdeki ekonomik durumu ortaya koydu.

İşte o raporlardan birkaç örnek:

Diyarbakır:

  • Diyarbakır Belediyesi Eş Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, kayyum döneminde belediyenin kaynaklarının nasıl har vurup harman savrulduğunu, “Kayyum döneminde 1 ton 600 kilo fıstıklı kadayıf yemişler. Yüzlerce kahve fincan takımları göndermişler. Fincanlar 92 bin TL tutuyor. 92 bin TL fincan masrafıyla 460 ailenin bir aylık masrafını karşılayabiliyorsunuz” sözleri ile duyurmuştu.
  • Kayyum Cumali Atilla, 2 milyon 127 bin 725 TL harcayarak kendisine lüks bir makam odası yaptırmıştı. Ayrıca Kayyum Atilla’nın 2019 yılının ilk 3 ayında özel kalem bütçesinden yaptığı yemek harcamaları da dikkat çekmişti. Ocak ayınca 59 bin liralık yemek harcaması yapan Atilla, şubat ayında çıtayı yükselterek bunu 80 bin 427 liraya çıkarmış. Seçim çalışmalarının başladığı mart ayında 105 bin liralık yemek bedelini özel kalem bütçesinden karşılayan Atilla, nisan ayının 6’ncı gününden 12’sine kadar 6 günde 11 bin liralık yemek bedelini de özel kalem bütçesinden karşılamıştı.
  • Sayıştay raporunda ise Diyarbakır Belediyesinin, mülkiyeti belediyeye ait olan bazı taşınmazları, muhasebe kayıtlarına almadan AKP’li belediye ve müftülüklere tahsis ettiği ortaya çıktı. Yine raporda Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi, mülkiyeti belediyeye ait olan ve meclis kararıyla diğer kamu kurum ve kuruluşlara tahsis edilen 16 taşınmazı, muhasebe kayıtlarına almadığı ortaya çıktı. Kayıtsız 7 taşınmazdan iki binanın, 25 yıllığına AKP’li *Çüngüş Belediye Başkanlığına, bir binanın Bağlar İlçe Müftülüğüne ve bir arsanın da Aile ve Sosyal Politikalar Müdürlüğüne verildiği belirlendi.

Mardin:

  • Mardin Büyükşehir Belediyesine kayyum olarak atanan isim daha önce de kayyumluk yapan Vali Mustafa Yaman oldu. Yaman döneminde 6 milyon geliri olan MARSU 620 milyonluk borç bıraktı. Belediyenin 63 milyon lira olan toplam borcu ise 406 milyona çıktı. Rakamlar toplandığında ise belediyenin borcu 1 milyarın üzerine çıktı.
  • Yaman döneminde 2019’un ilk 3 ayında belediye bütçesinden “ağırlama bedeli” ve kente seçim çalışmaları için gelen AKP’li bakanlar için toplamda 1 milyon 588 bin TL harcandı. Kuruyemiş ve kahve alımı için ödenen miktar, söz konusu harcamaların en dikkat çeken başlıkları arasında yer aldı. Kayyum yönetimi, ocak ayında 34 bin 550 TL, şubatta 73 bin 900 TL ve martta 56 bin 100 TL olmak üzere toplamda 164 bin 550 TL’ye sadece kuruyemiş ve kahve alımı yapıldı. 3 kalem şeklinde faturalandırılan harcamalar, “ağırlama bedeli” olarak kayıt altına alındı.
  • Sayıştay raporuna ise Mardin Artuklu Belediyesinin de seçimlere kadar ihale yapabilmek için doğal afet yönetmeliğini kullandığı raporlara yansıdı. Mardin Büyükşehir Belediyesi, arazi, bina, yol, köprü gibi 1479 taşınmazın değerini 1 lira olarak gösterdi. Sayıştay, belediyenin doğrudan temin yöntemiyle yaptığı mal ve hizmet alımları da mercek altına aldı. Raporda, bu alımların mevzuata aykırı olduğu ifade edilerek, “Kısa bir zaman aralığında, hatta bazen aynı gün içinde dahi alım gerçekleştirildiği, gün içinde gerçekleşen bazı alımların aynı firmadan yapıldığı, bu alımların toplamının eşik değer limitlerini aştığı, ancak kısımlara bölünerek doğrudan teminle alındığı görülmektedir” denildi.

Van

  • Van Büyükşehir Belediyesine atanan kayyum, 3 yıl içerisinde belediyeye 1 milyar 389 milyon TL borç bıraktı.
  • Van Büyükşehir Belediyesinin kayyum yönetiminin, belediyenin etrafına beton bloklar koyarak “karakola” çevirmek için 1 milyar TL’yi aşkın para harcadığı ortaya çıktı.

Batman

  • Batman Belediyesinin gecekondu fon hesabı açmadığı, Hazinenin fona aktarması için gönderdiği 139 bin 83.93 lirayı da gelir hesaplarına kaydettiği belirtildi. 39 adet kurum taşınmazının, kiralama işlemlerinin de pazarlık usulüyle mevzuata aykırı yapıldığı kaydedildi.

Ağrı:

  • ‘Nakit yetersizliği’ gerekçesiyle 27 milyon liralık elektrik faturasını ödeyemeyen Ağrı Belediyesinin, kasasındaki parayı ‘amacı dışında’ kullandığı tespit edildi. Belediyenin İller Bankasına 6 milyon 432 bin 355.93 TL’lik faiziyle birlikte toplam 27 milyon 847 bin 666.55 TL borcu olduğu ortaya çıktı. Borç tutarı bilançoda ise toplam 7 milyon 793bin 360.46 TL olarak gösterildi. Belediyenin gecekondu fon hesabı açmadığı, bu fona yatırılması gereken 25 bin 560.68 TL’yi de normal gelir gibi kayıtlara aldığı tespit edildi. Belediye, 2 milyon 560 bin 729.00 TL’lik otopark parasını da başka amaçlar için kullandığı ortaya çıktı. Belediyenin, mülkiyetindeki ihaleyle kiraya verilen 65 adet taşınmazı da mevzuta aykırı olarak aynı kişilere kiraya verdiği, bu kişilerin kira süresini sürekli olarak uzattığı belirtildi. Belediyenin 4 milyon 748 bin 885.79 TL tutarında doğrudan mal ve hizmet alımı yapması da usülsüzlük olarak kaydedildi.
  • Ağrı’da borç doğru yazılmazken toplu taşımadan gelen paraların taşeronun hesabına geçirildiği belirlendi.

Mersin

  • Mersin Akdeniz Belediyesinin, İmar Şehircilik Müdürlüğünce yapılan hesaplama hatası nedeniyle emlak vergisini eksik topladığı ifade edildi. Belediye, üçüncü kişilere kiraya verdiği 43 adet gayrimenkulü, Sayıştayın denetiminin ardından, kurumun mali tablosuna kaydetti.

Siirt

  • Siirt Belediyesi ve Tapu Müdürlüğündeki kayıtların karşılaştırılması sonucu, 567 adet taşınmazın, tapuda kayıtlı olan taşınmazlar formunda yer almadığı, böyle bir formun da hiç olmadığı ortaya çıktı. Bu durumun, hesapların olması gereken tutardan az görünmesine yol açtığı belirtildi. Rapora göre belediye, Gecekondu Kanunu hükümlerine göre oluşturulması gereken fon hesabını da oluşturmadı. Kanunda belirtilen amaçlar için kullanılması gereken ve miktarı hakkında bilgi verilmeyen bu tutar, fon oluşturulmadığı için belediyenin genel harcamaları için kullanıldı.

Hakkari:

  • Hakkari’de Yüksekova Belediyesi Eş Başkanları Belediyeye atanan kayyumın arkasında 680 milyon TL bir borç bıraktığını açıkladı.

Şırnak

  • Şırnak Silopi Belediyesinin, HDP’li eş başkanları, kayyum döneminden kalan borç ve devredilen taşınmazların listesini belediye binasına astı. Belediyenin kayyum tarafından 133 milyon 453 bin TL borçlandırıldığı ortaya çıktı.

2-KREŞLER KUR’AN KURSU OLDU, KADIN DERNEĞİNİN BİNASI TÜRGEV’E VERİLDİ

Kayyumlar kadınların kazanımlarını da bir bir yok etti. Kayyumların atanması sonrası 34 kadın belediye eş başkanı tutuklanırken, kayyum atanan illerde bulunan 52 kadın kurumunun faaliyetleri durduruldu. Kadın Politikaları Daire Başkanlığı, kadın müdürlükleri ve kadın sığınmaevleri kapatıldı, “kadın” kelimesinin yerine ise “aile, hanım, bayan, anne” gibi kelimeler aldı.

Kayyumların uygulamalarının bazıları şöyle:

  • Şırnak’ın Cizre ve Silopi ilçesinde kapatılan kadın müdürlüklerine ait mekanlar AKP Kadın Kolları başkanlarına tahsis edildi, Kur’an kursu ve dikiş kursuna dönüştürüldü.
  • Kapatılan kurumların tüm olanakları Tayyip Erdoğan’ın kızı Sümeyye Erdoğan’ın başkan yardımcılığını yürüttüğü Kadın ve Demokrasi Derneğine (KADEM) ve iktidara yakınlığıyla bilinen çeşitli kadın derneklerine devredildi.
  • Kayapınar Belediyesi tarafından Ceren Kadın Derneğine tahsis edilen mekan TÜRGEV’e tahsis edildi.
  • Batman Kadın Spor Kompleksi, Batman Spor Kompleksine dönüştürüldü.
  • Van Büyükşehir Belediyesine ait kadın sığınmaevi ve ‘Alo Şiddet Hattı’ kapatılırken, belediye otobüslerinde kadınlara haftada bir gün kullanılmak üzere verilen ücretsiz hizmet iptal edildi.
  • Silvan Belediyesine bağlı Meya Kadın Danışma Merkezi, Aile Danışmanlığı Merkezine dönüştürüldü. AKP Silvan gençlik kolları başkanının eşi merkeze yönetici olarak atandı.
  • Hani’de Kadın Danışma Merkezi, pastacılık ve Kur’an kursuna dönüştürüldü.
  • Mardin Belediyesine atanan kayyum tarafından göreve getirilen Kent AŞ müdürü hakkında, kadın çalışanlara cinsel taciz ve fuhuş karşılığı iş vaadi suçlamasıyla dava açıldı.
  • Van Büyükşehir Belediyesine ait kadın sığınma evi ve “alo şiddet hattı” kapatılırken, belediye otobüslerinde kadınlara haftada bir gün kullanılmak üzere verilen ücretsiz hizmet iptal edildi.
  • Van Saray Belediyesinde kadınların üretim yaptığı seralar kapatıldı.
  • Van İpekyolu Belediyesinin kadın emeği halk pazarı kapatıldı ve kadınların iş imkanları ellerinden alındı. Aynı belediyeye ait 202 kişilik yükseköğrenim kız öğrenci yurdu projesi durduruldu, belediyenin açmış olduğu kadın ve çocuk sağlık kabini kapatıldı.
  • Siirt’e kayyum gelir gelmez kadın müdürlüğü ve kadın merkezi çalışanlarını görevden alırken, “Hanımlar Kültür Merkezi” adı altında bir proje hazırlanmaya başladı.
  • Van Edremit Belediyesinin kadın kilim atölyeleri kapatılmış ve “Mor Satış Noktaları” projesi durduruldu.

3- ÇOK DİLLİLİK YERİNE ASİMİLASYON

Kayyumlar eliyle sembol niteliğindeki insanların heykellerini kaldırdı, parkların ismini değiştirdi ve bu kentlerdeki çok dilli tabelalar kaldırıldı. Kürtçe eğitim veren kreşleri amacından uzaklaştırdı.

Bazı örnekler şöyle:

  • Kayyum atanan Derik Belediyesinin üç dilli tabelası kaldırılıp yerine bayrak asıldı.
  • Sur Belediyesine atanan kayyum Ermenice ve Süryanice tabelayı kaldırdı.
  • Yenişehir Belediyesine kayyum olarak atanan Kaymakam Mehmet Özel’in talimatıyla Mervani Parkı’nda bulanan ve Mervanileri simgeleyen kabartmalar söküldü.
  • Diyarbakır’da DBP’li Kayapınar Belediyesinin yaptırdığı ‘Roboskî Anıtı’ kayyum tarafından kaldırıldı.
  • Akdeniz Belediyesine kayyum olarak atanan Kaymakam Hamdi Bilge Aktaş, katledilen çocukların heykellerini kaldırdı.
  • Cizre’deki Orhan Doğan’ın heykeli ile saat kulesi, kayyum Ahmet Adanur’un talimatı üzerine kepçelerle yıkıldı.
  • Şırnak’ın Cizre Belediyesine kayyum olarak atanan ilçe kaymakamı Ahmet Adanur, ilçe merkezinde bulunan Kürt siyasetçi Orhan Doğan’ın anıtını yıktırdı.
  • Mardin’in Kızıltepe ilçesinde, Uğur Kaymaz Bulvarı’ndaki Barış Heykeli, polis ve zırhlı araçların eşliğinde yapılan bir gece yarısı operasyonu ile kepçelerle yerinden söküldü. Yerine saat kulesi dikildi.
  • Ağrı-Doğubeyazıt’ta belediye ekiplerince yıkılan EhmedêXanî heykeli için kayyum tarafından ‘Kazaen zarar verildi’ açıklaması yapıldı. Heykelin onarıldıktan sonra yeniden yerine konulacağı açıklanmış olsa da aradan aylar geçmesine rağmen heykel yerine konulmadı ve EhmedêXanî’nin adının yazılı olduğu tabela yerinden söküldü.
  • Van’ın Çatak Belediyesine atanan kayyum Hacı Asım Akgül, Tahir Elçi’nin adını taşıyan parkı, Şehit GK Ali Ogün Parkı olarak değiştirdi.
  • Ceylan Önkol’un adının verildiği park, Lice Belediyesi kayyumu Sinan Başak tarafından kaldırıldı.
  • Diyarbakır’ın Yenişehir Belediyesi kayyumu Serdar Kartal, 11 Ekim’de yaşamını yitirişinin 10’uncu yılı olacak olan Kürt Yazar Mehmed Uzun’un isminin verildiği parka müdahale etti. Tepkiler üzerine parka tekrar Mehmed Uzun adı verildi ancak parkın içindeki heykel yerine konulmadı.

4-KÜLTÜR MERKEZLERİ KAPATILDI, SANATÇILAR İŞSİZ

Kayyumların uygulamalarıyla birçok kentte kültür sanat merkezi artık sanat üretemez hale geldi, birçok sanatçının ise sözleşmesi iptal edildi. Bölgede kültür sanat alanında yaşanan bu gelişmelere dair resmi bir veri bulmak neredeyse imkansız. Çıkarılan OHAL KHK’lerini de kapsayan bazı açıklamalar ve rakamlar ise şöyle:

  • Şu ana kadar 21 kültür sanat merkezi kapatıldı: Mardin’in Kızıltepe, Dargeçit, Mazıdağı ve Nusaybin ilçeleri, Diyarbakır’ın Silvan ilçesi, Şırnak’ın merkezi ve İdil, Silopi, Cizre ilçeleri.
  • Hakkari’nin merkezi ve Yüksekova ilçesinde ise kültür sanat merkezi bulunmasına rağmen herhangi bir etkinlik yapılmıyor.
  • 288 sanatçı, kültür emekçisi ve eğitmen işinden oldu.
  • Kapatılan merkezlerde eğitim alan 3 bin 366 öğrencinin bu imkanları elinden alındı.
  • 21 festival iptal edildi. 220 bineal, sergi, eğitim, film gösterimi ve tiyatro gibi etkinlik iptal oldu.
  • Kayyumlar, Kürtlerin tarihsel, kültürel değer isimlerini taşıyan park, mahalle ve sokaklar ile kültür merkezlerinin ismini değiştirdi.
  • Kayyum rejimi ile başta Diyarbakır’da bulunan Cigerxwîn, Aram Tigran ve Dicle Fırat Kültür merkezlerinde verilen kurslar, dersler ve çalışmalar olmak üzere birçok belediyede açılan kültür-sanat merkezlerinin hizmet içeriği tamamen değiştirildi.
  • Batman Belediyesinin 2006’da inşa ettiği ve kayyum atanmasının ardından önce şaibeli bir yangınla kül olan Yılmaz Güney Sineması daha sonra tamamen yıkıldı.
  • Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatrosu (DBŞT) kadrosunda yer alan 31 oyuncunun işlerine son verildi.
ÖNCEKİ HABER

TMO fındık bedellerini 20 gün içinde ödeyecek

SONRAKİ HABER

39 yıldır kaybedilen oğlunu arayan Cumartesi Annesi Elmas Eren hayatını kaybetti

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...