Marifetlerinizi görün de ‘utanın’

DEVRİMCİ 78’liler Federasyonu’nu tarafından 12 Eylül faşist darbesinin 30. yılı nedeniyle organize edilen 12 Eylül Utanç Müzesi bugün açılacak. Çankaya Belediyesi Çağdaş Sanatlar Merkezi’nde beş kat boyunca açılan müzede “Akademi 78, Direniş Kültürümüzde Sanat Etkinlikleri” bölümleri de yer alıyor.
Merkezin ilk girişine Ulucanlar Cezaevi’nde, başta Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan olmak üzere, 12 Eylül döneminde onlarca devrimcinin yaşamlarının sona erdirildiği idam sehpası temsili olarak kurulabilecek. Çünkü, daha önce AKP’li Altındağ Belediye Başkanı Veysel Tiryaki’nin sergilenmesi için verme sözü verdiği darağacının orijinalinin son anda müzeye verilmeyeceği bildirildi. Merkezin üç katı da Utanç Müzesi’ne ayrıldı.
Müzenin hazırlanmasında emeği geçen ve kendisinin cezaevi fotoğrafı da sergilenen Şair Mehmet Özer müzenin bölümleri hakkında bilgi verdi.
960 FOTOĞRAF, DARBELERİ SORGULAYACAK
Müzenin birinci katında, katledilen yaklaşık 960 kişinin, çoğunluğu siyah-beyaz fotoğrafları yer alacak. Basamak basamak oluşturulan özel bir düzeneğe yerleştirilecek fotoğraflar adeta kendi aralarında toplantı yapıp, darbecileri, darbeleri yargılayacakları kararlar alacak, belki bugünün gençlerine de seslenecekler. Loş bir ortamda, hafif bir müzik eşliğinde gösterime açılacak olan bu bölüm, darbecilerin gerçek yüzünü de teşhir edecek. Müzeyi ziyaret edenlerin, karanfiller bırakıp, “sizi unutmadık, mücadeleniz sürüyor” mesajı verebilecekleri bir bölüm burası...
‘ONURLARIMIZ’
Müzenin, Şair Metin Demirtaş’ın “Onurumuz” şiirinden dizelerle başlayan bölümünde Türkiye ve dünyanın birçok ülkesinden, dönemine damgasını vurmuş kişiler yer alacak. Deniz Gezmiş’ten Mahir Çayan’a, Karl Marks’tan, hâlâ mezarı bulunmayan 12 Eylül döneminde idam edilen Veysel Güney’e, darbecilerin “asmayalım da besleyelim mi” diyerek ipe gönderdikleri Necdet Adalı, Erdal Eren ve daha birçok devrimciye... Halkları, inançları uğruna gözlerini kırpmadan yaşamlarını verenler...
İŞKENCE YÖNTEMLERİ
Müzenin en çok dikkat çeken, öfke uyandıran bölümlerinden biri de işkence yöntemlerini maketlerle gösteren bölüm... Ne de çok ve utanç verici yöntemi varmış işkencecilerin, devrimcileri “teslim” alabilmek için kullanıldıkları...
yKafes ya da kutu içinde uzun süre hareketsiz tutma,
yMağdurun başına naylon geçirerek boğma,
yTers kasap askısı işkencesi (suda boğma işkencesi ile birlikte de kullanılabiliyor) Gözleri bağlı, ayaklarından baş aşağı asılan maketin başının tam altında su dolu kova bu işkence yöntemini teşhir ediyor.
yÇarmıh ya da düz askı işkencesi
yVücudun üzerine su dökülerek yapılan elektrik işkencesi...Hepsinin de üzerinde “YSY” -Yemek, su yasak” yazısı...
26 YIL SONRA SAHİPLERİNİ BULAN MEKTUPLAR
Bir başka katta daha önce de sergilenen, cezaevinden gönderildiği halde sahiplerine verilmeyen ancak 26 yıl sonra sahipleriyle buluşan mektuplar sergileniyor.
SANAT DA UNUTULMAMIŞ
Direnişin kültürü de ihmal edilmemiş sergide. Başka bir katta direnişin şiiri, sineması, müziği adları ile üretilen eserler sergileniyor. Bu bölüme yakın bir yerde, Ulucanlar Cezaevi’nden fotoğraflar ve cezaevini temsil eden seramiklerin yer aldığı, Füsun Kavalcı’nın “İz Bırakıp Gittiler” çalışması bulunuyor.
RESMİ BELGELER
Müze’nin resmi evrakların sergilendiği bölüme, üzerlerinde “suçluyoruz” yazısı ile altlarında, 12 Eylül darbecileri ve dönemin generallerinin isimleri, başka birince işkenceciler, başka birinde işkencecileri koruyan siyasiler, devrimciler aleyhine kararlar veren yargıçların yer aldığı afişlerin arasından geçiliyor. Mamak Askeri Cezaevi’nde Meral Bekar’a verilen hücre cezasının resmi evrakı... Yusuf Aslan’ın idam kararını gösteren resmi belge de bu bölümde sergilenecek.
30 YILDIR SAKLANAN CEKET
Müzenin yine en dikkat çeken bölümlerinden biri 12 Eylül’de 17 yaşında idam edilen Erdal Eren köşesi. Erdal’ın giydiği, kahverengi bir ceket arkadaşları tarafından müzeye verilmiş. Ceket ve yanında maketiyle sanki Erdal Eren canlanıp, oraya gelmiş gibi...
Hemen ilerisinde ise polislerce dövülerek katledilen Metin Göktepe köşesi. Bu köşede Metin için yazılan kitap, Metin’in davalarından fotoğraflar ile Fadime Ana’nın fotoğrafı ve Metin’in kendi çektiği fotoğraf sergileniyor.
DİDAR ABLA ANISINA
İnsan Hakları Derneği kurucularından, cezaevlerindeki işkencelere karşı yılmaz savaşçı Didar Şensoy anısına oluşturulan köşede ise en zor koşullarda bile evlatlarının davalarını sahiplenen, onları cezaevlerinde yalnız bırakmayan, birgün olsun alanlardan geri durmayan anaların fotoğrafları yer alıyor.
YAŞADIĞI İŞKENCEYİ RESMETTİ
Ressam Arif Sevinç, cezaevinde yaşadığı işkence yöntemlerini ve Diyarbakır Cezaevi’nde bedenlerini ateşe veren Ferhat Kurtay, Mahmut Zengin, Eşref Anyık ve Necmi Önen’i aktardığı resimler sergileniyor.
‘ZULMÜ TEŞHİR ETMEYİ AMAÇLADIK’
Devrimci 78’liler Derneği Başkanı Hüseyin Esentürk, “12 Eylül zulmünü teşhir etmeyi” amaçladıklarını söyledi. Etkinliklerin 15 Eylül’e kadar süreceğini belirten Esentürk, bu etkinliğin referandumla doğrudan ilgisi olmadığını söyledi. (Ankara/EVRENSEL)
Sultan Özer