Belirli süreli sözleşmem bitse de doğum parası alabilir miyim?

SORU: Merhabalar, ben belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışıyorum ve sözleşmem 30 haziranda sona eriyor. Eylül ayının başı gibi de doğum yapacağım. Yaklaşık 2 ay eksiğim var, 29. haftada sözleşmem bitmiş oluyor. Doğum parası alırım diye bir umudum vardı ancak şu an böyle bir hakkım olmadığı söyleniyor. Şirket de sözleşmemi devam ettirmeyecek. Evimin altında bir kafede çalışmaya devam ederim diye düşünüyordum ancak devlet bu tarz durumlarda iş yerine ceza kesiyor diye öğrendim. Zor şartlarda çok emek vererek çalışıyorum. Bu durumda doğum yardımından yararlanamayacak mıyım? Yardımcı olursanız çok sevinirim.

CEVAP: İyi günler diliyorum. İş Kanunu’nun 74. maddesinde yer alan genel kurala göre, “Kadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam on altı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır.”

İş Kanunu bu düzenleme ile çalışan kadın işçiler arasında iş sözleşmelerinin türlerine göre bir ayrıma gitmeden tüm kadın işçileri kapsayan genel bir kural getirmektedir. Dolayısıyla, “analık izni” olarak andığımız bu hak, belirsiz süreli ya da belirli süreli iş sözleşmeleri ile çalışan tüm kadın işçileri kapsar. Ayrıca, İş Kanunu’nun 12. maddesinde yer alan düzenlemeye göre de “Belirli süreli iş sözleşmesi ile çalıştırılan işçi, ayırımı haklı kılan bir neden olmadıkça, salt iş sözleşmesinin süreli olmasından dolayı belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalıştırılan emsal işçiye göre farklı işleme tabi tutulamaz.”

5510 sayılı Kanun’da ise analık ödeneğinden yararlanabilme şartları şu şekilde belirlenmiştir.

Öncelikle, kadın işçinin doğum öncesi analık izni nedeniyle rapor aldığı tarihte sigortalılık halinin devam etmesi; doğum tarihinden önceki 1 yıl içinde en az 90 gün priminin ödenmiş olması ve doğumun gerçekleşmiş olmasıdır.

Sizin durumunuzda iş sözleşmeniz sona erdiği ve işveren tarafından da yenilenmeyeceği için sigortalı olma şartını yerine getirmeniz söz konusu olmadığı için maalesef analık izninden faydalanma hakkınız bulunmamaktadır. Yani analık iznine ayrılacağınız tarihte (32. haftanın dolduğu gün) sigortalılığınız devam etmiyorsa, SGK’den analık ödeneği almanız olanaklı değildir.

Ancak sorunuzda iş sözleşmenizin ne kadar süre devam ettiğini belirtmemişsiniz. Eğer iş sözleşmeniz belirli bir süre olmasına rağmen daha önceki yıllarda zincirleme şeklinde devam ettirilmiş fakat bu dönem devam ettirilmiyor ise bu durumda sözleşmenin zincirleme şeklinde olduğu ve belirsiz süreli kabul edilmesi gerektiği gerekçesi ile işe iade davası açabilme hakkınız vardır.

Uygulamada Yargıtay da bu durumlarda işçinin iş güvencesi hükümlerinden faydalanabileceği yönünde kararlar vermektedir. “Davacının yaptığı montaj işçiliği olup, özellik gerektirmemektedir. Davalı işveren otobüs ve kamyon üretimi yapmaktadır. Üretim süreklilik arz etmektedir. Taraflar arasındaki sözleşmenin 2. maddesindeki düzenleme olan davacının gerektiğinde başka işte çalıştırılacağının belirtilmesi karşısında, iş sözleşmesinin belirsiz süreli olduğunun kabulü gerekir. Davacı ile belirli süreli iş sözleşmesi yapılmasını gerektiren objektif bir neden yoktur. Davacı iş güvencesi hükümlerinden yararlandırılmalıdır. Davacının iş sözleşmesi feshedilirken, fesih sebebi açık ve kesin olarak belirtilmemiştir. Davanın kabulü yerine yazılı şekilde reddi hatalıdır.” (Yargıtay 9. HD, 28.04.2008 Tarih, 2007/30736 E, 2008/10339 K)