1 Mayıs tüm yurtta kutlanıyor

Metalden petrokimyaya, sağlıktan gıdaya, belediyeden kamuya kadar birçok iş kolundan yüz binlerce işçi ve emekçi bugün yurdun dört bir yanında alanlarda olacak. Düşük ücret, sendikasızlaştırma, esnek çalışma dayatmalarıyla karşılaşan, toplu sözleşme görüşmelerinde Erdoğan-Şimşek programını karşılarında bulan emekçiler, sermayenin daha fazla yoksulluk dayatmasına ve baskılara hayır diyecek.

Erdoğan-Şimşek programı, 2023 seçimlerinden hemen sonra Türkiye’de sermaye sınıfının çıkarlarını korumak ve işçi sınıfını ‘disipline’ etmek amacıyla uygulamaya sokuldu.

Ücretlerin baskılanması, esnek çalışma uygulamaları, sendikasızlaştırma girişimleri gibi unsurlarının olduğu bu programın temel hedefi ise sermayenin işçi sınıfını ezmesinin yolunu kolaylaştırmak, kamu özel fark etmeksizin tüm alanlarda ve iş kollarında sermaye sınıfının kârını artırmak için işçi sınıfını hizaya sokmaktı.

Bu programın pratikteki en yaygın uygulamalarından biri düşük ücret dayatmaları oldu. Asgari ücretin yanı sıra sendikalı iş yerlerinde dahi ücret zamlarına çekilen azami sınır yüzde 30 bandında oldu.

Sermayenin, bu programı uygulayabilmek için yaygın olarak başvurduğu yöntemlerden biri de sendikasızlaştırma girişimleri oldu. Sendikalı işçilerin işten atılması, sendika haklarının tanınmaması ve sendikal örgütlenmelerin zayıflatılması bu politikaların bir boyutunu oluşturdu.

Daha az güvence sağlayan ve işçilerin çalışma koşullarını belirsiz hale getiren esnek çalışma rejiminin inşasıyla da, işçi sınıfının emeğini daha kolay sömürülebilir hale getirmek hedeflendi.

Mücadelenin somut manzarası

Sermaye, işçi sınıfına yönelik bu saldırılarını artırarak sürdürse de 2025’in ilk dört ayında yaşanan grevler, bu politikalara karşı verilen mücadelelerin boyutunu da gözler önüne serdi.

Metal iş kolunda, MESS’e bağlı iş yerlerinde yaşanan, yasağa rağmen sürdürülen grevler, sermaye tarafından dayatılan yüzde 30 zam teklifine ve esnek çalışma koşullarına karşı ısrarla direnen işçilerin kararlılığını ortaya koydu. Hitachi Energy, GE Grid Solutions, Arıtaş Kriyojenik, Schneider Elektrik ve Green Transfo’da verilen mücadelelerle, patronların düşük ücret ve üç yıllık sözleşme dayatmaları püskürtüldü.

Bunlara ek olarak İzmir’de Sunel, OTP Tütün ve TTL Tütün’de işçiler yüzde 100 zam oranıyla ücretlerini artırdılar. Teknik personel maaşı 75 bin TL, hortum operatörü maaşı 60 bin TL’ye yükseldi.

Yine İzmir’de Temel Conta işçileri sendika ve toplu sözleşme hakları için aylardır grevde.

Başpınar’da yüzde 30 kavgası

Antep Başpınar Organize Sanayi Bölgesi’nde şubat ayının ilk günlerinden mart ayının ilk günlerine kadar 30’u aşkın fabrikada işçiler yüzde 30 zam dayatmasına karşı iş bırakma eylemleri yaptı. Ufuk Halı, Barem Ambalaj, Ender Alüminyum, Yalçın Kardeşler, Selçuk İplik, Şireci, Çelikaslan, Özkaplan, Bulut Sentetik, Kaplanser, Has Çuval, Bulut Tekstil, Lotus İplik, Bade Halı, Grand Halı, Durkar, Evize Halı, Gür İplik, Bellatex, Alka Polyester bu iş yerlerinden bazıları. İşçilerin iş bırakma eylemi birkaç saat ile birkaç gün arasında sürdü. Eylemler nedeniyle kentte eylem yasağı kararı alındı, eylemlere öncülük eden BİRTEK-SEN Genel Başkanı Mehmet Türkmen tutuklandı. Bazı iş yerlerinde işçiler eylemleri sonucu kısmi kazanımlar elde ederken bazı yerlerdeki eylemler ise bastırıldı.

İşçiler sendika hakkı için direniyor

İstanbul’da TKIS Blinds’te TEKSİF üye işçilerin sendika hakları için başlattıkları direniş 6 aydır sürüyor. İzmir’deki Digel Tekstil işçileri, düşük zamma ve baskılara karşı sadece bir günde TEKSİF’te örgütlendi. Digel patronu öncülük eden işçileri işten atıp sendikanın yetkisine itiraz ederken işçiler ise mücadelelerinden vazgeçmiyor.

Kamuda öfke büyüyor

Bu dönem sağlıktan demir yollarına kadar birçok iş kolunda çalışan 600 bin işçi ise toplu sözleşme sürecinde. Hükümetin henüz teklif vermemesi nedeniyle, ücretleri yoksulluk sınırının yarısını bulan işçilerin öfkesi büyüyor.

Öte yandan 2025’in ilk dört ayında birçok ilde belediye işçilerinin de eylemlerine tanıklık edildi. Seyhan, Altındağ, Maltepe, Beşiktaş, İzmir, Çiğli... Belediye işçileri çeşitli zamanlarda yaptıkları açıklamalar ve iş bırakma eylemleriyle geriye dönük alacaklarını, toplu iş sözleşmelerinin uygulanmasını istedi.

1 Mayıs sonrası ise milyonlarca kamu emekçisinin ve 150 bin dolayında metal işçisinin toplu sözleşme süreci gündeme gelecek.

1 Mayıs’ta alanlara

Türkiye işçi sınıfı 2025 1 Mayıs’ını böyle bir tabloda karşılıyor. 2025 yılının ilk ayları, Türkiye’de sınıf mücadelesinin hem çeşitli sektörlere hem de geniş bir coğrafi alana yayıldığını gösteriyor. Metal, tekstil, kamu ve belediye işçilerinin grevler ve direnişleri, işçi sınıfı ile sermaye sınıfı arasındaki çatışmanın keskinleştiği bir süreci de işaret ediyor.

Metaldeki grevler, tekstil sektöründeki sendikalaşma mücadeleleri ve kamu işçilerinin hak talepleri, 1 Mayıs öncesi mücadelenin belirgin bir yüzü olarak ortaya çıkıyor. Öte yandan sendikal bürokrasinin uzlaşmacı ve mücadeleyi söndürmeye yönelik tavırları da işçi sınıfının hareket kapasitesini zayıflatıyor. Tabanın daha aktif bir rol alacağı, sendikalarda demokratik ve mücadeleci yapıların geliştirilmesi ihtiyacı açık.

Bugün metalden petrokimyaya, sağlıktan gıdaya, belediyeden kamuya kadar birçok iş kolundan yüz binlerce işçi ve emekçi yurdun dört bir yanında alanlarda olacak. Bazı illerde işçiler merkezi mitinglerden önce yerel kutlamalarda buluşacak. Üç yıllık sözleşme ve yüzde 28 ücret zammı dayatmasına karşı mücadele eden TÜPRAŞ ve Ravago işçileri, talepleriyle 1 Mayıs alanında olacak. Grevdeki Temel Conta işçileri toplu sözleşme talebini dile getirecek. Sendikalaştıkları için işten atılan Digel, TKIS Blinds, Erlau işçileri, sendika hakları ve iş güvencesi taleplerini haykıracak. TİS sürecinde olan on binlerce kamu işçisi, insanca yaşam ve yoksulluk sınırının üzerinde ücret isteyecek. (Evrensel)