16 Ekim 2021 00:17

Madalyonun iki yüzü: Bir yanda ihracat şampiyonluğu diğer yanda işçilere kölelik

Oba Makarna, son sekiz yıldır ihracat şampiyonu oluyor. Diğer yandan ise fabrika işçilerin kötü çalışmalarıyla gündeme geliyor.

Fotoğraf: Evrensel

Paylaş

Mesut BAYLAV
Antep

Oba Makarna, son sekiz yıldır makarna sektörünün ihracat şampiyonu olan bir firma. Türkiye İhracatçılar Meclisi İhracatın Şampiyonları Ödül Töreni 18 Eylül’de Cumhurbaşkanı ve bakanların da katılımıyla gerçekleşti. Merkez üretim tesisi Antep’te olan Oba Makarna 2020 yılında Türkiye’nin dolar bazında ihracatını en fazla arttıran ilk beş firma içerisine girerken, 288 milyon 473 bin dolarlık ihracat ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin ihracat şampiyonu oldu. Oba Makarna ihracat şampiyonlukları yaşarken fabrikada çalışan işçiler, “kölelikte” de zirvenin Oba Makarna’da olduğunu söylüyor. Oba Makarna’nın şampiyonluklarla dolu serüvenini işçilerle birlikte ele aldık.

PANDEMİDE İŞÇİLERİN CANI ÇIKTI

Oba Makarna, ihracat sıralamasında Türkiye geneli sıralamada 37 sıra birden yükselerek Türkiye’nin en fazla ihracat yapan 42. firması oldu. Yani bu devasa yükselişi pandemi sürecinde yakaladı. Oba Makarna CEO’su Alpaslan Özgüçlü bu başarıyı, “Pazardaki değişimi iyi analiz ederek hızlı kararlar almak, sonuç odaklı olmak ve pandemi gibi olağanüstü süreçleri doğru yönetmek” diye ifade ediyor.

Bir de pandemi sürecinde Oba Makarna işçileri ile ilgili gazetemizde yer alan haberlerde işçilerin yaşadıklarından bir kısmına göz atalım:

Antep Başpınar 4. Organize Sanayi Bölgesinde bulunan Oba Makarna Fabrikasında Koronavirüs salgını sürecinde ‘artan siparişleri yetiştirme’ gerekçesiyle çalışma süresi 12 saate çıkarıldı. (3 Nisan 2020)
OBA Makarna fabrikası patronu, koronavirüs sürecinde işçilerin çalışma saatlerinin yükseltilmesini haberleştiren muhabirimizi tehdit etti: O resmi kaldırma görürsün sana neler yapacağım. (5 Nisan 2020)
Antep Başpınar 4. Organize Sanayi Bölgesinde bulunan OBA Makarna 12 saatlik çalışma sistemine karşı çıkan ve fabrikadaki hijyen kurallarına uyulmadığını iddia eden işçileri işten çıkardı. (8 Nisan 2020)
Antep’te bulunan Oba Makarna fabrikasında kıdem tazminatı verilmeyen bir işçi fabrika bahçesinde bulunan yaklaşık kırk metre yüksekliğindeki silonun üstüne çıkarak intihar girişiminde bulundu. (27 Eylül 2021)

Fabrikada hâlâ çalışmaya devam eden bir işçi 2020 yılını “Bizi 12 saat zorla çalıştırdılar, salgının en yoğun olduğu dönemlerde canımız çıktı. Sonrasında haberler çıkınca, işçilerden ses yükselince 8 saat çalışmaya geri dönmüştük.” diye ifade ediyor. Canı çıktığını söyleyen işçiler Oba Makarna’nın ihracat şampiyonluğunun kısa bir özeti. Devam ediyor işçi: “Bizim sayemizde milyon dolarlar kazanıyorlar. Bize sadece asgari ücret düşüyor.” Şampiyonlukları yaratan işçiler asgari denen ama onun dahi uzağında olan bir yaşamın pençesinde.

BU FABRİKA İŞÇİLER İÇİN KÖLELİK ŞAMPİYONU

Gıda ürünleri üretmesine rağmen tuvaletlerde sabun, tuvalet kağıdı dahi olmadığı dönemler olduğunu söylüyor işçiler. Yaklaşık bir yıl önce fabrikadan ayrılan bir işçi, “Bu fabrika işçiler için kölelik şampiyonu” diyor. İzinler ve maaşların eksik yatması konusundan da muzdarip işçiler. Bir işçi, “İzin istiyoruz, vermiyorlar, eleman eksik diyorlar. Maaşlar eksik yatıyor, bordro istiyoruz, yok diyorlar. İşçiler birbirine soruyor ‘maaş sana ne kadar yattı?’ diye. Cevap veriyorlar ve eksik diyorlar. Amirimize söylüyoruz, tamam deyip geçiştiriyor. İşe yeni başlayan işçiler zaten dayanamıyor fabrikaya. Kısa sürede çıkan çok işçi oluyor” diyor.

ŞAMPİYONLUK HİKAYESİNDEN İNTİHAR GİRİŞİMLERİ ÇIKIYOR

Geçtiğimiz haftalarda bir Oba Makarna işçisi fabrikadaki buğday silolarının üstüne çıkarak intihar girişiminde bulunmuştu. O süreci anlatıyor bir işçi: “Geçen haftalarda bir işçi kardeşimiz haksız yere işten çıkarılmak istendi. Tazminat da vermeyeceğiz demişler. İşçi de imza atmamış ve yanımıza geldi. Bunalım içindeydi. ‘Benim hakkım yeniyor’ dedi ve buğday silolarının üstüne çıkıp intihar etmek istedi. Oba Makarna’nın şampiyonluk hikayesi bu koşullardan belli oluyor.”

FABRİKA KONTEYNER KRİZİNİ GEMİLER SATIN ALARAK ÇÖZDÜ

Oba Makarna’nın dünya genelinde yaşanan konteynır krizini nasıl aştığına bakalım. Kendi denizcilik şirketi olan Savana ShippingLine’ı kurarak armatörlük sektörüne adım atan şirket, gemi sayısını 5’e çıkardı ve 10 bin konteyner satın aldığını açıkladı.

Şirket kârını etkileme ihtimali olduğu için konteynır krizini gemiler ve konteynerlar satın alarak çözdü. İşçilerin sorunlarına dair ise bu kadar çözüm taraftarı değil. Bir işçi, “İşçilerin hiçbir sorununa çözüm bulmadılar, biz ürettik onlar kazandı. Bizim olmadığımızı düşünelim, o paraları zor kazanırlar, o gemileri zor alırlar, o konteynerlar bizim emeğimiz. İşçilere bir gün gelip ‘sıkıntınız var mı’ denilmedi. Bırakalım sorunları çözmeyi, sorunlarımızı söylemeye bile korkuyoruz” diyor. İşçiler, şikayetlerini Antep İşçi Postası isimli Facebook sayfasına yazdıklarında vardiya amirleri üzerinden baskılar oluştuğunu söylüyor: “’Kim bu fabrikayı şikayet ediyor’ diyorlar. ‘O hainleri bulun, tazminatsız işten atacağız’ diyorlar. İşçilerin sorunlarını dışarıya duyurmasından rahatsız oluyorlar.”

İşçilerden biri, “Fabrika sahibi bugün gelse dese ki ‘işten çıkmak isteyen var mı? Tazminatını vereceğim’ dese. Kimse kalmaz. Başta ben iki senedir çok yoruldum bu fabrikada” diyerek işçilerin yaşadığı koşulları ifade ediyor.