10 Ocak 2018 00:56

Bir ata krallığım

Derya Sağlam, Altıdan Sonra Tiyatro tarafından sahnelenen ve William Shakespeare’in güncelliğini koruduğu oyunu III. Richard'ı yazdı.

Paylaş

Derya SAĞLAM

İktidar arzusu yoktur; arzu olan, iktidarın kendisidir.” (2)

Altıdan Sonra Tiyatro, William Shakespeare’in bugün hâlâ güncelliğini koruyan III. Richard oyununu Sinem Özlek’in dramaturjisi ve Yiğit Sertdemir’in rejisiyle sahneye taşıyor.  Burakhan Yılmaz, Cemre Gümeli, Ceren Sevinç, Deniz Gürzumar, Eren Demirbaş, Erkan Baylav, Feride Çetin, Tolga Bayraklı, Yeşim Sarı ve Yiğit Sertdemir’in rol aldığı oyunun, dekor ve kostüm tasarımı Candan Seda Balaban, ışık tasarımı Cem Yılmazer, müzik Burçak Çöllü, hareket düzeni ise Senem Oluz’a ait. 

Oyun, Shakespeare’in Hamlet ve Macbeth oyunlarına da gönderme yapan “Leş, leş/ Öldü eski kral/ Öldü kalleş/ Çık korkunç leke/ Kan kokuyor/ Kardeş kardeşi vurdu/ Bu bir, bu iki tamam, haydi/ Tek vuruşta sona ermez bu iş/ Yaşasın yeni kral/ Huzur içinde şimdi uykular/ Öyle ürkek durma/ Öldü eski kral…” sözlerine sahip şarkıyla başlayıp bitiyor. Bu tercih, kişiler değişse de sistemin aynı kaldığını, döngünün sürdüğünü görünürleştiriyor. İktidarı ele geçirmek konusunda ortaklaşan karakterlere dair oluşturulan bu şarkının sözleri de Sinem Özlek’e ait.  
Jan Kott, Shakespeare’in tarihsel oyunlarında tahtı zorla ele geçirenler aracılığıyla tarihin  yansımasının ortaya çıktığını söyler. “Orta Çağ tarihi, tıpkı kralların merasimle sürekli üzerinde yürüdükleri ihtişamlı bir merdiven gibidir. Yukarıya atılan her adım cinayet, hainlik ve ihanetle mühürlenmiştir.”(3) diye ekler.  III.Richard bunun tipik örneklerinden biridir. Tahta giden yolda önüne çıkanın kim olduğunun önemi yoktur. Onun için amacına giden yolda karşısına çıkan ya da çıkma ihtimali olan herkes ortadan kaldırılması gereken bir engeldir. Yiğit Sertdemir tarafından canlandırılan Richard, hareket kabiliyetinin kısıtlı olduğu tekerlekli sandalyedeyken engelleri kaldırmaya başlar. Ortadan kalkan her engel, kendini, “Ben kalıptan eğri büğrü çıkmışım”(4) diye tanımlayan Richard’ı yavaş yavaş ayağa kaldırır ve tahta giden yolda ilerleyişine/ yükselişine tanık olmamıza olanak sağlar. 

Metinde Kral VI.Henry’nin dul karısı Margaret, sahnelemede bu sıfatından azade, yaşananlara tepki gösteren halktan bir kişi gibi tasvir edilmiş. Oturma düzeni meydan sahneyi anıştıran oyunda  kırmızı elbisesiyle Ceren Sevinç’in canlandırdığı karakter, “Bunca insan görüp ses çıkarmıyor, bu soysuz dünyaya.” diyerek bir bakıma Gezi’nin sembollerinden kırmızılı kadın gibi, yaşananlarda izleyenlerin de sorumluluğu olduğunu ifade ediyor  diyebiliriz.  

Katilleri canlandıran Yeşim Sarı ve Eren Demirbaş’ın rollerinin ağırlığının artırıldığını görüyoruz. Shakespeare’in tek bir sahnede yer verdiği katiller, burada adeta Richard’ın yardımcısı konumuna getirilmişler. Kendi halinde yaşam süren bu kişiler kendilerini bir anda sarayda buluyor. Bulundukları yer ve tanık oldukları durumla uzlaşmazlık içinde olan karakterlerin grotesk biçimde canlandırılması, içinde bulundukları uyuşmazlık durumuna hizmet ediyor.   

İçlerinde iskeletler ya da yakılan bedenlerin küllerinin olduğu çuvallardan oluşan dekor  tasarımı yıkıcılığın pekiştirilmesine ve görünürleşmesine hizmet ediyor. Bunun yanı sıra Grek bir tülün arkasında tahtı simgeleyen bir yükselti ve kırmızılı kaftan da bu yolun kanlı olduğunun göstergeleri olarak bulunuyor. 

Shakespeare metninde Henry’nin oğlu Ricmond tarafından savaş alanında öldürülen Richard, burada kendiyle girdiği bir savaşta yenik düşüyor. İçindeki sesleri her duyduğunda baştaki çarpık haline adım adım geri dönüyor. Öldürdüklerinin altında kalarak yükselişi son buluyor.
Oyun broşüründe; “Shakespeare ustanın her şeyi mübah gören omurgasızlığıyla eze çiğne-ye, kanata kanırta en tepeye yükselen krallarından III.Richard, görmeyenler ve ille de görmek istemeyenler için kimbilir kaçıncı kez tiyatro sahnesinde.” diye tanımlanan III.Richard, 10, 11, 29 ve 30 Ocak’ta Kumbaracı50’de izlenebilir.

DİPNOTLAR

(Başlık) Shakespeare, W. (2010). III.Richard (çev. Ö.Nutku). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
(2) Deleuze, G. ve Guattari, F. (2005). Kafka: Minör Bir Edebiyat İçin (çev. I. Ergüden). İstanbul: Dedalus
(3) Kott, J. (1999). Çağdaşımız Shakespeare (çev. T. Güney). İstanbul : Mitos Boyut Yayınları
(4) Shakespeare, W. (2010). III.Richard (çev. Ö.Nutku). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

ÖNCEKİ HABER

Van Gogh neden intihar etti?

SONRAKİ HABER

'Hastaneleri kapatıp bizi buraya mahkum ettiler'

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...