Tekstilde çalışma yasası: Uzun çalışma, azar, keyfi kesinti

Vedat YALVAÇ
Tekirdağ

Çorlu Türkiye’nin en büyük tekstil merkezlerinden biri. Binlerce kişinin çalıştığı fabrikalar, sermaye medyasına büyüklükleri ve ihracatlarıyla haber oluyor. Ancak bu büyüklüğün arkasında ağır bir sömürü ve işçilere yönelik insanlık dışı davranışlar yatıyor. İhtiyaç halinde işçinin yataktan kaldırılarak zorla fabrikaya götürüp çalıştırılması, hatalı ürünün işçinin yüzüne fırlatılması, işçilerin çocuk gibi azarlanması, prim gibi haklarının keyfi olarak kesilmesi ve bir sözle işten atılması patronların üzerinde uzlaştığı çalışma yasası haline gelmiş. Böylesi koşullarda çalıştırılan işçilere verilen ise asgari ücret. 

Bu fabrikaların başında bin işçinin çalıştığı ve bir sendikal örgütlenmenin olmadığı Eurotex Tekstil geliyor. Haftanın 6 günü yoğun çalışmanın olduğu Eurotex Tekstil’de, işçilerin deyimiyle “gönüllü zorunlulukla” bu sürenin 7 güne çıktığı oluyor. Kabul etmeyenler ise ya işten atılıyor ya da kötü muameleye maruz kalıyor. Sabahın 3’ünde arandığını ve zorla fabrikaya çalışma çağırıldığını anlatan bir işçi, “Gece uyuyordum eleman eksik deyip gecenin bir yarısı gelip beni aldılar. O gün 16 saat çalışmış oldum. Üstüne 2 saat de yol çekiyorum. Bir de 7-24 telefonunun açık olmasını istiyor. Telefonuna cevap vermediğinde seni azarlıyor. Hafta tatilinde bile seni çağırabiliyor” diye konuştu. 

GECE GÜNDÜZ TAKİP EDİLİYORUZ

Dikişsiz iç çamaşırı üretimi yapılan bölümde çalışan kadın işçiler de çalışma koşullarının ağırlığından yakınıyor: “Çift taraflı makineler var. 40 makineye 1 kalite kontrolcü ile katlamacı bakıyor. Makineyle yarışıyoruz. Bölüm müdürü telefonuna program indirmiş gece gündüz çalışmamızı takip ediyor. Bir makine dursa hemen arayıp bu makine neden bu kadar sürede durmuş diyor.” Bozuk ürünün hesabı de işçiye fatura ediliyor. Bozuk ürün çıkması halinde bir ay içinde hiç rapor almadan çalışan işçilere verilen 100 ile 300 lira arasındaki primlerden kesinti yapılıyor. 

PERFORMANS ÖLÇÜLÜYOR

Makinelerin başında monitör olduğunu ve buradan işçilerin performansının ölçüldüğünü ifade eden işçiler şunları söyledi: “Ne kadar ürün çıkıyor ona bakıyorlar. Düşmesi durumunda hemen uyarılar yapılıyor.” Makinelerle yarıştığını ifade eden işçiler, uygulanan sistemi şöyle özetliyor: “Sömürebildiği kadar sömürüyor.” 

İŞÇİYİ AĞLATANA KADAR AZARLADI

Bölüm müdürünün baskılarına dikkat çeken işçiler, “Bölüm müdürü üründeki hata nedeniyle ‘Kör müsün bunu nasıl görmezsin?’ diyerek 5 yıllık işçinin suratına o ürünü fırlattı. Kadın geldi ağlıyor. 2 ay önce de bir kadın işçiye ‘Sana bir kafa koyarsam görürsün’ dedi. Odasına çekiyor azarlıyor, geri gönderiyor. Hiç eğitim vermeden 3 günlük işçiyi üretime veriyor. Sonra hata yapınca azarlıyor. Geçenlerde yeni işe giren bir kadın işçi. Hata yaptı. 7’de fabrikadan çıkması gerekirken müdür 9’a kadar bekletti. 2 saat sonra azarlayıp eve gönderdi. Kız saatlerce ağladı” diye konuştu. 

Bu yaşananlar nedeniyle sürekli işten çıkanlar olduğunu anlatan işçiler, “Bu nedenle her gün eleman alınıyor” bilgisini verdi.

AVRUPA ÜLKELERİ İLE AMERİKA’YA SATIŞ YAPIYOR

Eurotex, dikişsiz giyim ve sentetik iplik satış ve pazarlama alanında faaliyet gösteriyor. Eurotex, gerek iç piyasada markalaşmış gerekse ihracat ağırlıklı çalışan firmalara yönelik satışları ile tekstil sektörünün önde gelen firmalarından biri. Başta Avrupa ve Amerika olmak üzere dünyanın birçok ülkesine satış faaliyetlerini sürdürüyor. 

DİĞER TEKSTİL FABRİKALARI DA AYNI

Sendikasız olan Eurotex’te bunlar yaşanırken 2 bin kişinin çalıştığı ve Öz İplik-İş’in  örgütlü olduğu Cross’ta da durum farklı değil. Burada da giriş çıkışların çok fazla olduğunu aktaran işçiler, yoğun çalıştıklarını ve yöneticiler tarafından azarlandıklarını belirtti.
“Amirler gelip kadınlara bağırıyorlar” diyen bir işçi, şunları söyledi: “Geçenlerde sara hastası bir kadın oturduğu için amir gelip bağırıp çağırıyor. Kriz geçirecek durumdaydı. Kız molada hüngür hüngür ağlıyor.” Günde 10 bine yakın kot üretildiğini söyleyen işçiler “Mesaiye kalmazsan istediğin zaman izin vermiyorlar. Bu yüzden herkes mesaiye kalmak zorunda kalıyor” dedi. 
350 işçinin çalıştığı Ünteks’te de işçiler, “Rusya ile çalışıyoruz. Üretimde de daralma yok. Ek makine getirildi” diyerek yoğun çalışmadan yakındı.

320 işçinin çalıştığı Süper Tekstil’de ise kendilerinden sürekli belirlenen sayıda üretimi yapmalarının istendiğini söyleyen işçiler, “Harıl harıl çalıştırıyorlar. Çok yoruluyoruz” diye yakındı. Fabrikada çalışanların yarısının kadın olduğunu ifade eden işçiler, 13 yıllık işçinin dahi asgari ücrete yakın bir para aldığına dikkat çekti.