Komşu dilin penceresinden: Pûşpera Gêlezan

Şairin değişik zamanlarda yazdığı şiirlerden seçmelerle bir avuç kiraz tadında hazırlanan güldeste Kürtçenin Kurmanci lehçesine kazandırıldı.
Şiirlerin izleği çoğun acı, hüzün, isyan, rüzgâr, gül, iklimdir.
Yine belirtmek gerekir ki, şairin poetikası eski ve yeni şiirlerinde belirgin bir şekilde görünmektedir.
Ama bu kitaba ayrıcalık kazandıran önemli bir ayrıntı bulunuyor. Birinci bölümde sekiz şiirin olmasıdır sanırım bu.
Pûşpera Gêlezan / Kirazların Haziranı kitabının altı bölümden oluşmuş olmasına bakılırsa; birinci bölüm hariç geri kalan beş bölüm Kekemece, Aşkkıran, Hatıradır, Yak Bu Fotoğrafı, Birağızdan ile Rüzgâr ve Gül İklimi başlıkları, aslında şairin bugüne değin yayınlanmış şiir kitaplarının adlarından oluşuyor.
Bu kitapta iki nokta var dikkat çekmek istediğim: Birincisi, Kitapsız Şiirler (Helbestên Bêkitêp) başlığı altında toplanan ve şairin yayınlanmış kitaplarında yer almayan sekiz şiir yeni bir kitap anlamına da geliyor.
İkincisi ise Lal Laleş ile Kawa Nemir, Kürtçenin yazım dili üzerine özgün ve titiz çalışmalarıyla rahatlıkla okunabilen bir kitap sunuyorlar okurlara.
Kitabın soldaki sayfalarında Türkçe yazılan şiirler, sağ taraftaki sayfada Kürtçeye çevriliyor. Aynı mahallenin dili, derdini komşu dille ifade ediyor.
Hemen belirtmek isterim ki hiç Kürtçe bilmeyen biri bile okumakta ve anlamakta zorluk çekmeyecektir. Hele biraz Kürtçeniz varsa, sözcüklerin başka bir dilden nasıl bir renge dönüştüğünü görüyorsunuz. Ayrıca sözcük dağarcığınızı geliştirmeniz için de bir olanak sunuyor bu kitap.
Mehmet Çetin’in önceki şiir kitaplarını okumayanlar, kitapta yer alan seçme şiirlerden farklı bir damak tadı alabilir. Kitapta her iki dilde okuma zevkini tatma fırsatı buluyorsunuz. Şiirlerin komşu dile konuk olmasına tanık oluyorsunuz.
Bir karış toprak, çakıl taşı, sınırlar, bölünme ve parçalanma kaygısından uzak varoluşunu haykıran, kabuk bağlayan yarasının çığlığını dillendiren, geleceğini geçmişine bakıp yeniden kurgulayan dizelerle hayatı isyan gibi yaşamaya çağrıdır Mehmet Çetin’in şiirleri. Yirmi yılı aşkın Türkçe şiir birikimine, izlek ve uğraklarına dair bütünlüklü bir okuma yapabilirsiniz. Kendisi de Kürt (Kırmanç) olan ve anadiliyle de yazan şairin, Türkçe ile ilişkisi bağlamında şunları söyleyebiliriz: 8 yaşında öğrendiği Türkçeyle yazdığı şiirlerinde kullandığı ses, imge örgüsü ve coğrafyası ile duygusal-düşünsel kaynakları nedeniyle, anadili olmamasına rağmen Türkçe yazmakla Türkçe şiir kategorisinde anılıyor.
Ne sözcükler eksiliyor ne de bir söz anlam yitimine uğruyor şiirlerde. Her şey kendi mecrasında, “su akar yatağını bulur” sözüne uygun olarak... “Gülü gül ile tartan kardeşlik baharını / haber eylemek için günlere ve güllere” dizelerini okuyup sağ tarafa dönüyorsunuz ve aynı dizeler komşu dilin penceresinden bakan güzel bir kızın dilinden inci taneleri gibi dökülüyor: “Ji bo xeberdana bihara biratiyê ya ku gulê / bi gulê diwezinîne bo rojan û gulan.”
Böylesine güzel tınısıyla, ritminden ve sesinden bir şey yitirmeksizin insanı mest eden farklı bir avaza, ahenkli bir melodiye bürünüyor.
Lis Yayınevi 2004’ten bu yana Kürtçeye kazandırdığı çok değerli kitapları okurlarının beğenisine sunuyor. Geçen yıl Mohrên Mor / Mor Mühürler dizisinden Türkçe öykü yazan beş kadın yazarın birer öykü kitabının Kürtçe çevirilerini yayınladı. Ayrıca Kürtçe okurlarına önemli bir katkı olsun diye Pîrtukxaneya Ehmedê Xanî dizisinden birçok Kürt yazarın kitapları da okurların beğenisine sunuldu.
Lis Yayınevi daha önce “poetika” dizisinden Türkçe şiir yazan Ahmet Telli, Şükrü Erbaş, Murathan Mungan, Hicri İzgören gibi şairlerin seçme şiirlerinden oluşan birer kitabın Kürtçe çevirisini yayımladığından, Mehmet Çetin’in bu kitabıyla bir seri tamamlanmış oldu. Bu şairlerin seçiminde şiirsever Kürtçe okurlarının da en çok beğendiği şairler olması tercih nedeniydi.
Çevirmenler hakkında da birkaç söz söylemek gerekirse, ikisi de Kürtçe yazan genç kuşağın şairleri olarak biliniyorlar. Lal Laleş’in Berbejna Rê adında bir şiir kitabı ve Kawa Nemir’in Selpakfroş ile Bişanga Deşta Dûr diye iki şiir kitabı bulunuyor. Ayrıca çok sayıda Kürtçe metin ve çevirileri bulunuyor ikisinin de…
Pûşpera Gêlezan / Kirazların Haziranı kitabı, Kardeşli Baharı / Bihare Biratıyê şiirinde olduğu gibidir hayat, demeye getiriyor.
Vedat Çetin