Kürt edebiyatının dünü ve bugünü

Batman’da düzenlenen “Kürt Edebiyat Günleri” etkinlikleri sürüyor. Yoğun bir katılımla devam eden etkinliklerde, Kürt Edebiyatının Ustaları ve Modern Kürt Edebiyatında Roman ve Öykü konulu iki söyleşide, Kürt edebiyatının hem dünü hem bugünü konuşuldu.
Batman Belediyesi’nin düzenlediği Kürt Edebiyat Günleri kapsamında gerçekleştirilen “Modern Kürt Edebiyatı’nda Roman ve Öykü” konulu panelde konuşan Kürt Yazar Bavê Nazê, “Öyküler veya masallar yazarın hayal gücünden oluşur ama Kürtlerin başından geçenler, hayal gücünü de aştı” dedi. “Modern Kürt Edebiyatı’nda Roman ve Öykü” konulu panel, Yılmaz Güney Sinema Salonu’nda yapıldı. Panele, BDP ve sivil toplum örgütü temsilcileri, Kürt yazar ve aydınların yanı sıra çok sayıda kişi katıldı. Moderatörlüğünü İsmail Dindar’ın yaptığı panele, Kürt yazar ve araştırmacıları Bavê Nazê, Dilawer Zeraq, Şener Özmen ve Ronî War panelist olarak katıldı.
KÜRTLERİN YAŞADIKLARI HAYALİ AŞTI
Panelin açılış konuşmasını yapan Moderatör Dindar, edebiyat, tarih ve toplum arasında diyalektik bir ilişki olduğunu belirterek, dünya devrimlerine bakıldığında devrim ateşini en çok gürleştiren etkenlerden birinin edebiyat olduğunu söyledi.
“Öyküler, masallar her ne kadar bir yazarın hayal gücünden oluşan bir olgu olsa bile, Kürtler için bu değişmiştir” diyen Yazar Bavê Nazê, şöyle konuştu: “Çünkü Kürtlerin başından geçenlerin hepsi yabancı insanların hayal bile edemeyeceği olaylardır. Onun için, ona ben rasteçîrok (doğru öykü) diyorum.”
Modern Edebiyat konulu panelde, klasik edebiyatı hatırlatan Yazar Dilawer Zeraq ise “Klasik edebiyatın kendisi modern aslında” dedi; “çünkü her klasik dünya romanını okuduğunda, sanki yeni okuyormuş gibi oluyorsun...”
Nasıl her insan birbirine benzemiyorsa her bir halkın öykü, yazma veya söyleme tarzının da bir birbirine benzemediğini belirten Yazar Ronî War da, söylediklerini kanıtlamak için birkaç kısa öyküden örnek verdi. Edebi yazılımındaki modern ve postmoderniteye dikkat çeken Yazar Şener Özmen ise Kürtler ezildiği için Kürt edebiyatından postmodern eserler çıkmayacağını savundu. Panel, soru ve cevap bölümünden sonra sona erdi.
ORTADOĞU’NUN ÖNCÜ YAZARLARI
Kürt Edebiyatı Günleri kapsamında hafta sonunda yapılan bir diğer etkinlik ise “Klasik Kürt Edebiyatı’nda Ehmedê Xanî, Melayê Cizîrî ve Feqiyê Teyran’ın Etkisi” paneliydi. Bir araya gelen Kürt yazarlar, Kürt edebiyatının ustalarından Feqiyê Teyran, Ehmedê Xanî ve Melayê Cizîrî’yi anlattı.
Moderatorlüğünü Kürt Dili Eğitimcisi Aydın Üneşi’nin yaptığı panele konuşmacı olarak da Araştırmacı H. Mem, Kürt yazarlar Zana Farqînî, Şefik Beyaz ve Duhok Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Şewket Sındi katıldı. Ehmedê Xanî’nin dörtlüğüyle paneli başlatan Üneş, daha sonra katılımcıları tanıttı.
İlk konuşmayı yapan Yazar Şefik Beyaz, Melayê Cizîrî’nin yaşamı ve edebiyatı üzerine katılımcıları bilgilendirdi. Melayê Cizîrî’nin Ortadoğu edebiyatının öncülüğünü yaptığını dile getiren Beyaz, Ortadoğu’da yaşayan aydınların onun tasavvuf edebiyatından faydalandığını söyleyerek, çeşitli kaynaklara referans verdi.
Daha sonra Feqiyê Teyran’ın yaşamını anlatan Duhok Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Öğretim Görevlisi Şewket Sindî, bir halkın varlığının onun dilini korumasıyla olacağını belirterek, bunun için Batman Belediyesi’ne böyle bir etkinliği düzenlediği için teşekkür etti. Teyran’ın baharın doğasına aşık biri olarak tanındığını belirten Sındi, bunun için her beytinde kuşlarla konuşmasına dikkat çekti. Sındi, “Teyran doğayı çok sevdiği için ilhamını doğadan alan Hozanlar da, onun beyitlerinden ve şiirlerinden faydalanmışlardır. Yani Hozanları yaratanın Feqiyê Teyran olduğunu söyleyebiliriz” diyerek, Teyran’ın şiirlerinden dörtlükler okudu.
XANΒYE SAHİP ÇIKMALI
Daha sonra Yazar Zana Farqini ise Ehmedê Xanî’nin edebiyatı, felsefesi üzerine yorum yaptı. Xanî’nin şiirlerinin müzikle eşleştiğini belirten Farqini, Xanî’nin şiirlerinden dörtlükler okuyarak yorumlar yaptı. Farqini bu müziği, Xanî’nin medrese eğitimine bağladı.
Daha sonra, Araştırmacı H. Mem ise Ehmedê Xanî’ye sahip çıkma konusundaki yetersizliklere değinerek, kadınlara ve çocuklara en çok değer veren şairlerin Elî Herîrî ve Exmedê Xanî olduğunu belirtti ve bunun için gençleri ve kadınları onlara sahip çıkmaya çağırdı.
Panelin ardından Melayê Cizîrî ve Shakespeare’den şiirlerin okunduğu bir etkinlik düzenlendi. Etkinlikte, Kürt şairler Azad Zal, Kawa Nemir ve Merdan Newayi, Melayê Cizîrî’nın şiirlerini ve Shakespeare’in sonelerini okuyarak, izleyenlere bir şiir ziyafeti verdi.
(Batman/DİHA)