14 Şubat 2005 23:00
KEY Hesabı yılan hikâyesi
"KEY Hesabı" olarak adlandırılan, 3320 sayılı Memurlar ve İşçiler ile bunların Emeklilerine Konut Edindirme Yardımı Yapılması Hakkında Kanun'la işçi ve memurlar ile emeklilerden kesilen paraların akıbeti yılan hikâyesine döndü. Tasfiyesinin üzerinden geçen onca seneye rağmen, ne hesaptan yararlanacak kişi sayısı, ne de kime ne kadar ödeneceği belirlendi.
KEY Hesabı, Turgut Özal başbakanlığındaki hükümet tarafından çıkarılan yasa ile yapılan kesintilerden oluştu. 1 Ocak 1987 yılı başından itibaren, 1995 yılı sonuna kadar 9 yıl boyunca, yasada öngörüldüğü şekilde devlet kurumlarından ya da 10 ve daha yukarı işçi çalıştıran işverenlerden kesinti yapıldı. Emekliler için ise bağlı bulundukları sosyal güvenlik kurumları tarafından ödeme yapıldı.
KEY Hesabı, sadece 75 metrekare ve daha küçük konutların alımı için kullanıldı. Bu yüzden sadece 265 bin kişi tarafından kullanılan fon kesintileri, amacına hizmet etmediği gerekçesiyle 31.12.1995 tarihinde son buldu. 29 Aralık 1999'da çıkarılan 588 sayılı yasa Kanun Hükmünde Kararname ile tasfiye edildiğinde ise hesapta 395 trilyon lira para vardı.
TOKİ'ye nasıl devredildi?
Tasfiyenin ardından, birikim 31 Aralık 1999 tarihi itibariyle Emlak Konut AŞ'ye sermaye artırımı olarak aktarıldı. Emlak Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı (EGMYO) kurularak, Emlak Konut'un gayrimenkulleri, bu şirkete KEY hak sahipleri adına tescil edildi. Ancak daha sonra bankacılık alanında yapılan düzenlemeler nedeniyle Emlak Bankası'na bağlı gayrimenkuller ve bankacılık işlerini ayırdı. Bu ayrılığın ardından Emlak Gayri Menkul Yatırım Ortaklığı Toplu Konut İdaresi'ne (TOKİ) devredildi. 649.1 trilyon lira sermaye ile kurulan TOKİ'nin yüzde 61'lik hissesi KEY hak sahiplerinin, yüzde 39'u ise TOKİ'nin oldu.
Hak sahipleri kimler Bağımsız Yapı-İmar Sen'in bir raporuna göre, fon 1.5 milyonu memur, 3.5 milyonu işçi ve emeklisi olmak üzere 5 milyon kişiyi kapsıyor. Fon'un tasfiye edildiği 1999 yılında, çıkarılan tebliğler ile hak sahiplerinin tespiti için 18 Ağustos 2001 tarihine kadar verilen sürede de tespit bitmedi. Memurlar ve emeklileri için çok büyük sorun olmasa da SSK açısından listelerin hazırlanmasının mümkün olmadığı açıklandı. Hak sahiplerinin belirlenmesi için halen Ziraat Bankası bünyesinde faaliyet gösteren KEY Hesapları Müdürlüğü görevlendirildi. Hesapların bitirilmesi için verilen 18.8.2001 tarihinin üzerinden onca zaman geçmesine rağmen henüz hiçbir işlem yapılamadıği gibi, 41 aylık yasal bir boşluk da söz konusu. Rapora göre, memur ve emeklilerine ilişkin listelerin büyük bir bölümü hazırlandı. Ancak, işçi ve emeklilerine ait listelerin bitmesi, SSK'nın bildirimlerine göre bazı illerde 100 yılı aşacak. SSK Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na sunulan 28 Şubat 2001 tarihli raporda, daha önce bilgisayar ortamında tutulmamış aktif sigortalıların bilgisayar ortamına aktarılabilmesi, hataların giderilmesi için 4 yıllık süre ve ihtiyaçların karşılanması istendiği yer aldı. Ancak, ne SSK'nın ihtiyaçları giderildi, ne de bu listeler sonuçlandı. Örneğin, mevcut personel ve teknik donanımla işlemlerin bitmesi, İzmir'de 112.5; İstanbul'da 103.6 yılı bulabilecek.
DÜŞÜK FAİZ UYGULANDI KEY Hesabı, 75 metrekareden küçük konutlar için kullanılması zorunlu iken, lüks konutlar için kullanıldı, ayrıca düşük oranda faizlendirilerek de hak sahipleri mağdur edildi. Bu durum, Meclis Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu Raporu'na da yansımıştı. Rapora göre, 1987-1995 yılları arasında 9 yıl boyunca yapılan kesintilerden elde edilen miktar, kişi başına 6 milyon 156 bin lira, 1999 yılı sonu itibariyle neması ile birlikte kişi başına ise 120 milyon lira. 1996'da 75 metrekare konut maliyeti 933 milyon iken, 1999'da bu miktar 5 milyar 192 milyon liraya çıktı. Hak sahipleri konut edinemedikleri gibi, birikimleri banka ve piyasa koşullarının çok altında oranlarla faizlendirildi. Türkiye Emlak Bankası'nın, 1992'de bir ay vadeli mevduat faiz oranı yüzde 58, 3 ay vadeli faiz oranı yüzde 66.1 ve 1 yıllık faiz oranı yüzde 73 olduğu halde, 6 ay vadeli KEY hesaplarına yüzde 48 gibi düşük bir faiz oranı uyguladı. Sözkonusu dönemde diğer bankaların faiz oranları ise yüzde 68-75 arasında idi. Emlak Bankası, KEY hesaplarını düşük oranlarda nemalandırarak kayba yol açmasının yanı sıra, kaynakları İstanbul'da Bahçeşehir, Ataşehir, İzmir'de Mavişehir, Ankara'da ise Konutkent ve Bilkent gibi lüks konut projelerinin finansmanında kullandı.
Hak sahipleri kimler Bağımsız Yapı-İmar Sen'in bir raporuna göre, fon 1.5 milyonu memur, 3.5 milyonu işçi ve emeklisi olmak üzere 5 milyon kişiyi kapsıyor. Fon'un tasfiye edildiği 1999 yılında, çıkarılan tebliğler ile hak sahiplerinin tespiti için 18 Ağustos 2001 tarihine kadar verilen sürede de tespit bitmedi. Memurlar ve emeklileri için çok büyük sorun olmasa da SSK açısından listelerin hazırlanmasının mümkün olmadığı açıklandı. Hak sahiplerinin belirlenmesi için halen Ziraat Bankası bünyesinde faaliyet gösteren KEY Hesapları Müdürlüğü görevlendirildi. Hesapların bitirilmesi için verilen 18.8.2001 tarihinin üzerinden onca zaman geçmesine rağmen henüz hiçbir işlem yapılamadıği gibi, 41 aylık yasal bir boşluk da söz konusu. Rapora göre, memur ve emeklilerine ilişkin listelerin büyük bir bölümü hazırlandı. Ancak, işçi ve emeklilerine ait listelerin bitmesi, SSK'nın bildirimlerine göre bazı illerde 100 yılı aşacak. SSK Sigorta İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na sunulan 28 Şubat 2001 tarihli raporda, daha önce bilgisayar ortamında tutulmamış aktif sigortalıların bilgisayar ortamına aktarılabilmesi, hataların giderilmesi için 4 yıllık süre ve ihtiyaçların karşılanması istendiği yer aldı. Ancak, ne SSK'nın ihtiyaçları giderildi, ne de bu listeler sonuçlandı. Örneğin, mevcut personel ve teknik donanımla işlemlerin bitmesi, İzmir'de 112.5; İstanbul'da 103.6 yılı bulabilecek.
DÜŞÜK FAİZ UYGULANDI KEY Hesabı, 75 metrekareden küçük konutlar için kullanılması zorunlu iken, lüks konutlar için kullanıldı, ayrıca düşük oranda faizlendirilerek de hak sahipleri mağdur edildi. Bu durum, Meclis Yolsuzlukları Araştırma Komisyonu Raporu'na da yansımıştı. Rapora göre, 1987-1995 yılları arasında 9 yıl boyunca yapılan kesintilerden elde edilen miktar, kişi başına 6 milyon 156 bin lira, 1999 yılı sonu itibariyle neması ile birlikte kişi başına ise 120 milyon lira. 1996'da 75 metrekare konut maliyeti 933 milyon iken, 1999'da bu miktar 5 milyar 192 milyon liraya çıktı. Hak sahipleri konut edinemedikleri gibi, birikimleri banka ve piyasa koşullarının çok altında oranlarla faizlendirildi. Türkiye Emlak Bankası'nın, 1992'de bir ay vadeli mevduat faiz oranı yüzde 58, 3 ay vadeli faiz oranı yüzde 66.1 ve 1 yıllık faiz oranı yüzde 73 olduğu halde, 6 ay vadeli KEY hesaplarına yüzde 48 gibi düşük bir faiz oranı uyguladı. Sözkonusu dönemde diğer bankaların faiz oranları ise yüzde 68-75 arasında idi. Emlak Bankası, KEY hesaplarını düşük oranlarda nemalandırarak kayba yol açmasının yanı sıra, kaynakları İstanbul'da Bahçeşehir, Ataşehir, İzmir'de Mavişehir, Ankara'da ise Konutkent ve Bilkent gibi lüks konut projelerinin finansmanında kullandı.
Evrensel'i Takip Et