Yıllık ücretli izin hakkının kullandırılmaması haklı fesih sebebidir

SORU: Merhabalar. Eşim kurumsal bir firmada 2005 yılının mayıs ayından beri kasiyer olarak çalışmaktadır. Belli dönemlerde reyon görevlisi olarak da çalışmıştır ama görev tanımı değişmemiştir. 2014 yılının nisan ayında dizinden ameliyat oldu ve bu tarihten itibaren 2015 ve 2016 yılında 40’ar gün fizik tedaviye gitti. 2016 yılında kolunda tenisçi dirseği* çıktı. İçeride 131.5 günlük izin alacağı vardır. 2016 kasım ayında 6 ay süreli uzun süre ayakta durmayı ve ağır kaldıramaz raporu verdi doktorlar. Ancak, buna rağmen, görev tanımında değişikliğe gerek duymadılar ve üstelik daha yoğun bir mağazaya verdiler. Bu durumda iş sözleşmesini, mobbing ve 13.5 gün kullanılmamış yıllık izin bulunmasından dolayı tek taraflı feshedebilir miyiz? Şimdiden çok teşekkür ederim.

CEVAP:  Yıllık ücretli izin hakkı, işçinin dinlenme hakkı olarak anayasal bir hak olarak düzenlenmiştir. Bu haktan işçinin vazgeçebilmesi hukuken olanaklı değildir. Anayasa’nın 50. maddesinde “Dinlenmek çalışanların hakkıdır” maddesi ve İş Kanunu’nun 53. maddesinin 2. fıkrasında, “Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez” hükmü karşısında, işverenin işçisine yıllık ücretli hakkını kullandırmama gibi bir hususi kati suretle yasaklanmıştır. Aynı şekilde işçi de iş sözleşmesi devam ederken, “Ben yıllık ücretli iznimi kullanmak istemiyorum” diyemez. 

Yıllık ücretli iznin kullandırıldığını işveren ispatlamakla yükümlüdür. Yıllık ücretli izin hakkını kullanabilmesi için işçinin o işyerinde, işe başladığı tarihten itibaren deneme süresi de dahil olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. İş sözleşmesi devam ettiği müddetçe işçinin yıllık ücretli iznini kullanma hakkı, işverenin de işçinin hak kazandığı bu izinleri kullandırma yükümlülüğü devam etmektedir. İşçinin hak kazanıp kullanamadığı izin, aralıksız çalışmakta olduğu işyerindeki 10 yıl öncesine ilişkin bir izin de olsa, bu izin hakkını kullanabilecektir. Ancak, yıllık ücretli izin hakkının ücrete dönüşmesi iş sözleşmesinin sona ermesi ile olanaklı olabilmektedir. Yani, işçi yıllık ücretli izin alacağını ancak, iş sözleşmesini sona erdirirse alabilir. 

Yıllık ücretli izin hakkının kullandırılmaması, işçi açısından iş sözleşmesinin haklı nedenle fesih sebebi kabul edilmektedir. Yargıtay, konu ile ilgili bir kararında, “Davacı işçinin kullanmadığı 34 günlük yıllık ücretli izin süresi bulunmaktadır. Her ne kadar işveren hak edilen yılın sonuna kadar izin vermekte serbest ise de ancak bir yılı aşkın süreden sonra nedensiz izin vermeme halinde davacı işçinin fesih hakkı doğacağı gibi, işveren izin talebine muvafakat vermek zorundadır. Aksi halde Anayasa tarafından teminat altına alınan dinlenme hakkı ihlal edilmiş olur. İşveren normatif uygulamaların aksine fesih hakkını kullanmıştır. Davalı işveren tarafından yapılan fesih haksızdır. Davacı işçinin kıdem ve ihbar tazminatı isteklerinin kabulü yerine reddine karar verilmesi isabetsizdir.” (Yargıtay 9.HD. 2011/31608 E. 2011/35332 K. 06.10.2011)

Yargıtay, yıllık ücretli iznin kullandırılmamasının haklı fesih nedeni olabilmesi için, işçinin izin kullanma başvurusunun, işveren tarafından haklı bir neden olmadan reddedilmesi veya uzun bir süre yıllık ücretli iznin kullandırılmamasını aramaktadır. Sizin sorunuzda belirttiğiniz 131 gün oldukça uzun bir süredir.

Ayrıca, eşinizin sağlığı açısından yapılan uygulamaların, başvurduğu halde, hafif nitelikte bir iş verilmemesi açısından ise, sağlık sebeplerine dayanarak iş sözleşmesini feshetmeniz somut durumunuza daha uygun gelen bir durumdur. Ancak, yine de bir avukat meslektaşım ile yüz yüze bir görüşme yapmanız tüm yaşananları daha aydınlatıcı anlatabilmeniz açısından yerinde olacaktır.

* Ön kolun, el ve kol kaslarının aşırı kullanılması sonucu oluşan ortaya çıkan bir sorun. Yavaşça artarak dirseğin dış kısmını saran ağrı, bazı durumlarda ani şiddetli ağrı ile görülür. Nesneler sıkıldığında, el sıkışıldığında, diş fırçalarken, ileri geri hareket ettirirken, kavanoz açarken, alet kullanırken, taşıma işi yaparken bilek güç kullanarak hareket ettirildiğinde veya sabitleştirildiğinde ağrı artar. Tenisçi dirseği tabiri, tenis oyuncularında sık rastlanan bir rahatsızlık olduğu için kullanılır.