Vardiya değişikliği kabul etmesem ne olur?
SORU: Selam hocam, ben 3 vardiya çalışıyorum 8 yıldır. Beni diğer vardiyaya göndermek istiyorlar, ben gitmek istemiyorum. Gitmesem ne olur hocam?
CEVAP: İyi günler diler ve ilginize teşekkür ederim. Sizin gibi uzun yıllar aynı vardiyada çalışan işçiler açısından birden işveren tarafından vardiyanın değiştirilmesine karar verilmesinin bazı zorluklar getireceği açık. Öncelikle, örneğin sağlık açısından aynı vardiyada çalışmak durumunda olan bir işçi için bu değişiklik işverenin yönetim hakkı kapsamındadır diyerek işçi açısından otomatikman kabul edilmesi durumu söz konusu değildir.
Sizin gibi uzun bir süre boyunca aynı vardiyada çalışan işçi açısından da bu vardiya değişikliği için uygulamada mahkemeler ve Yargıtay birtakım şartların varlığını aramaktadır. Ancak işçinin vardiya değişikliğini kabul etmemesi de her durumda işçiye haklı nedenle fesih hakkı vermemektedir. Her somut durumun özelliğine göre mahkemeler değerlendirme yapmaktadır.
Öncelikle şu hususun altını çizmekte fayda var: Vardiyalı çalışmaya ilişkin yönetmeliğin 8. maddesine göre işveren, zorunluluk olmadıkça işçilerin vardiyasını değiştiremez. Yine iş yerinde işe başladığı sırada vardiya uygulaması yokken daha sonra vardiya uygulamasına geçilmesi durumunda da işveren, çalışma koşullarında esaslı değişikliği düzenleyen 22. madde kapsamında işçiden yazılı onay almak durumundadır. (Yargıtay 22. HD, 2017/20988 E, 2019/6513 K)
Nitelikleri dolayısıyla sürekli çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına postalar halinde işçi çalıştırılarak yürütülen işlerde posta sayısı, 24 saatlik süre içinde en az üç işçi postası çalıştırılacak şekilde düzenlenmektedir. Bu belirtilen halin dışında kalan ve işçi postaları ile yürütülen diğer işlerde de 24 saatlik süre içinde çalıştırılacak işçi postaları sayısı, her bir işçi postasının çalışma süresi İş Kanunu’nun 63. maddesinin üçüncü fıkrasında öngörülen İş Kanunu’na İlişkin Çalışma Süreleri Yönetmeliği’nde belirtilen günlük çalışma süresini aşmayacak şekilde düzenlenir.
Genel kural olarak işveren, iş sözleşmesinin veya iş sözleşmesinin eki niteliğindeki personel yönetmeliği ve benzeri kaynaklar ya da iş yeri uygulaması ile oluşan çalışma koşullarında esaslı bir değişiklik yapmak istemesi durumunda bu yapacağı değişikliği, İş Kanunu’nun 22. maddesi gereğince işçinin rızası ile yapabilmektedir. Vardiya değişikliği de 8 yıldır aynı vardiyada çalışan bir işçi açısından esaslı nitelikte bir değişikliktir.
İşveren, yapacağı bu esaslı değişikliği işçiye yazılı olarak bildirmek zorundadır. Kanunun emredici hükmü gereği, bu şekle uygun olmayan ve işçi tarafından da altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamayacaktır. Dolayısıyla işveren her şeyden önce yapacağı bu değişikliği size yazılı olarak bildirmek durumundadır.
İşçi değişiklik önerisini bu süre içinde kabul etmezse, işveren değişikliğin geçerli bir nedene dayandığını veya fesih için başka bir geçerli nedenin bulunduğunu yazılı olarak açıklamak ve bildirim süresine uymak suretiyle iş sözleşmesini feshedebilme hakkına sahip olacaktır. Yani işveren, bu değişikliği kabul etmemeniz durumunda sizi, kıdem tazminatınızı ödeyerek işten çıkarabilecektir. Eğer iş sözleşmesi feshedilmez ve işçi de esaslı değişikliği kabul etmezse, bu durumda işçi eski şekilde çalışmaya devam edebilecektir. Zira yukarıda da belirttiğimiz üzere işçi tarafından da altı iş günü içinde yazılı olarak kabul edilmeyen değişiklikler işçiyi bağlamayacaktır.
İş Kanunu’nun 22. maddesinde yer alan çalışma koşullarında esaslı değişiklik açısından uygulamada Yargıtay kriterler getirmiştir. Buna göre, işverenin yapmak istediği esaslı nitelikteki değişikliklerin işçinin çalışma koşullarını zorlaştırması aranmaktadır. Yargıtaya göre işçinin zorla çalışma saatlerinin veya vardiyasının değiştirilmesinin esaslı değişiklik sayıldığı hallerden bir tanesi de bir kararında belirtmiş olduğu üzere, 6 yıldır gündüz vardiyasında çalışan işçinin vardiyasının değiştirilerek gececi olarak gece vardiyasında çalıştırılmasıdır. (Yargıtay 22. HD. 14.05.2018 tarih, 2015/32303 E, 2018/11748 K)
Eğer iş sözleşmenizde çalışma süresine veya vardiyalarda yapılan değişiklikleri kabul edeceğinize dair maddeler var ise bu durumda işverenin yönetim hakkı kapsamında da değerlendirme yapılmaktadır. Ancak yine de mahkemeler tarafından uygulanan kriter, bu durumun işçinin ücretinde azaltma yapıp yapmadığı veya işçinin çalışma durumunu ağırlaştırıp ağırlaştırmadığıdır.
“Mevcut delillere göre davacının saat 14.15’te başlayan vardiyada çalışmak istemediği sonucuna varılmaktadır. Bu durumda vardiya saatleri ve çalışanların vardiyalarının değişim dönemleri ile ilgili iş yeri uygulaması önem kazanmaktadır. Vardiya değişikliği yapılmadan işçilerin sürekli ya da uzun bir süre aynı vardiyada çalıştırılmasından sonra, çalışma koşullarında esaslı tarzda bir değişiklik mahiyetinde sadece bir veya birkaç işçi için vardiya değişikliği 4857 sayılı Kanun’un 22. maddesinde öngörülen prosedüre tabidir.” (Yargıtay 22. HD, 17.09.2013 Tarih, 2012/26182 E, 2013/19137 K)
Dolayısıyla da sizin durumunuzda da bu husus çalışma koşullarında esaslı değişiklik olarak kabul edilir ve yukarıda belirtilen usul doğrultusunda işverenin işlem yapması gerekir. İş sözleşmenizin feshedilmesi durumunda tarafınıza kıdem tazminatınızın ödenmesi gerekecektir. Ayrıca işveren tarafından fesih yapılması durumunda geçerli fesih nedenleri olduğunu belirtmeyen işveren aleyhine işe iade davası açma hakkınız da vardır.
Evrensel'i Takip Et