Liselileri isyan ettiren tablo: Okuldan kopuş artıyor, ikili eğitim norm haline geliyor

İstanbul – Türk Eğitim Derneğine (TED) bağlı kuruluş TEDMEM, 2024 yılı eğitim raporunu yayınladı. Raporda sınıf mevcutlarından okullaşma oranındaki azalmaya kadar pek çok veriye yer verildi.

Eğitim bütçesi reel olarak düşüşte

Raporda eğitime ayrılan bütçenin reel olarak düştüğü vurgulandı. 2024’te toplam eğitim bütçesi yaklaşık 1 trilyon 620 milyar TL olarak belirlenmişti. Raporda bütçeye ilişkin, “Eğitime ayrılan toplam bütçe her yıl artış göstermekle birlikte, 2023’e kıyasla yüzde 137.2 oranında artmıştır. Bu artış, nominal olarak önemli bir büyümeye işaret etse de enflasyondaki artış dikkate alındığında, reel değerdeki büyümenin sınırlı kalacağı düşünülmektedir” dendi. 2024’te eğitim bütçesi merkezi yönetim bütçesinin yüzde 14.61’i, GSYH’nin yüzde 3.94’üydü. Rapora göre nitelikli eğitim hizmeti için GSYH’nin en az yüzde 4 ila 6’sı, kamu harcamalarının en az yüzde 15 ila 20’si eğitime ayrılmalı.

Temel eğitim harcamaları cepten çıkıyor

Ayrıca eğitimde kamu harcamalarının oranı da OECD ortalamasının epey altında. OECD ortalamasında temel eğitim harcamalarının yüzde 93.3’ü kamu tarafından karşılanırken, Türkiye’de bu oran yüzde 76.6. Temel eğitimde hane halkı harcamalarının payı OECD ortalamasında yüzde 5.3 iken Türkiye’de ise yüzde 18.8.

Çocuklar her basamakta okuldan kopuyor

Okul öncesi eğitimde de kreşe gitmeyen çocuk sayısı artıyor. 2022-2023 eğitim öğretim döneminde 5 yaş grubunda okul öncesi eğitime kaydolmayan çocuk sayısı 167 bin 253’ken 2023-2024 eğitim öğretim döneminde bu sayı 172 bin 905’e yükseldi.

Zorunlu eğitim çağındaki 612 bin 814 çocuk ise okul dışında. Bu sayı, bir önceki döneme göre yüzde 38.4 oranında artışa işaret ediyor. En yüksek okul dışında kalma oranı ise 14-17 yaş aralığında. Bunun en büyük nedenlerinden biri ise çocuk işçilik. 14-17 yaş aralığındaki okul dışında kalan çocuk sayısı 2022-2023 yılında 284 bin 68’di. 2023-2024 yılında ise yüzde 59.4 oranında artarak 452 bin 672 oldu.

5 milyon çocuk 30’dan fazla kişilik sınıflarda

İlkokul, ortaokul ve genel ortaöğretimdeki toplam 4 milyon 732 bin 506 öğrenci, 30’dan fazla öğrencinin bulunduğu sınıflarda öğrenim görüyor. İlkokul öğrencilerinin yüzde 40’ı, ortaokul öğrencilerinin yüzde 35.6’sı ise ikili eğitimde öğrenim görüyor.

Meslek liselerinde çocuklar okulda değil

Çocuklar okuldan koparken devamsızlık oranı da artıyor. Devamsızlık oranları ilkokulda yüzde 11.6, ortaokulda yüzde 14.8 oldu. En yüksek devamsızlık oranı ise meslek liselerinde. Meslek liselerinde devamsızlık oranı yüzde 46.6, yani her iki öğrenciden biri 20 gün veya daha fazla devamsızlık yapıyor.

Öğretmen sayısı yetersiz

YKS’de de yükseköğretime yerleşebilen gençlerin sayısı düşüyor. YKS’ye başvuran aday sayısı son 10 yılda yüzde 49.6 oranında artsa da bir yükseköğretim programına yerleşme oranı yüzde 44.2’den yüzde 31.6’ya düştü.

Kamuda tasarruf kapsamında öğretmen atamasında gidilen kesintiler de eğitim niteliğini düşürüyor. Son 20 yılda yıllık ortalama öğretmen atama sayısı 38 bin 882 iken, 2024’te yapılan 19 bin 968’de kaldı. Bu sayı, 2023’te emekli olan 23 bin 670 öğretmenin yerini dahi dolduramıyor. (Evrensel)