Kocaeli limanlarında yapılan zamlar işçileri memnun etmedi: ‘Hükümetin OVP’siyle yüzleştik’

Adem Korkmaz

aademkorkmaz@gmail.com

Kocaeli – Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2025 ocak ayında yıllık enflasyonu yüzde 42 olarak açıkladı. Bir yandan TÜİK’in açıkladığı veriler uzun zamandır gerçeği yansıtmadığı şeklinde eleştirilirken diğer yandan ücret zamlarında asgari ücretin yanı sıra TÜİK verileri de bir ölçü olarak baz alınıyor. Asgari ücret zammının yüzde 30 olarak belirlenmesi, enflasyon rakamlarının açıklanmasından sonra Kocaeli’deki liman işçilerinin ücret zamları da belli oldu. Dubai Port, Dubai Port Evyap ve Safiport’ta ücretler yüzde 38 ila 45 arasında zamlandı. Gerçek enflasyonun her gün ücretleri erittiği bu günlerde yapılan zamlar işçilerin beklentisinin altında kaldı. Tüm işçilerin dilinde ise Yılport’da yapılan yüzde 56’lık zam miktarı var.

Saat ücretlerinin bölümlere göre brüt 229 lira ile 328 lira arasında değiştiği Dubai Port Evyap’ta çalışan bir işçi, “Her şeye durmadan zam geliyor. Gıdalar yüzde 50-60 zamlanırken, asgari ücretliye yüzde 30, bize de yüzde 38 zam yapıldı. Kayıp şekilde devam ediyoruz. Hani enflasyona ezdirilmiyorduk? Ben bu zam oranından memnun değilim. Yüzde 60 zam bekliyordum. Eskiden daha çok tartışma oluyordu limanda. Ama şimdi çok işçi çıktı ve yeni işçi alındı. Birbirimizi tanımıyoruz” diyor.

‘Zam oranı OVP’den bağımsız değil’

Limanda işçiler arasındaki ilişkilerin çok kopuk olduğunu belirten bir Dubai Port işçisi de şunları söylüyor: “Bir metal fabrikasına göre daha rahat, ücretlere itiraz o yüzden yükselmiyor. Ama limanda sessizlik hak kaybına da sebep oluyor. Bir oyun oynadılar, yıllık izinleri 24 günden 20 güne düşürdüler. Yine ramazanda nakit ödenek alıyorduk, alışveriş çekine döndü. Benim belirlediğim şeyleri, benim istediğim yerden alacaksın dediler. Belki ben faturamı ödeyeceğim. Eskiden verilen para ile eşime ve çocuğuma hediye de alabiliyordum. Şimdi onların hepsi kalktı.”

Aldıkları zammın hükümetin orta vadeli programından (OVP) bağımsız olmadığını ifade eden liman işçisi, “Böyle olacağını söylediler ama inanmadım. Şimdi OVP ile yüzleştik. Liman işçilerinin işe git gel dışında çok da bir şeyi yok aslında. Molalarda kısa sohbetler, günlük temel ihtiyaçları karşılama telaşesi, insana dair duyguların, umutların kırıldığı, sosyalliğin kalmadığı bir durum var” diyor.

‘Ek iş yapmasam halim perişan’

Dubai Port’ta çalışan başka bir işçi de zam oranlarının tatmin edici düzeyde olmadığını söylüyor: “Her şeye yapılan zamlar ortada, aldığımız zam da ortada. Ben ve benim gibi limanda ek iş yapan bir sürü insan var. Sen milyon dolarları kazandır. Ama geçim derdi ile boğuş. Ek iş yapmasam halim perişan. Limanda zam oranına sevinenler de var tabii. Herkesin şikayet ettiği nokta ise gelir vergisi. Dördüncü aydan itibaren bir üst vergi dilimine giriyoruz. Yaptığımız fazla mesailerin ücreti devlete gidiyor.”

‘Zam oranı ne öldürdü ne güldürdü’

Görece iyi ücret aldıklarını ama memleketin genelinde işçilerin ücretlerdeki erime sorunuyla karşı karşıya olduğunu belirten, 5 yıldır Safiport’ta çalışan bir işçi de “Kıyaslama dengeleri de bozulduğu için asıl gerçek iyi bir ücret almadığımız. Sürekli büyüyen bir liman burası. Yatırım yapıldığı için vergiden de muaf tutuluyor diye biliyorum, biz de yılın başında ne alıyorsak sonunda da onu alıyoruz. Ama geçinmek de giderek zorlaşıyor. Zamlanmayan ürün yok. Limanda zam oranı yüzde 38 ila yüzde 45 arasında oldu. Bana göre zam oranı ne öldürdü ne güldürdü. Öte yandan banka promosyonlarımız verilmiyor. Emekliler alıyor, diğer fabrikalardan duyuyoruz ama biz hiç almadık ve hiç gündem olmuyor” diyor.

2 yıllık bir Safiport işçisi ücretlerin çalıştıkları gruba göre farklılık gösterdiğini anlatıyor: “Bildiğim kadarıyla zam sonrası A grubunda ücretler 47 bin 500 lira, B grubunda 45 bin lira, C grubunda 42 bin 500 lira oldu. Gruplar performansa göre belirleniyor. Performansı ise yapay zekayla ölçüyorlar. İşe giriş çıkışlar, raporlar, işin yoğunluğunda işçinin izin alıp almaması gibi kriterler var. Tek avantajımız yıl başındaki aldığımızla yıl sonunda aldığımızın aynı olması. Tabii bunun yanında yan hak yok limanda. Liman sürekli büyüyor. Bin kişiyi aşkın işçi çalıştırıyor. Büyük bir gemi ile on binlerce araba yükleniyor, tabii ki kazanıyorlar.”

Bir başka işçi de “Zam oranından memnun olan da var olmayan da var. İşsizlik aldı başını gitti. İşsizlik korkusu var. Tabii dolar basan, sırtını iktidara dayayıp sürekli büyüyen bir liman. Aslında düşük bir zam bakarsanız. Hayat pahalılığı ortada. Aldığım ücretle geçinmek zor. Tek avantajım evimin olması. Kira olsa geçinemem” diyor.

Promosyon hakkı için yasal düzenleme yapılmalı

SAFİPORT’ta çalışan binden fazla işçiye banka promosyonu verilmemesini Avukat Elif Yetigin’e sorduk. Mevzuatta promosyon uygulamasıyla ilgili herhangi bir düzenleme olmadığını ifade eden Yetigin, “Kamu personelleri içinse buna dair genelge yayımlanarak tartışma son bulmuş ve kamu personellerinin banka promosyonu hakkı güvence altına alınmıştır. Ancak işçiler açısından her ne kadar maaş hesabını belirleme yetkisi işverene ait olsa da promosyon hakkının işçinin olup olmadığı yargı kararlarıyla da tartışmalıdır. Bankacılık hizmetlerine katlanan, hesabı kullanmaya zorlanan işçi iken, banka işçinin maaşlarıyla devasa işlem hacimlerine ulaşıyorsa, promosyonlar da işçinin hakkıdır. Ancak özel sektör için bu tartışmanın son bulması işçilerin promosyon haklarına kavuşması için yasal düzenlemeye ihtiyaç vardır. Yıllardır Mecliste bekleyen kanun teklifi bir an önce yasalaşmalıdır” dedi.