Yüz binlerce Suriyeli çocuk okula gidemiyor

Metehan UD
İstanbul

Türkiye’deki mültecilerin sorunlarından biri de çocukların eğitimi. Öyle ki okula gitme yaşındaki 1 milyon civarında çocuktan ancak 300 bini okula gidebiliyor. Eğitim göremeyen Suriyeli erkek çocuklar sanayinin ya da tarlanın yolunu tutarken, Suriyeli kız çocuklar ise erken yaşta evlilik tehlikesiyle karşı karşıya. Mültecilerle ilgili çalışma yapan kurumlar, mülteci çocukların eğitime katılma oranlarının düşüklüğünün gelecekte büyük olumsuzluklara yol açacağı uyarısında bulundu. Kurumlar bu sorunun giderilmesi için Göç İdaresi Genel Müdürlüğünü ve Milli Eğitim Bakanlığını göreve çağırdı. 
Yeni eğitim ve öğretim 19 Eylül’de bin bir sorunla açılıyor. Milyonlarca Türkiyeli çocukla beraber Suriyeli çocuklar da okulun yolunu tutacak ancak Suriyeli çocukların okullaşma oranı çok düşük. AFAD’ın verilerine göre Türkiye’deki kayıtlı 2.7 milyon Suriyeli mültecinin yarıya yakını çocuk ve eğitim yaşında (5-18 yaş) yaklaşık bir milyon çocuk bulunuyor ancak milli eğitimin verilerine göre geçtiğimiz eğitim yılında okula kayıtlı olan Suriyeli çocuk sayısı ise 300 bin civarında idi. Geriye kalan yüz binlerce çocuk ise yaşadıkları sorunlardan kaynaklı eğitim hakkından faydalanamıyor.  

BATI İLLERİNDE DAHA DÜŞÜK

Eğitim oranı kampların olduğu bölge illerinde biraz daha yüksekken bu oran batı illerinde çok daha düşük. Örneğin Göç İdaresi Genel Müdürlüğünün verilerine göre 5-10 yaşında kayıtlı 57 bin 513 çocuğun yaşadığı İstanbul’da bu çocukların sadece 7 bin 569’u okula gidebiliyor. Yine bu yaş aralığında 14 bin 474 Suriyeli çocuğun bulunduğu İzmir’de okula giden çocuk sayısı 3 bin 437 iken Ankara’da da bu yaş aralığında 9 bin 883 Suriyeli çocuktan sadece 3 bin 134’ü geçtiğimiz eğitim yılında okula devam edebiliyordu. Eğitim oranı orta okul ve lisede ise daha da düşüyor. Bu sayılara kayıtsız olan Suriyeli çocuklar da eklendiğinde okullaşma oranı daha da düşecektir. 

Suriyeli mülteci çocuklar okulsuz

EN BÜYÜK SORUN MADDİ YETERSİZLİK

Yapılan saha çalışmalarının sonuçlarına göre Suriyeli çocukların eğitime ulaşmasının önündeki engellerin  başında ailelerin maddi durumu, statüsüzlük, bürokratik süreç, Türkçe bilme oranının düşük olması, geçici eğitim merkezlerinin azlığı, hakların bilinmemesi  ve savaşın devam eden travmaları bulunuyor. Eğitimine ara veren Suriyeli erkek çocuklar sanayinin ya da tarlanın yolunu tutarken, Suriyeli kız çocuklarını ise farklı bir kader bekliyor; erken yaşta evlilik.

OKULA GİDENLER DIŞLANIYOR

Okula gidebilen çocuklar ise Türkçeyi çok az bildikleri için gerekli eğitimi alamıyor ve sınıfın gerisinde kalıyor. Öte yandan Suriyeli çocuklar, sınıf arkadaşları tarafından dışlanıyor. Aile ortamında ya da televizyonda sürekli Suriyelilere yönelik olumsuz söylemlere maruz kalan Türkiyeli çocuklar, bunları sınıfındaki Suriyeli çocuklara yansıtabiliyor.

Mülteci çocuklar için okul da hayal, tatil de!

‘SORUNLAR İLK GÜNDEN BERİ AYNI’

Mülteci çocukların eğitim sorunları ile ilgili bu alanda çalışma yapan kurumlarla konuştuk. Halkların Köprüsü Derneği Başkanı Prof. Dr. Cem Terzi, okula giden çocukların maruz kaldıkları ayrımcılıktan dolayı eğitime devam etmekten vazgeçtiğini belirtti. Suriyeli çocuklara yönelik Arapça eğitim veren geçici eğitim merkezlerinin altyapı, müfredat ve öğretmen eksikliği sorunu bulunduğunu ifade eden Terzi, eğitim sorununun Suriyelilerin ilk geldiği günden beri aynen devam ettiğini kaydetti. 

‘KAYIP BİR NESİL YETİŞİYOR’

Eğitim alamayan kayıp bir nesil yetiştiğini dile getiren Terzi “Bu çocukların eğitim alamamaları onlar için bir felaket demektir. İleriye yönelik her türlü şansını yitirmesi anlamına geliyor. Bu durum ileride toplumun geneli için daha büyük sorunlara yol açar. Bu durumdan faydalanmak isteyen insanlar olacaktır. En kötü sektörlerde çalışmak zorunda kalacak, yeraltı sektörlerinin eline düşeceklerdir. Suriyeli çocuklar için ana dilde eğitim verecek yeni okulların açılması, var olan kapasitelerinin arttırılması gerekiyor. Eğitim sorunu bazı sivil toplum kuruluşlarının insafına bırakılmamalı.  Okullaşma kampanyası başlatılmalı” dedi. 

Suriyeli çocuklar Türkiye’de yaşam mücadelesi veriyor

‘DİLE GETİRİYORUZ AMA DEĞİŞEN BİR ŞEY YOK’

Suriyeli Mülteciler Dayanışma Derneği Başkanı Muhammed Salih de, ana dilde eğitim isteyen çok fazla Suriyeli ailenin olduğunu var ancak geçici eğitim merkezlerinin bu ihtiyaçları karşılamadığını ve kapasitelerinin az olduğunu vurguladı. Devletin de bu kurumlara destek vermesi gerektiğini ifade eden Salih, bu kurumların yaygınlaşmasını ve geçici statüsünün kaldırılarak kalıcı haline gelmesi gerektiğini de belirtti.  Eğitimdeki sorunlarla ilgili milli eğitim müdürlükleri ile ve UNICEF’le de görüştüklerini dile getiren Salih şunları söyledi “Toplantılarda dile getiriyoruz ancak değişen bir şey yok. Öte yandan ailelere, çocukları çalıştırmalarına engel olmak için iş ya da maddi destek imkanı verilmesi okullaşma oranını artıracaktır. Ayrıca servis sorunu da çocukların okullara gitmesine engel.”

Suriyeli çocuk işçiler eğitim alamıyor, ucuza çalıştırılıyor

‘SÜREKLİLİKLERİ SAĞLANMALI’

Mete Hüsünbeyi (Konak Kent Konseyi Mülteci Meclisi Başkanı): “Okula gidebilenlerin  süreklilik durumlarının sağlanması için dil konusundaki sıkıntılarının giderilmesi, öğretmenlerin ve idarecilerin onların hak sahibi oldukları bilinciyle hareket ederek dezavantajlı konumlarının çözümüne yönelik çaba içinde olmaları, ayrımcılık ve ön yargıların giderilmesi için öğrenci ve ailelerin ortak iletişim ve ilişki içinde olmaları sağlanmalı, bu amaca yönelik etkinlikler yapılmalıdır. Bunları yaparken multidisipliner şekilde davranılmalı, Yerel Yönetimlerin yanı sıra, Muhtarlar, Mülteci Örgütleri, Psikolog Örgütleri, Çocuklarla İlgili Oluşumlar, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği gibi STK’lerle birlikte davranılmalı” 

Ölüm koridorundan mülteci pazarlığına; ‘Sığınamayanlar’