L?MAN ARKASI

Kent merkezinden, liman?n eski kuzey mendere?inin sona erdi?i ta? duvarda yaz?l? ? T?rk ???n ?al?? g?ven ? vecizesinin alt?ndaki y???na?a bakt???n?zda; kar?nca gibi birilerinin ?al??t???n? g?receksiniz. E?er ? ??yle bir tur atay?m ?deyip de, demir kap?dan liman arkas?na ge?ip, dalga sesini kulaklar?n?za, iyotlu deniz havas?n? ci?erlerinize doldurarak vecizenin yaz?l? oldu?u duvar? d?n?p palamara do?ru y?nelirseniz; bal?k a?lar?n?n ?st?nde kar?nca gibi ?al??an ? Hasan Karadeniz ? g?rg?r?n?n bal?k?? tayfas?n?n ikram edece?i halis Karadeniz ?ay?n?n s?cakl???n? midenizde hissedip, ho? sohbete dalacaks?n?z demektir. Yoksa o tur, ? tam tur ? say?lmaz.
Turan, Co?kun, Ercan ve Sami yakla??k d?rt ayd?r, yani bal?k??l?k sezonunun kapand??? 15 Nisan? dan bu yana, Eyl?l? de ba?layacak yeni bal?k sezonunun haz?rl???n? yap?yorlar.
Palamara do?ru y?neldi?imde, Turan ile Co?kun ? kur?un yaka ? dedikleri a??n dibe giden k?sm?n?, kal?n naylon iple ?r?yorlard?. Ercan ve Sami daha ince i?lere yo?unla?m??, a?lar?n onar?lacak k???k g?zlerini elden ge?iriyorlard?. Elimde foto?raf makinas?, a? y???n?n?n ?zerine oturdum.
- Heya mola demeye ?? hafta kala i?ler yo?unla?t? san?r?m, dedim.
- ?? hafta kald?, de?il mi? Eyl?l 1, do?ru ya! dedi Turan.
- Yak?nda gazeteciler, televizyoncular gelir ? bu sene iyi olacak ? diye, yaz?p ?izerler, dedi Co?kun.
- D?nya Bar?? G?n?? nde siz denize a??l?p ekmek kavgas?na ba?layacaks?n?z, dedim.
Asl?nda, bal?k??lar?n ekmek kavgas? senenin her g?n? devam ediyor. Ama denizde, ama karada! H?lebek kabu?u gibi nas?rl? eller; baz? g?nler buz gibi so?uk sulardan a? ?ekiyor, baz? g?nler g?ne?in aln?nda ilmik ilmik a? ?r?yor.
? Bize durmak yok ? diyor Co?kun. Elindeki ipi kula?lad?ktan sonra devam ediyor:
- Yaln?z a? onarmak de?il! Karada en az denizdeki i? kadar i?imiz var bizim. Teknenin genel bak?m?; makinan?n elden ge?mesi, boya... Bazen yeti?tiremiyoruz bile. Tabi hepsi maddiyata ba?l? ?eyler...
? Maddiyat deyince, bizde s?z senettir ? diyor, Turan. ?ay?ndan bir yudum al?p, sigaras?n? t?tt?rd?kten sonra derin sohbete dal?yoruz.
- ?imdi sezon kapal? ya! B?t?n i?imizi para ?demeden g?r?r?z. Esas maddiyat a?lar?n yenilenmesi mesela, gittik ?stanbul? dan 40 paket a? ald?k. Ne tuttu? 32 bin YTL. Buna be? kuru? ?demedik. ?deyemeyiz ki zaten. Senet yok sepet yok. S?z bizde senettir. S?z?m?z? de bal?k sezonu; Eyl?l, Ekim veya Kas?m aylar?nda yerine getiririz. Bakt?n sezon k?t? ge?ti, s?z?n? yerine getiremedin; ?demeni bir dahaki sezona ertelersin. Fakat, yeni birim fiyat? ?zerinden. Yoksa ba?ka t?rl? y?r?yemezsin. Biz bo?a ??kard???m?z 45 paket a?? ba?ka arkada?lara verdik. Niye? Onlar da y?r?s?n diye. Kar??l???nda be? paket yeni a? verecekler bize. Ne zaman? ??leri iyi gitti?i zaman. Tamamen kar??l?kl? g?ven. Bankalar ?yle de?il ama! Mesela, bu ay?n sonuna kadar bir kredi dilimini kapatmam?z gerekiyor; bulduk bulduk, bulamad?k yand?k. Be? y?l daha bankalar?n kap?s?na u?rayamazs?n. Tam da ?l? sezon. D???n! Kooperatifler arac?l??? ile bu t?r s?k?nt?lar a??labiliyor ama...
? Asl?nda bizim i? Aral?k ay?n?n 10? unda biter. ?? ayda ne yapt?n yapt?n, ondan sonra i? biter. Tempoyu y?ksek tutmak zorunday?z ? diye s?ze giriyor Co?kun.
- Nasrettin Hoca misali. Hoca? n?n e?e?i kaybolmu?, b?t?n k?y halk? e?e?i ar?yor. Hocan?n hi? yak?nmas? yok. K?yl? hocaya neden ?z?nt?den a?lay?p s?zlam?yorsun diye soruyor. Hoca ? bir ?u da??n arkas? kald? bakmad?k, e?er e?ek orada da yoksa, sen g?r o zaman a?lamay? ? diyor. Bizim i? de bu hesap!
Turan, k???k ya?ta merak sarm?? bal?k??l??a. Babas?n?n kamyonu hurdaya ??k?nca, motorunu ah?ap bir tekneye takm??, volicilik yapm??. Daha sonra karde?i H?seyin? in deste?iyle ?? kez tadilat yapt?rd??? 16 metre boyundaki sa? tekne ile denize a??lmaya ba?lam??. Co?kun, ?orum? da tu?la fabrikas?nda ?al??m??. Kozlu Belediyesi? nde k?sa s?re i??ilik yapm??. D?nm?? dola?m??, bal?k??l?kta karar k?lm??. Ekipdeki di?er elemanlar da dahil, hi? birinin sosyal g?vencesi yok. Yeni sezon i?in Ordu ve Per?embe? den 6 eleman daha gelecekmi?. Ordan - burdan bor? para bulup, her biri i?in bin 500 YTL g?ndermi?ler. Elemanlar?n ailelerinin ge?imi ve kendilerini garantiye almalar? i?in bu para mutlak g?nderilmeliymi?.
Zonguldak? tan kat?lacak elemanlarla 13 ki?ilik ekip i?in teknenin orta ambar?na yeni yatakhane yapmay? planlayan Turan, bu i? i?in de yakla??k 4 bin YTL gerekti?ini belirterek, bal?k??lar?n sorunlar?n?n bir nebze olsun azalmas? i?in kooperatifin ?art oldu?unu s?yl?yor. Var olan d?rt bal?k?? derne?inin yan? s?ra 30 ki?i ile yeni bir kooperatif kurduklar?n?, ama?lar?n?n bal?k??lar?n sorunlar?na ortak ??z?m bulmak oldu?unu; kredi, bal?k sat???, her t?rl? maddi manevi dayan??man?n bu yap?lanma i?inde daha olanakl? olaca??n? vurgulayan Turan, y?ll?k toplam bin 500 YTL tutacak kooperatif harcamas?n? g?ze alal?m ki, b?y?k sorunlar?m?z?n ?stesinden gelmemiz i?in yolumuz a??ls?n diyor.
?ki iskele babas?na ba?lad?klar? teknelerinin halatlar?n? ??z?p de denize a??ld?klar?nda, devlet babadan ne beklediklerini sordu?um Co?kun, ? tuttu?umuz bal??? ihra? etme olana?? yarats?n, ge?en son iki y?l tonlarca bal?k dolaplarda ??r?d? gitti ? diye yan?tlad?.
Midemde halis Karadeniz ?ay?n?n, y?re?imde g?zel bir sohbetin s?cakl???, ? bol palamut, istavrit, ?inekop, l?fer, mezgit, barbunya, kalkan, hamsi... ve niceleri, haydi kolay gelsin ? diyerek, bal?k?? dostlar?n yan?ndan ayr?ld?m. G?ne? batmak ?zereydi. Kent merkezinden kuzey mendere?i y?n?ne bakt?m; bal?k a?lar?n?n ?st?nde kar?nca gibi ?al??maya devam ediyorlard?.
Fahri Bozba?