UZUN MESAFE

Bu hafta ilkokul birinci s?n?flar e?itime bir hafta erken ba?lad?lar. K?z?m Dicle?nin birinci s?n?f heyecan?n? payla??rken bir an g?z?m s?n?f?n?n camlar?na ve ba??rt?l? velilere tak?ld?.Y?llar ?ncesinde hen?z ilkokul ??rencisiyken, s?n?f duvar?m?zda as?l? duran ?G?ne? giren eve doktor girmez s?z?? hekimli?imin ileri y?llar?nda de?erli hocam Cande?er Y?lmaz??n ?cam?n arkas?ndan al?nan g?ne? ???nlar?n?n kemikler i?in yarars?z? oldu?una dair uyar?s? e?li?inde zihnimde yeniden canland?. Y?llar sonra oturdu?um ilkokul s?ras?nda ?ocuklara bu deyimi muhtemelen yeniden ??retecek ??retmenlerimizin, g?ne?in evlere ve t?m ya?am alanlar?m?za ???nlar?yla do?rudan girmesi ve cildimize direkt temas etmesinin ya?amsal oldu?unu ??retmeleri gerekti?ini d???nd?m. Veliler i?in ise durum daha karma??kt?. Ba??rt?s?ne ilaveten cam?n ard?na saklanm?? ya?amlar, onlar i?in daha erken ya?larda osteoporoz ve olas? kemik k?r?klar? anlam?na geliyordu.
?ocuk geli?iminde ve ?zellikle kemik olu?umunda g?ne? ???nlar? olduk?a gerekli. Eksikli?i do?u?tan olabildi?i gibi sonradan da geli?ebiliyor. ?rne?in D vitamini eksikli?inde g?r?len hastal?klardan birisi Ra?itizm. Annenin hamilelik ve s?t verme d?neminde yeterli D vitamini almamas? yan? s?ra g?ne?ten do?ru bir ?ekilde yararlanmamas?, ?ocuklar?n g?ne?e ??kar?lmamas? ve beslenme eksikli?i bu hastal???n nedenleri aras?nda. G?ne?in, ?nemli bir D vitamini kayna?? olmas?n?n ?tesinde g?dalarla al?nan D vitaminlerinin aktif hale gelmesi ve kalsiyumun kemik yap?m?nda kullan?labilmesi i?in ciltte arada cam olmaks?z?n g?ne? ???nlar?na gereksinim var. ?imdi ?ocuklar g?ne?ten daha bir mahrum. ?zellikle b?y?k ?ehirlerde oturan, ?al??an anne babalar?n ?ocuklar?n? ise D vitamini eksikli?i daha bir etkileyece?e benziyor. Giderek al??veri? al??kanl???n?n geceleri de a??k olan kapal? al??veri? merkezlerine y?nelmesi, oralardaki ?cretli oyuncaklar?n a??k alan ?ocuk parklar?na ye?lenmesi, ?ocuklar?n okullar?na bir servis arac?yla gidip gelmesi nedeniyle g?ne?in oto camlar?n?n engeline tak?lmas?, oyun saatlerinin giderek bilgisayar oyunu olarak alg?lanmas?, artan ders saatleri, hafta sonlar?n?n yar?? at? misali ?zel dershanelerde heba olmas? nedenleri ilk akla gelenler. Giderek balkonlar?n iptal edilerek camla kapat?lmas?, klimalar?n evde ve otomobillerde pencerelerin kapal? tutulma s?relerinde art??a yol a?mas?, PVC do?ramalar?n ???k ve hava s?zd?rmazl??? di?er ayr?nt?lar. Bir ba?ka ?nemli risk, hen?z yayg?nla?masa da l?ks ad?na yeni nesil binalarda kar??m?za ??k?yor. Penceresi a??lamayan merkezi havaland?rmas? olan bu binalar, tam bir kemik ve geli?im d??man?.
Kapal? alanda ba??rt?s?z ?al??an kad?nlar ise g?ne?ten yararlanma ad?na tam bir yan?lsama i?inde, onlar i?in cam bir ?rt?ye d?n???yor adeta. Daha anla??l?r c?mleyi bir ?iirinden dizelerle G?lten Ak?n?dan dinlemeye ne dersiniz? `Kalay bakiri gizlerdi, camsa ?arab?/Her kabuk bir ?ncekini gizlemek i?indi...? Sa?l?cakla kal?n.
...
Yemekhaneler, hekim ?nl??? ve hijyen
??p toplamaktan yeni d?nm?? bir ekip, ellerini y?kamadan ve hen?z i? elbiseleri ?zerlerindeyken yemekhanede sizinle ayn? masaya otursa nas?l kar??lars?n?z? San?r?m ho?unuza gitmez, hasta olmaktan kayg?lan?rd?n?z. Konu?unuz ??p i??isi de?il de ?nl???n? ??karmaya vakti olmam?? bir hekim olsa, san?r?m bir itiraz?n?z olmazd?. Ayn? yakla??m? hastane yak?nlar?ndaki cafe ve restoranlarda da g?r?yoruz. Peki neden? Oysa enfeksiyon kayna?? olarak ikisi de riskli i? k?yafetleri.
Bug?n bir?ok hastanede, toplu yemekhanelerde sa?l?k ?al??anlar? ?nl?klerini ??karmadan yemek yiyorlar. Oysa onlar?n ?nl?klerinde, muhtemelen bir?ok antibiyoti?e diren?li ne de ?ok mikrop vard?r!
Sa?l?kta d?n???m ad?yla yarat?lan ?zelle?tirme furyas?ndan sonra hastane yemekhanelerine barkot okuyucu ve turnikeler kondu. Bu uygulaman?n bir yandan ka?ak yemek yiyenleri engellemek, ?te yandan i?veren yani hastane ile ta?eron yemek firmas? aras?nda ?cretlendirmeyi tan?mlamak ad?na yap?ld??? s?ylenir. Oysa bir ?ifa yurdu olan hastanelerde topluma sa?l?k alan?nda rehber olmas? gereken sa?l?k ?al??anlar?n?n, g?ndelik hayatlar?nda hijyeni olumlayan d?zenlemelerine rastlayam?yoruz bu s?re?te. Sa?l?k kurulu?lar?nda beyaz ?nl??e tarihte bir?ok anlam ve g?rev y?klenmi?tir. San?r?m bunlar?n i?inde en ilkeli, kimi hastane yemekhanelerinde ka?ak yemek yenmesini ?nlemek ad?na beyaz ?nl?k giyilmesi zorunlulu?udur. Baksan?za, giderek bir?o?u i?letme olmaya hevesli y?neticiler kalite belgesi almak pe?inde. Ben bug?ne kadar yemekhanesinin giri?inde ??? elbisesi ile girilmesi yasakt?r? c?mlesi olan hastane g?rmedim, ya siz?
Mevzuat elliden fazla i??i ?al??t?r?lan t?m i?yerlerinde i?yeri hekimi bulundurulmas?n? zorunlu k?l?yor. Bir i?yeri olarak hastaneler bunun d???nda olmamas?na kar??n ta?eron firmalar?n i?yeri hekimlerini saymazsak, bu alanda g?revlendirilmi? hekimi olan ?ok az hastane var. B?rakal?m sa?l?k ?al??anlar?n?, olduk?a riskli hastane at?k biriminde ?al??an temizlik i??ilerinin de ayn? yemekhanede i? elbiseleriyle yemek yedi?i hastanelerimizin varl???, i?yeri hekimli?ine olan gereksinimi daha da g?r?n?r k?l?yor. Kendisine temiz ko?ullar yarat?lamayan sa?l?k ?al??anlar?n?n, hastane enfeksiyonlar? ile yeterince ilgilenebilmesinin b?ylesi piyasac? t?p ortamlar?nda pek m?mk?n olamayaca??n? d???n?yorum. Siz ne dersiniz?
...
T?bb?n turnusol?: m?ltecileri, ka?aklar
Eyl?l ay? y?l d?n?mlerinde ac? ve h?z?n a??r basar. Sonradan anlam olarak bar?? y?klenmi? olsa da D?nya Sava?? y?l d?n?m? olarak 1 Eyl?l D?nya Bar?? G?n?, 6-7 Eyl?l olaylar?, 11 Eyl?l??n hat?rlat?c?l???nda Guantanamo, Irak ve i?kence u?aklar? ve nihayetinde 12 eyl?l karanl??? ilk akla gelenler. Bu y?l 1 Eyl?l?e ek bir anlam y?klendi: BARI? MECL?S?.
Ankara?da Bar?? Meclisi?nin ilk oturumuna kat?l?rken bir m?cadele alan? olmas?n?n ?tesinde onu bir hak arama alan? olarak alg?lad?m: ?Bar?? i?inde ya?ama hakk?.? Sonras?nda Zafer ?ar??s??nda u?rad???m sahaflar, beni 1984 tarihli Bilim ve Sanat dergileri ile bulu?turdu?unda kapaklardan birisi gereklili?i hat?rlat?yordu: ?Bilim ve Bar??.? Dergiyi okudu?um saatlerde bu iki s?zc??e bir ya?am sunmu? de?erli bilim insan?, ?lkemizde ve d?nyada insan haklar? u?ra??n?n an?t ismi Prof. Dr. Veli L?k?e, ?zmir ?i?li Belediyesi?nce ?Bar?? ?d?l?? verildi?ini hen?z bilmiyordum. Ald??? ilk ?d?l olmasa da duydu?umda t?rene kat?lamaman?n h?zn?yle kendisiyle onur duydum.
Bu kapak konusu, ge?en hafta sonu konu?mac?lar? aras?nda yer ald???m Karaburun Bilim Kongresi?ndeki konu?mamla da ?rt???yordu. ?T?bb?n K?t?ye Kullan?m?: Sava? End?strisi ve ?nsan Haklar? ?hlalleri.? O konu?mamda hissetti?im bir eksi?i ?imdi sizlerle payla?mak isterim. Asl?nda sava? ko?ullar?nda olas? insan haklar? ihlallerinde ?lkemizin, turnusol ka??d?n?n m?lteci olma hakk? tan?nmayan ve kamuoyunda ka?aklar olarak adland?r?lan ve s?n?r d??? edilmeyi beklerken bazen aylarca g?zetim alt?nda tutulan, i?lerinde bebeklerin de oldu?u insanlara reva g?r?len ya?am ko?ullar? oldu?unu d???n?yorum. Hekim kimli?imle ?lkemiz konaklama mekanlar?ndan birisine yap?lan ziyarette g?rd???m duvarda yazan bir c?mleyi unutabilmek ise hepimizin ortak ?abas?na ba?l?: ?Guantanamo is here!?
Dr. Zeki G?l