Dünyanın en güzel yeri: Su altı

Mithat Fabian SÖZMEN

"Su altı bilinmezin kabulüdür. Buraya onun tarafından ele geçirileceğinizi bilerek gelin ancak yukarıya çıkabileceğinize dair güveninizi de koruyun.”
Denize, denizin altında olmaya adanmış 32 yılın sahibi Nicholas Mevoli, yukarıdaki sözleri Haziran 2013’te yazmıştı.
Florida doğumlu denize aşık Mevoli, hayat gailesi içerisinde ekmeğini kazanmak için geldiği Brooklyn’de dahi bir süre sonra kendisini banyosunun küvetinde nefesini tutma alıştırmaları yaparken bulunca kararını verdi.
30 yaşında serbest dalışa başladı. Yeteneği dikkat çekiciydi ve kısa sürede ABD rekorunu eline geçirdi. 100 metre derinliği geçen ilk ABD’li serbest dalıcı olarak Mevoli’nin tehlikeli bir huyu vardı: Hırs.
Dalış arkadaşları bu tehlikenin farkındaydı ve onu uyarıyorlardı. Aslında Mevoli de suyun altında ateşle oynamaya başladığını hissediyordu. Kalamata’daki Dünya Şampiyonası sonrası bloguna “Her tükürüşte kaldırıma adeta kan bağışlarken bendeki sorunun ne olduğunu merak ediyordum. Aslında dalışımı etkileyen bu dışsal problemin ne olduğunu biliyordum ancak nasıl düzelteceğimi bilmiyordum” yazıyordu.
Eylül ayında yazdıkları ise daha endişe vericiydi: “Rakamlar beynimi bir virüs gibi ele geçirdi. Başarma ihtiyacı bir saplantıya dönüştü. Saplantılar öldürebilir.”
Nicholas Mevoli, 2013 sonuna kadar tüm ABD rekorlarını eline geçirmek istiyordu. Artık dalış onun için, geçmişte sıkça iddia ettiği gibi “Tanrı’yı arayış”, “meditasyon” olmaktan çıkmış, zararlı bir hırsa dönüşmüştü.

SU ALTININ YAZILI OLMAYAN KURALI
Kasım 2013’te Nicholas Mevoli, Bahamalar’da bir başka dünya rekoru için yaptığı tek nefesli dalış sırasında, su altındaki kritik bir yazılı olmayan kuralı ihlal etti.
İnsanoğlu, açık ki su altında yaşamaya uygun bir yaratık değildir. Su canlılarının vücudu suyla doludur, insanın vücudu ise boşluklarla. Su altında bu boşluklar basınçla birlikte kasılır, daralır ve pek çok arızaya karşı hassas hale gelir.
Böylesi bir ortamda dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan biri “disiplin”dir. İnsanın bu disiplin altında kontrolü, kendi güveni ve sakinliğini koruması hayatidir. Nicholas Mevoli’nin yazdığı gibi, suyun altına giriş bir nevi kendinizden çok daha güçlü bir fenomene teslimiyettir. Ancak insanın doğa güçleriyle girdiği ilişkilerde ona avantaj sağlayan en önemli özelliği zekasıdır. Bu yüzden yine Mevoli’nin dediği gibi “Yukarıya çıkılabileceğine dair güven” yaratılabilir.
Mevoli, dalışı sırasında 68. metrede bir şeylerin ters gittiğini anlayarak duraksadı. Yukarı çıkmaya niyetlendi. Aşağıda bir kez bu karar verildiyse, bundan caymak tüm konsantrasyonun yitirildiği bir ortamda hırsın esiri olmak anlamına gelir ve karşılığı ölümcüldür.
Mevoli, duraksayıp çıkmaya niyetlenip yeniden dalınca önemli bir kuralı ihlal etti. Su yüzüne çıktıktan kısa süre sonra bilincini kaybetti ve yaşamını yitirdi. Olağan basınç, işler kötü giderken sükunetin yitirilmesiyle etkisini artırmış ve akciğerine büyük zarar vermişti. Ölüm nedeni olarak akciğer ödemi gösterildi.

SUYU, DALIŞI VE KENDİNİ BİLMEK…
Mevoli, uluslararası olarak resmi geçerliliği kabul edilen serbest dalış yarışmaları sırasında yaşamını yitiren ilk sporcu oldu. Elbette serbest dalışın ebedi olarak suya emanet ettiği başka isimler de vardı.  Audrey Mestre’nin trajik ölümü akla gelen örneklerden. Ancak serbest dalışın da aletli dalışın da riskleri içermekle beraber “tehlikeli” sporlar olmadığını belirtmek gerekir.
Bu anlamda Mevoli’nin acı hikayesi, yazı fırsat bilerek su altının büyüleyici dünyasına “Merhaba” demek isteyecekler için bir fren değil, “Uyulması gereken kurallar listesi”dir.
Evet, su altı insana göre bir yer değil. Ve bir anlamıyla insanın burada bulunması muhteşem bir meydan okumadır. Ancak antik çağlardan bu yana icra edilen bu spor, 20.yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte gelişen aletli dalışın olanaklarıyla daha geniş kesimlere yayılma imkanı buldu. Bugün Türkiye’nin pek çok kıyı kentinde aletli dalış eğitimi alınabilecek merkezler bulunuyor.
Aletli dalışta kuralları ihlal etmeyen bir eğitim ve güvenilir araç-gerecin yanı sıra disiplinin önemi de büyüktür. Bunlar göz ardı edilmezse insanoğlunun bu ait olmadığı yerde yaşayacakları, görecekleri eşsizdir.  Zamanın su gibi akıp geçtiği bu bilinmez diyardaki uçarcasına yolculuk insanın yaşayabileceği en etkileyici deneyimlerden biridir.
Biz, ‘Kaptan’ Jacques Cousteau’nun öğrettiği üzere bu hayatın eşsiz güzelliklerini aktarmakla yükümlüyüz. Ne de olsa, “Bir insan hangi amaçla olursa olsun olağanüstü bir hayat yaşama fırsatına sahipse bunu kendisine saklama hakkına sahip değildir.”*
‘Sessiz dünya’nın büyüsünü keşfetmek herkesin hakkı.