Zeytinyağında fiyat günden güne artacak

Ramis SAĞLAM
İzmir

Tarımda artan maliyetlere bağlı olarak üretici fiyatları yükseldi. Üretici, marketlerde hâlâ 2023 yılı mahsulü zeytinyağının satıldığını, 2024 yılı mahsulü zeytinyağının satışının başlamasıyla fiyatların artacağını kaydetti. Bir litre zeytinyağının litre fiyatı 600 lirayı bulurken, üretici ise devletten istediği desteği alamadı.

Sofralık zeytinde ihracat azalırken, gelir yükseliş gösterdi. Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliğinin verilerine göre, 1 Ekim- 30 Kasım 2022’de 18 bin 139 ton olan zeytin ihracatı bu yılın aynı döneminde 15 bin 142 tona geriledi.

Küresel zeytin ve zeytinyağı ihracatında ilk beş sırada yer alan ülkeler toplam ithalatın yaklaşık yüzde 84.9’unu gerçekleştiriyor. Üretimde zeytinde 3’üncü, zeytinyağında 5’inci sırada yer alan Türkiye, ihracatta üst sıralarda yer alıyor.

İHRACATLA BİRLİKTE GELİR DE DÜŞTÜ

Zeytinde geçen sezon 1 Kasım 2022-31 Ocak 2023 tarihleri arasında zeytinyağı ihracatı toplam 53 bin 627 ton olarak gerçekleşirken, bu sezonda aynı dönemde sadece 16 bin 471 ton zeytinyağı ihracatı gerçekleştirilebildi.

İç piyasada artan fiyatları önlemek amacıyla zeytinyağı ihracatına getirilen 3 aylık kısıtlamanın 1 Kasım’da sona ermesi beklenirken, Ticaret Bakanlığının aldığı yeni bir kararla dökme ve varil zeytinyağı ihracat yasağını süresiz uzattı. Dökme yağ ihracatı geçen sezon 44 bin 206 ton olurken, bu sezon ihracata getirilen yasak nedeniyle dökme yağ ihracatı gerçekleştirilemedi.

Geçtiğimiz sezonun ilk üç ayında litresi ortalama 4.26 dolardan ihraç edilen zeytinyağı, bu sezon ortalama 7.18 dolardan ihraç edildi. İhracat geliri geçen sezonun ilk üç ayında 228 milyon 568 bin dolar iken bu sezon 118 milyon 311 bin dolara geriledi.

ÜRETİMİ KURAKLIK VURDU

Kuraklığa ve düşen üretime bağlı olarak dünya piyasasında artan zeytinyağı fiyatlarının serbest piyasada oluşan fiyatlarla aynı olmadığı biliniyor. Avrupa Birliği (AB) ortak tarım politikası doğrultusunda verilen destek politikası ortak belirleyiciliğini sürdürmeye devam ediyor.

AB tarım politikası çerçevesinde İspanya, İtalya ve Yunanistan’da ürettikleri her bir kilo zeytin için 1.30 avronun üzerinde destek veriliyor. Bu desteğin verilmesinin altında yatan neden ise zeytinyağı ve pamuk ham madde iken fiyatın baskılanmak istenmesi. Çiftçiye destek primi vererek fiyatı aşağıya çekmek amaçlanırken, özellikle tüketiciye daha ucuz yağ ulaştırmak amaçlanıyor. AB, zeytin üreticisini desteklerken, zeytinyağı tüketiminde sübvanse sağlıyor.

ZEYTİNYAĞI FİYATLARI TÜKETİCİYİ VURDU

AB’nin özellikle kuzey Avrupa ülkelerindeki tüketicileri korumak amacıyla uyguladığı desteğin Türkiye’de uygulanmaması tüketicinin zeytinyağına ulaşımını engelliyor. Uygulanan ekonomik politikaların sonucunda, tüketicinin alım gücünün düşmesi ve fiyatların hızla yükselmesi zeytinyağına ulaşımı zorlaştırdı.

Yeni sezon zeytinyağı hasadı ile üretilen yağların market raflarında olmadığını belirten Foça Tariş Zeytinyağı Kooperatifi Başkanı Ercan Yüksektepe, “2024 yılı hasadı zeytinyağları raflara henüz konmadı. Tüketici hâlâ 2022-2023 zeytinyağlarını tüketmeye devam ediyor. Gerçek rakamlar henüz etiketlere yansımadığı için bugün raflarda 1 litre zeytinyağı 350 lira ile 570 lira arasında satılabiliyor” dedi.

Ucuz zeytinyağlarıyla ilgili de uyarıda bulunan Yüksektepe, “Marketlerde ve internette farklı fiyatlarda satışlar yapılıyor. Fakat litresi 100 liradan 5 litresi 400-500 liraya satılan zeytinyağı diye satılan yağların zeytinyağı olmayacağını herkesin bilmesi gerekiyor. Bu yağların zeytinyağı olması mümkün değil” diye konuştu.