Urfa Mülteci Algısı Raporu: Çözüm uzadıkça negatif algı artıyor

Ercüment AKDENİZ
İstanbul

Araştırmacı Ahmet Doğan ve ekibi tarafından yapılan saha çalışmasında Urfa’da yerleşik halkın Suriyeli mültecilere bakışını ele alan bir analiz ortaya çıktı. Anket sonuçlarına göre; Suriyelilerin geri döneceğine dair umut yok. Halk ırkçılığa ve ayrımcılığa karşı olsa da mülteciler hakkında daha çok negatif algı ön planda. Ekonomik, sosyal alana ve birlikte yaşama dair çözümsüzlük bu algıyı daha da perçinliyor.     

Suriye’ye komşu kentlerden biri olan Urfa, iç savaşın ardından en çok mülteci barındıran şehirlerden biri oldu. Araştırmacı Ahmet Doğan yönetiminde yapılan anket çalışması göçün 8. yılında yerleşik halkın Suriyelilere bakışını analiz etmeye çalışıyor. “Şanlıurfa’da Yerel Halkın Suriyeli Sığınmacılara ya da Mültecilere Yönelik Algısı” başlıklı rapora göre; ‘Savaş kısa vadede bitmez, Suriyeliler geri dönmez’ diyenlerin oranı yüzde 90. “Savaşın nedeni sizce nedir?​” sorusuna verilen yanıtlarda ankete katılanların yüzde 34’ü “emperyalist güçler” yanıtını veriyor. Savaşın nedenini “Esad güçleri” olarak açıklayanların oranı ise yüzde 41. Savaştan Türkiye Hükümetini sorumlu tutanlar da yüzde 5 civarında. Daha önce diğer kentlerde de ortaya çıktığı üzere; “Savaş bizde olsa kaçmazdık, savaşırdık” diyenlerin oranı da yüzde 20’lere ulaşıyor.

ÜNİVERSİTE MEZUNLARI DA ÖN YARGIDAN NASİBİNİ ALDI 

Anket çalışmasına yanıt verenlerin öğrenim durumu da çarpıcı bir gerçeği ortaya çıkarıyor. Toplam 100 kişi üzerinden yapılan anket çalışmasına yanıt verenlerin yüzde 49’u üniversite mezunlarından oluşuyor. Bu durum eğitimli olan kesimlerde de Suriyeli mültecilere bakışta belirgin ön yargılar olduğunu gösteriyor. 

Bugüne kadar mültecilere yapılan yardımlar konusunda verilen yanıtlar da bu gerçeği doğruluyor. Öyle ki, ankette “Maddi yardımlar çok yapıldı, daha fazlasına gerek yok” diyenlerin oranı yüzde 45’e ulaşıyor. “Bize yardım yapılacağına mültecilere yapılıyor” diyenlerin oranı ise yüzde 35’e varıyor. İkisinin toplamı ise yüzde 80’lere ulaşıyor. Yine “Geri Kabul Antlaşması”nda Avrupa’yı haksız bulup eleştirenler yüzde 62’ye ulaşırken, antlaşmada Türkiye’nin de imzacı taraf olması pek yer tutmuyor. 

Bir başka çarpıcı veri de “güvenlik” algısına dair. Ankete katılanların yüzde 82’si mültecileri kendi güvenlikleri için risk görürken, ters orantılı biçimde “mültecilerin de güvenliği yok” diyenlerin oranı yüzde 62’ye ulaşıyor. Mültecilere yönelik ırkçılık ve ayrımcılık yapıldığını düşüneler de az değil. Zira bu soruya da “evet” diyenlerin oranı yüzde 72 seviyesinde. 

EKONOMİK ALGI DA SANCILI 

Urfa’da özellikle merdiven altı üretim, tarım ve inşaatta yoğun bir mülteci sömürüsü yaşanmasına rağmen; ankete katılanların yüzde 64’ü mültecilerin ekonomiye ‘katkısı’nın olmadığını düşünüyor. Ucuz ve kayıtdışı sömürüyü teslim edenlerin oranı ise yüzde 10’da kalıyor. Mültecileri işsizlik nedeni olarak görenler yüzde 19 civarında.

Ankette yer alan “Mültecilerin açlık, yoksulluk, işsizlik sorunu nasıl çözülebilir?​” sorusuna verilen yanıtlar da şöyle: Fikri olmayanlar 37, “Kısa vadede çözülmez, geri dönsünler” diyenler  yüzde 29, “Ekonomik hayata katılmalılar” diyenler de yüzde 12. Bu cevaplar işsizlik ve yoksulluk konusunda ortak bir çözüm geliştirmenin henüz kafalarda yer etmediğinin de işareti. 

Yerleşik halkın, “mültecilere çalışma izni çıkarılmas”ı konusundaki algısı da daha çok redde dayanıyor. Ankete katılanların yüzde 61’i “Çalışma izni verilmesini doğru bulmuyorum” derken , “Verilsin” diyenler  yüzde 22’de kalıyor. “Kontrolllü ve belirli alanlarda verilecekse sıcak bakarım” diyenler ise yüzde 17 civarında. Bu veriler kayıtdışı sömürü ile çalışma izni arasındaki bağın da yeterince kavranamadığını ortaya koyuyor.