18 Temmuz 2018 20:07
Son Güncellenme Tarihi: 18 Temmuz 2018 16:09

2 yıllık OHAL'in bilançosu: Grev yasakları, sansür, baskı, hak ihlali…

20 Temmuz 2016'da ilan edilen ve 7 kez uzatılan OHAL'den geriye sansür, baskı, yasak, işkence, kapatma ve hak ihlalleriyle dolu 2 yıl kaldı.

Fotoğraf: Evrensel

Paylaş

Türkiye’de 20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen ve 7 kez uzatılan OHAL'den geriye grev yasakları, sansür, baskı, işkence, kapatma, cezasızlık yasaları ve hak ihlalleriyle dolu 2 yıl kaldı. OHAL bir kez daha uzatılmıyor ancak AKP’nin Meclise sunduğu yeni tasarı ile OHAL uygulamaları adeta kalıcı hale getiriliyor.

Türkiye’de 20 Temmuz 2016 tarihinde ilan edilen olağanüstü hal (OHAL) üzerinden yaklaşık iki yıl geçti. OHAL’in yerine Meclise AKP tarafından sunulan yeni kanun tasarısı sunuldu. Tasarının yasallaşması durumunda OHAL uygulamaları kalıcı hale gelecek.

OHAL ‘darbe ile mücadele’, ‘terör ile mücadele mücadele’ denilerek ilan edildi fakat 2 yıl boyunca bazı KHK’lerle evlilik programları yasaklandı, kış lastiğine dair düzenlemeler yapıldı. Onlarca akademisyenin üniversite ile ilişkisi kesildi, öğrencilerin eğitim hakları ellerinden alındı. Grevler, eylemler yasaklandı, gözaltı süreleri uzatıldı… Bu süreçte KHK'lerde yer alan düzenlemeler anayasaya uygunluk açısından da çokça tartışıldı. CHP KHK’lerin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Başvurular hep reddedildi.

BİLANÇO AĞIR

♦ OHAL ilanından bu yana 125 bin 800 kamu görevlisi meslekten ihraç edildi.

♦ Soruşturmalar kapsamında şu ana kadar 446 bin kişi hakkında işlem yapıldı.

♦ Halen 100 bin 661 soruşturma, 48 bin 390 ise dava bulunuyor. ‘FETÖ’den cezaevlerinde bulunanların sayısı ise 33 bin 308.

♦ Ülke genelinde açılan 289 darbe davasından 187’si karara bağlanırken, şu ana kadar 62’si general 2 bin 263 asker darbe suçundan mahkum edildi.

♦ İçişleri Bakanlığı bünyesinde görevli toplam 41 bin 797 kişi ihraç edildi. Yine Milli Eğitim Bakanlığında 34 bin 393, TSK’de 14 bin 633, yargıda 4 bin 836 kişi (hakim-savcı) meslekten çıkarıldı.

99 BELEDİYEYE KAYYIM ATANDI

2016'da döneminde HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ'ın da aralarında bulunduğu HDP'li vekiller ve CHP’li Enis Berberoğlu tutuklandı. HDP siyasetçileri yanı sıra gazeteciler, insan hakları savunucuları da tutuklandı. İnsan Hakları Derneği'nin (İHD) seçimden iki gün önce yayınladığı rapora göre 28 Nisan-21 Haziran arasında 361 HDP'li gözaltına alındı. Af Örgütü Türkiye Şubesi Yönetim Kurulu Başkanı Taner Kılıç halen tutuklu. DBP’li 99 belediyeye kayyım atanırken 60’dan fazla belediye eşbaşkanı hâlâ tutuklu.

BASINA, SANSÜR, KAPATMA VE DAVA

OHAL ilanı ardından 174 medya ve yayın kuruluşu kapatıldı. BİA Medya Gözlem Raporu’na göre 315 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu veya çizerin, tüm ceza ve tazminat davaları kapsamında 47 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 34 yıl 6 ay hapis, 4 milyon 40 bin TL maddi veya manevi tazminat istemiyle yargılandığı belirtildi.

PASAPORTLAR İPTAL EDİLDİ

OHAL ile birlikte gazetecilerin, siyasetçilerin pasaportlarına el konulurken ihraç edilen kamu görevlilerinin ve yakınlarının da pasaportları iptal edildi. Kamu görevlileri için yurt dışına çıkarken çalıştıkları kurumdan belge alma şartı getirilirken, çok sayıda pasaporta da tahdit koyuldu.

KOMİSYON, 1300 İŞE İADE KARARI VERDİ

OHAL kararı Anayasa'nın 120. maddesine dayandırıldı. Bu maddeye göre, hükümet "şiddet olaylarının yaygınlaşması ve kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması sebepleriyle” olağanüstü hal ilan edebilir. OHAL ilanı ile birlikte Türkiye’nin taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Medeni-Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme (MSHUS) ile garanti altındaki haklar askıya alındı. OHAL uygulamalarına itiraz için OHAL İşlemleri İnceleme Komisyonu kuruldu. Temmuz 2017’de çalışmalarına başlayan komisyon, bugüne kadar 21 bin 500 başvuruyu inceledi ve 1300 işe iade, 18 bin 200 ret kararı aldı.

7 GREV YASAKLANDI, İŞTE YASAKLANAN GREVLER

AKP iktidara geldiği 2002’den bu yana tam 15 grevi yasakladı. 15 grevin 7’si OHAL döneminde yasaklandı. İşte AKP’nin OHAL’den önce ve sonra yasakladığı grevler:

♦ AKP’nin OHAL’i fırsat bilerek yasakladığı ilk grev Asil Çelik oldu. AKP, toplu iş görüşmelerinde anlaşmaya varılamaması üzerine Asil Çelik’te 18 Ocak 2017’de başlayacak grevi yasakladı.

♦ Birleşik Metal-İş’in örgütlü olduğu EMİS’e bağlı işyerlerinde 20 Ocak 2017’de başlayan grev, Erdoğan’ın da imzasının bulunduğu bir kararla ‘Milli güvenliği bozucu’ nitelikte olduğu gerekçe gösterilerek yasaklandı.

♦ 20 Mart 2017 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan kararla, Akbank grevi ‘Ekonomik ve finansal istikrarı bozucu nitelikte’ olduğu gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.

♦ 22 Mayıs 2017 tarihli Resmi Gazete’de yer alan kararla Şişecam işçilerinin 24 Mayıs 2017’de başlatacağı grev “Milli güvenliği bozucu nitelikte olduğu” gerekçesiyle başlamadan yasaklandı.

♦ Mefar İlaç fabrikasında toplu sözleşme görüşmelerinden sonuç alınamaması üzerine alınan grev kararı Bakanlar Kurulu kararıyla yasaklandı. 5 Haziran 2017 tarihinde alınan kararda, “Genel sağlığı bozucu nitelikte görüldüğünden” ifadeleri yer aldı.

♦ MESS sözleşmesi kapsamında 130 bin işçiyi kapsayan ve 2 Şubat’ta (2018) başlayacak olan grev, Bakanlar Kurulunun kararı ve Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ıın onayıyla yasaklandı. Yasaklama kararının, patron sendikası MESS’in işçi sendikalarıyla yapacağı görüşme gününde alınması dikkat çekti.

♦ Petrol-İş Sendikası ile Şişecam’a bağlı Mersin Soda Sanayi AŞ arasında süren toplusözleşme görüşmeleri patronun dayatmaları nedeniyle tıkandı. 530 işçiyi kapsayan sözleşme görüşmeleri tıkanınca 12 Nisan 2018’de grev kararı fabrikaya asıldı, 23 Mayıs’ta da greve çıktı. Grevin hemen ardından milli güvenliği tehdit iddiasıyla yasak kararı geldi.

50'Yİ AŞKIN KİŞİ İNTİHAR ETTİ

CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba’nın “OHAL’le Geçen 2 Yıl/Sivil Darbenin Bilançosu” adı altında hazırladığı rapora göre de OHAL nedeniyle 50’yi aşkın kişi intihar etti.

Raporda 12 Eylül döneminde toplam intihar eden kişi sayısı 43 olarak belirtiliyor.

Veli Ağbaba’nın hazırladığı rapordan birkaç ayrıtı şöyle:

♦ Taşeron işçilere ‘kadro’ verileceği ifade edildi. 696 sayılı KHK ile ismine kadro denilen ancak kadro haklarından mahrum bırakılarak bir düzenleme getirildi. Düzenleme KHK ile yapıldığı için başta güvenlik soruşturması olmak üzere çeşitli sebeplerle kadroya alınmayanlar da hukuken hakkını arayamadılar.

♦ İş cinayetleri de OHAL den payını aldı. 2016 yılında 1970 olan tespit edilebilen iş cinayeti sayısı, 2017 de 2006’ya çıkmıştır. 2018’in ilk 6 ayında en az 907 işçi yaşamını yitirdi.

♦ Sendikalar tarafından yapılan araştırmalara göre OHAL’le geçen 2 yılın ardından Haziran 2018'de geniş tanımlı işsiz sayısı 6,1 milyon, geniş tanımlı işsizlik oranı ise yüzde 17,7 olarak belirtilmektedir. Araştırmalara göre 2 milyon 600 bin genç ne eğitimde ne istihdamda yer almaktadır.

♦ İhraç edilen barış akademisyeni sayısı 404.

♦ Rektörlük seçimleri kaldırıldı. Rektör atamaları doğrudan Cumhurbaşkanı eliyle yapılmaya başlandı.

♦ Dolar 20 Temmuz 2016 öncesi 2,98 iken kısa süre önce 4, 92 ye yükselmiştir. 2 yıllık OHAL döneminde dolar yüzde 65 oranında artış göstermiştir.

AĞBABA: SİVİL DARBENİN AĞIR BİLANÇOSU

CHP Genel Başkan Yardımcısı Ağbaba, OHAL’in, AKP hükümetlerinin yıllardır gündeme getirip kamuoyu baskılarıyla geri adım attığı kamu personelleriyle ilgili düzenlemeleri hayata geçirmek için ve haklarını isteyen işçilerin, emekçilerin mücadelelerine müdahale etmek için bir fırsat olarak kullanıldığını belirtti.

Ağbaba, "OHAL kapsamında çıkarılan KHK'ler Türkiye’yi yasaklar ülkesi haline getirmiş, Suruç, 10 Ekim, Soma, Roboski anmalarından, ağıt yakma, türkü söylemeye kadar onlarca etkinlik ve anma OHAL gerekçesiyle yasaklanmıştır. İşçilerin basın açıklamaları yapmaları, Alevilerin kanaat önderlerini anmaları, konser etkinlikleri, hukuk fakültesinde düzenlenen 'OHAL Hukuku' konulu panel bile OHAL gerekçesiyle yasaklanmıştır. AKP, OHAL’i öyle sulandırmıştır ki çıkarılan KHK'lar ile kış lastiğinden lazer epilasyonlarına, evlilik programlarından ikramiye veren programların yasaklanmasına kadar hemen her konu OHAL bahanesiyle düzenlenmiştir" ifadelerine yer verdi.

BİLGEN: 3 YILLIK UZATMAYA GİDİLİYOR

HDP Grup Başkan Vekili Ayhan Bilgen, OHAL sonrası düzenleme teklifine ilişkin “3 aylık uzatmalar bitiyor, ama bu sefer 3 yıllık uzatmaya gidiliyor” dedi.

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Grup Başkan Vekili Ayhan Bilgen, Mecliste düzenlediği basın toplantısında gündemdeki konulara dair değerlendirmelerde bulundu.

Bilgen, Anayasa Komisyonunda görüşülmeye başlanacak olan OHAL sonrası düzenlemelerin yer aldığı teklifin OHAL’i kalıcılaştıracağına dikkat çekerek, “Kamuoyunda OHAL’in bitişi gibi tarif edilse de OHAL’in sadece süresi bitiyor ve OHAL esasen kalıcılaştırılıyor, OHAL rejimi Türkiye hukuk sistemine eklemlenmek isteniyor. Sıkıyönetimin kaldırılmasıyla övünülen bir ortamda sıkıyönetimden daha sıkı düzenlemelerin yeniden ve ucu açık olmak üzere hukuki statüye kavuşturma girişimi ile karşı karşıyayız” dedi.  

Bilgen, daha sonra basın mensuplarının sorularını yanıtladı. OHAL sonrası düzenlemede valiliklere geniş yetkileri ön gören düzenlemeye ilişkin görüşleri sorulan Bilgen, “Bir siyasetçi, bir demokratik kitle örgütü temsilcisi, bir gazeteci ya da bir akademisyen bir bölgeye çalışma, araştırma yapmak için gittiğinde vali o şehre giremez kararı alabilecek. Bu İsrail’deki bir uygulamadır. Kime, hangi bölgeye uygulanacağından bağımsız olarak, ilkesel olarak buna karşı olmalıyız” dedi.

İŞKENCEYE KILIF BULUNUYOR

Meclise sunulan kanun teklifindeki düzenlemelerin yasalaşması halinde OHAL’in yaşamda kalıcı hale geleceğini belirten Eski Diyarbakır Barosu Başkanı Mehmet Emin Aktar, gözaltı süresinin işkenceye kılıf bulmak amacıyla 12 güne kadar uzatıldığını söyledi. Diyarbakır Barosu Eski Başkanı Mehmet Emin Aktar, kanun teklifinde yer alan “gözaltı süresi” ve “kentlere giriş ve çıkış yasağı”nı değerlendirdi.

 Valilere, şüpheli gördüğü kişiyi 15 gün süreyle kentte giriş çıkışını engelleme ile toplantı ve gösterileri engelleme yetkisi verilmesini değerlendiren Aktar, şunları söyledi: “90’larda OHAL Bölge valileri belli kişileri OHAL bölgesi dışına sürme yetkisine sahipti. Bu yetki başlı başına facia bir yetkiydi.  Ama öyle bir durum yaşanmış diye bugün kalkıp oraya dönüşü anımsatacak, sağlayacak yeni düzenlemeler getirmek hukuk kılıfı içinde barındırılamaz. Bu hem kişi güvenliğine aykırıdır hem de seyahat özgürlüğünün ihlalidir”

OHAL KALICILAŞTIRILIYOR

16 Nisan 2017'deki Anayasa değişikliği referandumunun ardından bunlara parlamenter sistemi düzenleyen yasaları cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine uygun hale getirmek için çıkarılan uyum düzenlemeleri de eklendi. Ayrıca OHAL’i kalıcılaştırmak için köklü değişiklikler yapılmak isteniyor.

Valiler belirli kişilerin illerine giriş çıkışlarını, belli yerlerde dolaşmasını sınırlandırabilecek.

Anayasa’ya göre toplu olarak işlenen suçlarda 2 gün olan gözaltı süresi 4 güne çıkarılacak. Ancak hakimin kararı ile bu süre iki kere daha uzatılarak 12 güne çıkarılabilecek.

Toplantı ve gösterilere gece vaktinin başlaması ile dağılması şartı getiriliyor. Gece yarısına kadar uzatılacak toplantı ve gösterilerin şartlarına ise “Vatandaşların günlük yaşamını aşırı ve katlanılmaz derecede zorlaştırmayacak” ibaresi de eklendi.

MİT’in taraf olduğu hukuki anlaşmazlıklarda ara bulucu şartı olmayacak. Ayrıca kurum, Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun da kapsamı dışına çıkarıldı.

Veli Ağbaba da AKP’nin Meclise sunduğu kanun teklifiyle ilgili değerlendirmelerde bulundu. Ağbaba, 1 defalığına ve 3 aylığına ilan edilen OHAL’in 18 Nisan 2018 de 7. kez uzatıldığını hatırlatarak “AKP Meclisi devre dışı bırakıp, KHK’ler ile ülkeyi yönetmenin  rahatlığına alıştı. Şimdi ‘OHAL’i kaldırıyoruz’ diyorlar, Meclise getirdikleri yasa tasarısının bazı maddeleri OHAL’i aratır nitelikte. Kalkan OHAL değil sadece OHAL’in ismi. Valilere hak ve özgürlükleri kısıtlamaları için çok geniş yetkiler veriliyor. İstemedikleri kişileri 15 gün boyunca şehre sokmama yetkisi veriliyor. Sırf bu madde bile getirilen yasanın insan hak ve hürriyetlerine aykırılığını ortaya koyuyor. 3 er aylık uzatılan OHAL, yeni yasayla 3 yıl boyunca kalıcı hale getirilecek” dedi. (HABER MERKEZİ)

ÖNCEKİ HABER

Savcı, Selahattin Demirtaş'ın tutukluluğunun devamını istendi

SONRAKİ HABER

Kılıçdaroğlu tren kazası belgesi açıkladı: Uyarı var, dikkate alınmadı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...