Bafa Gölü neden can çekişiyor?

Özer AKDEMİR

Yıllardır kirlilikle boğuşan Bafa Gölü can çekişmeye devam ediyor. Bir zaman yılan balıkları, onlarca çeşit su kuşu, sucul bitkileriyle ünlü gölün suları şimdi 4. sınıf en kirli su kategorisinde. Bu kirliliğin en önemli nedeni ise insan kaynaklı yanlış uygulamalar, yanlış tarım ve su politikaları.

YAŞAM KAYNAĞI KİRLİLİKLE BOĞUŞUYOR

Kuşadası ve kıyılar, Dilek Yarımadası ve Büyük Menderes Havzası’nda çevre koruma odaklı çalışmalar yapan Ekodosd, Bafa Gölü ile ilgili yaptıkları gözlemleri geçtiğimiz günlerde kamuoyu ile paylaştı. Antik çağlardaki adı Latmos olan Beşparmak Dağlarına sırtını dayamış, binlerce yıllık uygarlıkların yatağı ve yöredeki canlıların yaşam kaynağı olan Bafa Gölü, ne yazık ki gittikçe büyüyen bir kirlilikle boğuşuyor. turizm ve tarım bölgesindeki göl, bu kirlilik nedeniyle aynı zamanda hem turizmi, hem tarım ve canlı yaşamını tehdit eder bir kirlilik kaynağı halini almak üzere.

DÖRT BİR YANDA KİRLİLİK GÖZLE GÖRÜNÜYOR

Ekodosd’un açıklamalarına göre, Bafa Gölü’ndeki ekolojik sorunlar gölün Menderes Nehri ile buluşmasını önleyen toprak setlerden sonra her geçen gün arttı. Su rejimi ve kalitesindeki insan kaynaklı uygulamalar, gölün hemen her bölgesinde farklı ekolojik değişimlere yol açmakta. Bu değişiklik gölün dört bir yanından gözle görülebilecek kadar belirgin. 

Serçin Gölü’nün kuzeydoğusunda gölün su kalitesinde yaşanan değişimler sonucu bazı koylarda köpüklenmeler yaşanıyor. Su çıkışının olduğu Güneybatıdaki Sakızburnu Dalyanı ise, göl kıyısındaki yavru balık üretim tesislerinden gelen atıklarla kirletiliyor. Bu alandaki kirlilik öyle bir boyutta ki suyun yanında 2 dakikadan fazla duramıyorsunuz. Bafa Gölü’nün yüzeyi, güneyinde yer alan Söke-Bodrum yolundaki kıyılara bakıldığında gözle bile görülebilen kirlilik tabakalarına rastlanıyor. Beşparmak Dağlarından gelen dere suları ve yağmur sularıyla beslenen doğu bölgesindeki Gölyaka kıyıları da ekolojik bozulmaların yoğun yaşadığı yerler arasında. 

EKOSİSTEM İÇİN ÜZÜCÜ SONUÇLAR DOĞURACAK

Sorunların her yıl artarak devam ettiği, iyileştirme için bir çalışmanın yapılmadığı, iç ve dış kirliliğin çok ciddi boyutlara ulaştığı Bafa Gölü’nde uzun yıllardır bilimsel çalışmalar yapan Yrd. Doç. Dr. Erol Kesici bu kirliliğin devamının ekosistem için üzücü sonuçlar doğuracağı konusunda uyarıyor. Kesici, gölün su kalitesinin iyi olması durumunda hiçbir müdahaleye ve masrafa gerek duymadan gölün kendisini onarabileceği görüşünde. 

Bafa Gölü’nde giderek artan kirlilik ve alınmayan önlemlerin göl tabanındaki azot ve fosfor birikimine neden olduğunu belirten Kesici, bunun alglerde patlamalara ve metan gazı artışlarına neden olduğunu dile getiriyor. Kesici; “Bafa Gölü’nde ekosistem yapısında ve fonksiyonlarında bozulmanın temel nedeni; gölün su kalitesinin kirlilikle bozulması, gölün su seviyesi ve kalitesinin korunamaması ve gerekli bilimsel önlemlerin alınmamasıdır” diyor.

‘EN KİRLİ SU’ HALİNE GELDİ

Gölün bu hale gelmesinin nedenleri ve çözüm yollarının bilinmesine ve bu konuda önemli uyarılar bulunmasına rağmen hâlâ gerekli önlemlerin alınmadığını kaydeden Kesici, bu yüzden gölün su kalitesinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’ne göre 4. sınıf en kirli su haline geldiğini, OECD sınır değerlerinde ‘Hiperötrofik’ seviyede olduğunu belirtiyor. 

NASIL ÖNLEMLER ALINABİLİR?

Kesici, gölün ekolojik yönden iyileştirilmesi için gerekli önlemleri de şu şekilde sıralıyor; 

* Gölün azot-fosfor deposuna dönüşen dip çamuru mekanik yöntemlerle temizlenmelidir.

* Arıtması olmayan veya çalıştırılmayan tarım-endüstriyel tesis ve alanların arıtmalarını yapması-çalıştırması ve arıtma verimliliklerini kontrol edilmesi gerekmektedir. 

* Göl çevresinde açılacak tesislerin havzadaki bitki-hayvan topluluklarına zarar vermeyecek, göl ve göle ulaşan suların su kalitesine ve miktarına zarar verecek yapılanmalara gidilmemesine dikkat edilmelidir.