23 Ağustos 2015 05:11

İnternet dezenformasyonlarında yeni dalga

Paylaş

Erkan SAKA

Geçtiğimiz hafta çok önemli bir eser Türkçe’ye kazandırıldı: European Journalism Centre’ın Doğrulama El Kitabı (http://verificationhandbook.com/book_tr/).  Mehmet Atakan Foça’nın editörlüğünde Korsan Parti üyeleri tarafından Türkçeleştirildi. Basın bülteninde belirtildiği üzere kitap tamamen ücretsiz olup, web sitesinden okunabileceği gibi PDF, Kindle ve ePub versiyonlarına da link üzerinden ulaşmak mümkün. Yayınlanması ve yaygınlaştırılması Creative Commons lisansına tabidir. Kitap önümüzdeki günlerde Doğruluk Payı tarafından da basılı hale getirilecek.

Sürekli kriz dönemine girilen bir dönemde enformasyon doğrulaması hayati bir rol oynuyor ve bu eser muhtemelen uzun bir süre İnternet kullanıcılarının işine yarayacak. Yalnızca çevrimiçi araçlar değil, teknolojiler değil habercilik prensipleri de vurgulandığı için kitap değerini koruyacak. Bununla birlikte gelişimini sürdüren bir medya türünden bahsettiğimiz için yeni araçlar ve hizmetlerin yeni taktikler gerektireceğini unutmamak gerekir. Hatta varolan Twitter gibi araçlar da kendi içlerinde gelişmelerini sürdürdüklerinden her an takipte olmak gerekiyor. Örneğin Vine kullanırken ilk başta yalnızca anında çekim yapılarak video üretiliyordu. Bu da videonun iddia edildiği anda ve ham halde izleyicilere ulaştırıldığı iddiasını güçlendirebiliyordu. Ama artık Vine’a daha önce çekilmiş videolar yüklenebiliyor, bu da videoların kurgu olup olmadığına dair daha dikkatli bir inceleme gerektiriyor.

Çoğu durumda doğru enformasyonu yaymak için sofistike uğraşlar gerekmiyor. Biraz dikkat ve temel medya okuryazarlığı yetiyor. Özellikle Türkiye’deki duruma bakıldığında durum daha da belirgin: Kabataş iftirasında ortaya çıkan görsel ya da bazı AKP mitinglerinde yapılan photoshop örnekleri.

AMAÇ GÜVENİLİRLİĞİ AZALTMA

Bununla birlikte krizin derinleştiği günlerde özellikle sosyal medya üzerinden enformasyon iletiminde sorunların arttığı görülüyor. Bunu başlıca iki nedene dayandırıyorum: 1) Görece daha sofistike dezenformasyon çalışmaları 2) Gerilim kaynağının Kürt illerine kaymış olması ve burada daha az haber kaynağı olması.

Zergelê köyü katliamıyla ilgili görüntülerin olduğu BBC haberinin (ve de Milliyet haberinin - https://twitter.com/durbirdinlee/status/6274601934969978880- tarihi görsel üzerinde değiştirilerek görüntülerin Kobanê’ye ait olduğu iddia edilmişti. Aynı şekilde Suruç katliamında kaybettiğimiz Ece Dinç ile haberde (https://twitter.com/durbirdinlee/status/624593064120573952) benzetme yapılmıştı. Bu şekilde yapılan karşı hamlelerle doğru haberi yayan vatandaşlar arasında güvensizlik yaratıldı. Gözlemlemeye başladığım başka bir yöntem, anonim hesaplarla muhalif gibi gözüken haberler yaymak, sonrasında bunları Aktroller üzerinden yalanlamak. Muhalif vatandaşlar iyi niyetlerle de olsa bu haberleri yayarak muhafeletin kredibilitesinin sorgulanmasına katkıda bulunuyorlar.

Tabii başka bir boyut gerilimin Kürt illerine kaymış olması. Burada hem dijital bölünmenin bir versiyonunu görüyoruz hem de devlet mekanizmasının iletişimi engelleyebilme kapasitesini. Silvan’da, Varto’da ve daha birçok yerde hem enformasyon üretimi yapabilecek vatandaş azlığı var hem de devletin iletişimi kesebilme imkanları fazla (GSM operatörlerinin hizmet vermemesi gibi durumlar). Böyle durumlarda ortaya çıkan enformasyonun daha da dikkatle ele alınıp incelenmesi gerekiyor. İyi niyetlerle de olsa dezenformasyona alet olmak kullanıcının internetteki kredibilitesini düşürüyor ki İnternet’te güvenilirliliğini kaybetmek çevrimdışında itibarsızlaşmaya eşdeger bir anlam kazanır hale gelmiştir.

ÖNCEKİ HABER

Yaşasın ezilen gelinlerin haklı ‘unfollow’ direnişi!

SONRAKİ HABER

Mesele kıl, tüy değil… Siz hâlâ sakaldaki siyaseti anlamadınız mı?

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...