Bankalarda sinsi plan

Kamu bankalarında çalışanları memur statüsünden işçi statüsüne geçirip, bir çırpıda kapı önüne koymak için sözleşme imzalatmaya çalışanlar, son çıkardıkları 4739 sayılı yasayla birlikte, bunu bir an önce gerçekleştirmek için her yolu deniyorlar. Lüks otellerde yapılan "ikna toplantıları", üst düzey personel eliyle daha alt düzeydeki çalışanlara yapılan baskılar, tehditler, kızağa çekmelerin yanında, sözleşme imzalayan personelin ücret ve ödeneklerinin bile bile şişirilmesi de uygulanan taktikler arasında. Özel bankalardan Akbank ve Yapı Kredi Bankası'nda personelin ortalama ücreti bugün için 500-600 milyon lira düzeyindeyken ve bu bankaların bazılarında (Garanti Bankası, Yapı Kredi Bankası) 2001 yılında ücretler ortalama yüzde 25 oranında düşürülmüşken, özelleştirilmek istenen kamu bankalarında sözleşme imzalayan personelin ücretlerine 1 Kasım 2001 tarihinde 150 milyon lira zam yapıldı. Ayrıca bankalarda sözleşme imzalamayı kabul eden personelin ücretlerinde 1 Ocak 2002 tarihinde de yüzde 35 oranında artış gerçekleştirildi. Bir tarafta her fırsatta bankanın zararlarından ve özellikle personel giderlerinin fazlalığından dem vurulurken, yapılan bu zamların personele sözleşme imzalatmaktan öte bir amaç taşımadığı, yem olduğu açıkça görünüyor.

Duble ücretler Özelleştirme sürecindeki kamu bankalarından Halk Bankası'nda, özel hukuk hükümlerine göre sözleşme imzalattırılmış yani işçi statüsüne geçirilmiş olan personelin, sözleşme başvurusu kabul edilene kadar geçen sürede aldığı memur maaşına ek olarak, başvurusu kabul edildikten sonra işçi statüsünden de maaş ödendiği öğrenildi. Yani sözleşme statüsüne geçen personelin tümü, memur statüsünde maaşları aldıkları günler için, tekrar işçi statüsünde ikinci bir maaş alıyorlar! Sözleşme imzalayan personele ödenen bu "duble aylıklar" yasalara ve mevzuata açıkça aykırı bir uygulama olsa da, geri alma yönünde şu ana kadar herhangi bir girişim yapılmış değil. Ödenen bu duble ücret ve ikramiyelerden, 15.01.2002 tarihinden önce sözleşme imzalayanlar 15-59 gün arasında yararlanırken, bu tarihten sonra sözleşme imzalayanlar ise 14 gün hem memur hem de işçi statüleri için mükerrer ücret almaya devam ediyorlar. Örnek olarak; 20 Ekim 2001 tarihinde özel hukuk hükümlerine göre sözleşme imzalamış bir personele, memur maaşları peşin olarak ödendiği için, Ekim ve Kasım maaşları ayın 15'inde peşin olarak ödenmiş. Banka Genel Müdürlüğü personelin sözleşme başvurusunu 20 Kasım'da kabul ederek, kişinin başvurduğu 20 Ekimden bu yana sözleşmeli sayılacağı kararını vermiş, bu tarihten itibaren ücret ve ikramiyesinin ödenmesi talimatını bildirmiş. Kısacası personele 20 Ekim 2001-15 Aralık 2001 tarihleri arasında hem memur hem de işçi statüsünde 55 günlük duble maaş ödenmiş! Diğer taraftan işçi statüsüne geçen personel ileriki aylarda da ücretini aylık peşin olarak almaya devam etmiş.

Vergi kaçırılıyor 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 164. maddesinde "Memurlara aylıkları peşin olarak ödenir. Emekliye ayrılma ve ölüm hallerinde o aya ait peşin ödenen aylık geri alınmaz" hükmü yer alıyor. Bu, emeklilik ve ölüm halleri dışında görevden ayrılan memurdan peşin ödenen aylığın tahsil edilmesi anlamını taşıyor. 657 sayılı yasa uyarınca, memurların özel hukuk hükümlerine göre çalışmaya başladıkları tarihten itibaren memuriyetten istifa etmiş sayılmaları ve bunlara peşin ödenen aylıkların geri tahsil edilmesi gerekirken, Halk Bankası Genel Müdürlüğü 16.10.2001 tarih ve 162 sayılı Genel Mektubunda "Özel hukuk hükümlerine göre çalışmaya başlayanlara peşin olarak ödenen ücret ve diğer ödemelerden kesinti yapılmayacaktır" diyerek açık açık yasaya aykırı mevzuat yarattı. Diğer yandan, Genel Müdürlüğün sözlü talimatı ile sözleşme imzalayan personele sözleşmeyi imzaladığı tarihten itibaren (henüz sözleşmesinin kabul edildiği bildirilmeden) personel henüz memur statüsündeyken özel hukuk hükümlerine göre gündelik ödenmeye başlandığı, üstelik ödenen gündeliklerden gelir vergisi kesintisi yapılmadığı halde, doğacak vergi cezası ve gecikme faizlerini gizlemek amacıyla gündeliklerin yeni ödendiği, vergilerin tahsil edildiği şeklinde kayıt tutulduğu yaygın olarak dillendirilen iddialar arasında geçiyor.