03 Mart 2015 00:10

Rönesans

Fotoğraf: Envato

Paylaş

Ahmet Say

Tüm yazıları

Siz hiç Rönesans müziği dinlediniz mi?
Doğrusu ya, 15. ve 16. yüzyılların müziği, günümüz insanı için yadırgatıcıdır.
Aynı soruyu resim ve heykel sanatları için sorsak, örneğin Rafaello’nun, Leonardo’nun ve Michelangelo’nun eserleri, günümüz insanına yakın görünür.
Oysa Rönesans’ın çok yönlü coşkulu sanat anlayışı, resim ve heykelde olduğu kadar, müzikte de kendini göstermiştir. Başka türlü olabilir miydi? Ortaçağ karanlığı aşılmış, gün ışımıştır bir kez…
Rönesans, yalnızca güzel sanatlarda ve müzikte değil, felsefede, bilimde, hukukta, devlet ve din anlayışında da cesur atılımların, yeni ve taze bir yaratma sevincinin çağıdır.
Bu dönem müziğinin başlıca özelliği, olağanüstü bir buluşçulukla çok sesli müzik tekniklerini geliştirmesidir. Kimi Rönesans bestecileri, 32 ayrı sesi bir araya getirerek besteler yapmıştır. Yani otuz iki ayrı ses çizgisini birlikte yürüten bu akıl almaz polifoni tekniğiyle yapılan besteler, aslında Ortaçağ’ın tek sesli kilise müziğine karşı gösterilen tepkidir. Düşünün ki, Hıristiyan dünyasına bin yıl boyunca sekiz kilise makâmıyla sınırlı ve sayısı 40’ı bulmayan tek sesli kilise ilâhisi dayatılmıştır; “müzik” adına bu ilâhilerin dışına çıkmak yasaktı. Söz konusu tek sesli müzik zorbalığına karşı Rönesans bestecisi de o zaman, “Al cevabı!” demiştir. Nasıl bir cevap? Hem çoksesli müzik hem de din dışı müzik, inanılmaz bir sıçrama göstermiştir bu çağda.
Leonardo da Vinci, 30’dan fazla kadavra keserek insan bedeninin gizlerine girmeye, dalgaların ve akımların yasalarını irdelemeye, böceklerin ve kuşların uçuşunu, kayaların ve bulutların biçimlerini, havanın uzaktaki nesnelerin rengi üzerindeki etkisini, ağaçların ve bitkilerin büyüme yasalarını çözümlemeye çalışırken müzikçiler, şairlerle dayanışarak şarkılar besteliyordu. Özellikle İtalya, Fransa ve Almanya’da bestelenen bu şarkıların konusu, “aşk”tı, başka deyişle “insan” ve “doğa”ydı. Bu çağda yüz binlerce şarkı bestelendiği bilinir.
Şu da var ki, her şey su gibi akmıyordu. Felsefede, bilimde ve sanatta, “eski” ile “yeni”nin çarpışması sürüp gidiyordu. Yeni doğa felsefesini büyük bir coşkuyla savunan Giordano Bruno, engizisyon mahkemesinin kararıyla önce bir çuvala sokularak sopayla saatlerce dövülmüş, sonra da çuvaldan çıkarılıp yakılmıştır. Ortaçağ kafasıyla Rönesans düşüncesinin çok sert biçimde çatıştığı bu ortamda, belki papazların eteğini öpen yalakalar da vardı, ama onların hiç birinden günümüze iz kalmamıştır. Buna karşılık yineliyorum: Yüz binlerce aşk şarkısı bestelenmiştir.

YAZARIN DİĞER YAZILARI