04 Haziran 2020 07:01

Uluslararası basın örgütlerinden BİK’e mektup: Ambargoyu kaldırın, cezaları durdurun

20 uluslararası ve yerel basın özgürlüğü grubu, gazetelere verilen ilan durdurma cezalarına ilişkin Basın İlan Kurumu Başkanı Rıdvan Duran’a açık mektup yazdı.

Fotoğraf: Evrensel

Paylaş

20 uluslararası ve yerel basın örgütü ve ifade özgürlüğü kuruluşu Basın İlan Kurumu (BİK) Başkanı Rıdvan Duran’a BİK’in gazetelere verilen ilan durdurma cezalarına ve bağımsızlığına dikkat çeken bir mektup yazdı.

Meslek örgütleri mektupta BİK’in Türkiye’de 1054 gazeteye kamu ilan gelirlerini dağıtımından sorumlu olduğunu, şeffaflık ilkesi uyarınca bu bilgileri halkın erişimine açmanın BİK’in yükümlülüğünde olduğunu ve reklam ve ilan gelirlerinin dağılımı hakkındaki raporlara erişimin, BİK’in basılı yayınlara eşit ve adil bir dağıtım yaptığını kanıtlamak açısından önemli bir etken olduğunu aktardı.

‘BASIN AHLAK ESASLARI İHLALİ’ CEZALARI

Basın meslek örgütleri açıklamasında BİK’in Evrensel, BirGün, Cumhuriyet ve Sözcü gazetelerine son zamanlarda verdiği ilan ve reklam cezalarına dikkat çekti “basın ahlak esasları ihlali” adı altında verdiği cezalara vurgu yaptı.

BİK’in bu başlık altındaki yaptırımlarının son dönemde giderek artan bir şekilde 10-15 günü aşan uzun cezalar olarak verildiğine dikkat çeken kurumlar “BİK’in tüm ilan kesme cezalarının, kriterlerinin ve bu cezalara mahal veren detaylı kararların açıklanması büyük önem teşkil etmektedir. Bu bilgilerin halkla paylaşılması BİK’in çalışmalarına olan güveni artıracaktır.” dedi.

Açıklamada ayrıca 2019 yılının 467.041.082 TL’lik bütçesinin nasıl dağıtıldığı söz konusu olduğunda en üst düzeyde şeffaflığın büyük önem teşkil ettiğini belirtti ve “Bir kez daha altını çizmek gerekirse, şeffaflık, BİK’in değerli çalışmalarına kamu güvenini sağlamak için son derece gereklidir.” dedi.

BAĞIMSIZLIK VE TARAFSIZLIK VURGUSU YAPILDI

Basın meslek örgütleri ayrıca BİK ve genel kurulun bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusunda endişelendiğini da vurguladı. Meslek örgütleri BİK’in 2018 yılında İletişim Başkanlığına bağlandığını ve BİK Genel Kurulu’nun, “Basın Grubu”, “Hükümet Grubu” ve “Bağımsız Grup” olmak üzere 12’şer üyeden oluşan üç gruptan oluştuğunu hatırlattı. Kurumlar “Genel Kurul üyelerinin çoğunluğunun Cumhurbaşkanlığı tarafından atamayla veya makamın etkisiyle belirlendiği gerçeği bizleri BİK Genel Kurulu’nun bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusunda endişelendiriyor.” dedi.

Kurumlar mektupta BİK’in bağımsızlığı ve tarafsızlığı konusunda neden endişe ettiklerini şöyle örnekledi: “Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın kardeşi Serhat Albayrak AKP yönetimini eleştiren kişileri açıkça hedef gösteren Sabah gazetesinin sahibi unvanıyla “Basın Grubunda” yer almaktadır.

Almanya Federal Parlamentosu üyesi Ulla Jelpke’nin meclis soru önergesinde belirtildiğine göre Serhat Albayrak aynı zamanda SETA Vakfı’nı finansa etmektedir. SETA Vakfı, geçtiğimiz yıl “Uluslararası medya kuruluşlarının Türkiye uzantıları” başlıklı bir rapor yayımlayarak, Deutsche Welle, BBC, Euronews, Voice of America gibi uluslararası saygın medya kuruluşlarının muhabirlerini tek tek hedef göstermiştir.  

Yine, ‘Hükümet Grubu’ üyesi İsmail Çağlar, bahsi geçen SETA raporunu hazırlayan üç kişiden biridir. Ve son olarak, pek çok bağımsız ve eleştirel haber kanalına muhalefet parti üyelerini konuk olarak aldıkları için yayın yasağı ve para cezası keserken, yayında açıkça şiddet ve kutuplaşmaya tahrik içeren sözlerin kullanıldığı TV programlarını ancak sivil toplumdan büyük tepki üzerine değerlendirmeye alan RTÜK başkanı Ebubekir Şahin Cumhurbaşkanlığı tarafından atanan “Hükümet Grubunun” üyesi olarak Genel Kurul’da yer almaktadır.”

‘HALKA AÇIK RAPORLAMA EKSİK’

Uluslararası basın özgürlüğü kuruluşlarının, halka açık raporlamanın eksikliği nedeniyle BİK’in uyguladığı ilan ve reklam kesme cezalarından yalnızca medyada yayımlanan haberler aracılığıyla haberdar olduğunu söyleyerek BİK’in verdiği cezaları örnekledi:

  • Sözcü gazetesi, 30 Nisan 2020’de Sözcü ve Korkusuz gazetelerinin yaptıkları haberler nedeniyle uygulanan ilan kesme cezaları yüzünden ciddi baskı altında olduğunu haberleştirdi.
  • Yerel haber kaynaklarına göre, Sakarya’da ismi verilmemiş yerel bir gazeteye, 23 Mart 2020’de basın ahlak esaslarını ihlalden 8 gün ilan kesme cezası verildi. Cezanın yerel gazete için 8.000 TL kayba mal olacağı aktarıldı.  
  • 22 Nisan 2020’de Evrensel gazetesine 24 Şubat’ta yayımlanan bir köşe yazısı nedeniyle 5 günlük ilan kesme cezası verildi.

Meslek örgütleri BİK’in internet sitesinde bulunan bilgiye göre, 10 Ocak – 1 Haziran 2020 arasında gerçekleşen 11 Genel Kurul toplantısında “basın ahlak esaslarını ihlalden” toplam 39 ulusal ve yerel gazeteye 316 günlük ceza verildiği bilgisini paylaşarak “Gazetelerin isimleri veya bu cezaların neye dayandırıldığı üzerine bilgiler her ne kadar paylaşılmasa da, yukarıda verilen örneklerden yola çıkarak bu cezaların gazetelerin büyük gelir kayıpları yaşamalarına sebep olacağını ve belki de basılı yayınlarının kapanmaya zorlanacağını öngörmek mümkün” dedi.

ELEŞTİREL HABERCİLİĞE TOLERANS NOKSANLIĞI

Cumhuriyet gazetesine 13 Mayıs’taki 10. Genel Kurul toplantısında İletişim Başkanı Fahrettin Altun’un kiralık arazisinde izinsiz inşaat yapıldığını haberleştirdiği için 35 günlük ilan kesme cezasının uygulandığını da belirten meslek örgütleri şöyle dedi: “Cumhuriyet’e göre bu ceza gazeteye 500.000 TL zarara uğratacak. Haberi yapan Cumhuriyet muhabirlerine ise soruşturma açılmış durumda. Altun, kendisine veya Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik hemen her bir haber ve eleştiri ardından gazeteci ve medya kurumlarına açtığı cezai davalarla biliniyor. Kaçak yapı haberini yayımlayan 273 online haber sitesine yönelik mahkeme kararıyla verilen erişim yasağı ise gerçeklere dayalı eleştirel haberciliğe olan tolerans noksanlığını gösteriyor.”  

BirGün gazetesinin 2019 Eylül’ünde Kızılay hakkında yayımlanan iki haberine verilen 7 günlük ilan kesme cezasını hatırlatan kurumlar “BirGün’ün haberine göre, haberlerde geçen Kızılay kurumundaki yolsuzluk iddialarını yalanlamayan BİK, haberin “yanlış izlenim yarattığı” ve gerçeğe aykırı beyanda bulunduğu gerekçesiyle ceza verdi.” dedi.

Meslek örgütleri açıklamasına şöyle devam etti: “2020 yılının Ocak-Mayıs aylarında 39 gazeteye kesilen cezalara karşılık olarak, BİK, 2019’un ilk dokuz ayında “basın ahlak esaslarının ihlali” nedeniyle toplam altı gazeteye yalnızca 9 günlük ceza vermiştir. Bu rakamlar, gazetelere uygulanan ilan kesme cezalarının net bir şekilde arttığını gösteriyor ancak bu artışın ardındaki sebep tam olarak gerekçelendirilmiyor.”

‘EVRENSEL’E İLAN VE REKLAM AMBARGOSUNU KALDIRIN’

Daha önce Evrensel’e uygulanan ilan ve reklam ambargosunun kaldırılması çağrısında bulundukları belirten kurumlar “Evrensel gazetesine uygulanan ilan ambargosunun kaldırılması çağrımız tek bir gazete üzerine değil aksine çoğulculuk ve çeşitliliğin korunması için Türkiye basınında yer alan tüm gazeteleri kapsayan bir çağrı niteliğindedir. Sembolik bir örnek olan Evrensel gazetesi için çağrımız, yargı tacizleri ve diğer devlet kurumlarının aracılığıyla sürekli hedef alınan eleştirel basını bir bütün olarak temsil etmektedir.” dedi.  

Gazetemiz Evrensel’in toplu alımlar konusundaki sorunlara dair pek çok kez yanıt verdiğini hatırlatan meslek örgütleri, gazetemizin denetim talep ettiğini, Kovid-19 pandemisi nedeniyle bunun ertelendiğini söyleyerek “Denetimin sağlık koşulları el verdiğinde BİK tarafından adil bir şekilde gerçekleştirileceğini umuyoruz.” dedi. Meslek örgütleri ayrıca BİK’in geçtiğimiz yıl hangi gazetelere kaç kez denetim yaptığı bilgisinin paylaşılmasının da önemli olduğunu vurguladı.

20 BASIN ÖRGÜTÜ İMZALADI

Basın İlan Kurumu (BİK) Başkanı Rıdvan Duran’a gönderilen açık mektubu imzalayan 20 uluslararası ve yerel basın özgürlüğü grubu şöyle:

  • Articolo 21
  • Cartoonists Rights Network International (CRNI)
  • Committee to Protect Journalists (CPJ)
  • Danish PEN
  • English PEN
  • European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF)
  • European Federation of Journalists (EFJ)
  • German PEN
  • Index on Censorship
  • International Press Institute (IPI)
  • Norwegian PEN
  • Osservatorio Balcani e Caucaso Transeuropa
  • PEN America
  • PEN Canada
  • PEN International
  • PEN Turkey
  • Reporters Without Borders (RSF)
  • South East Europe Media Organisation (SEEMO)
  • Swedish PEN
  • WAN-IFRA

(İstanbul/EVRENSEL)

ÖNCEKİ HABER

Sakarya ve Kayseri'de iş cinayeti: 3 işçi hayatını kaybetti

SONRAKİ HABER

Banu Özdemir’e 3 yıla kadar hapis isteğiyle dava açıldı

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...