21 Ekim 2019 00:50

Lübnan: Zamlara karşı çakan kıvılcım, sistemi de yakacak mı?

Arap Coğrafyasında geçen hafta Irak’ta kısa bir süre önce gerçekleşen gösterilerden sonra, bu sefer Lübnan'da başlayan kitlesel gösteriler yer aldı.

Fotoğraf: Mahmut Geldi/AA

Paylaş

Ali KARATAŞ / Yusuf ERTAŞ

Irak’ta kısa bir süre önce gerçekleşen gösterilerden sonra, bu sefer Lübnan kitlesel gösterilerle karşı karşıya. Daha iki hafta önce Irak’ta sokaklar “yolsuzluk ve yoksulluk” için sarsılmıştı. Şimdi Lübnan halkı aynı taleplerle sokakta. The Daily Star gazetesinden Hüseyin Dakrub, hükümet istifa edene kadar gösterilerin süreceğini yazdı. Yazısında sorunların çözülmesi için 72 saat tanındığına dikkat çekti.  

SON ZAMLAR ATEŞLEDİ

Lübnan hükümetinin WhatsApp ve İnternet çağrılarını ücretlendirme kararı, Lübnan sokağını ateşledi. Polisle çatışmaların yaşandığı Beyrut ve diğer şehirlerdeki gösterilerde binlerce kişi yer aldı. Al Vatan al Arabi gazetesi Lübnan’da gerçekleşen gösterilerle ilgili olarak “Lübnan hükümetinin WhatsApp ve İnternet çağrılarını ücretlendirme kararı, Lübnan sokağını ateşledi. Polisle çatışmaların yaşandığı Beyrut ve diğer şehirlerdeki gösterilerde binlerce kişi yer aldı” dedi. Sosyal bir patlama Lübnan’ı ekonomik ve siyasi çöküşün eşiğine itiyor” ifadesi kullanıldı.

DEĞİŞİM İÇİN GERÇEK BİR FIRSAT

Al Ahbar gazetesinden İbrahim Emin, sürecin “değişim için gerçek bir fırsat” olduğu değerlendirmesinde bulundu. Middle East Online sitesi “Sosyal bir patlama Lübnan’ı ekonomik ve siyasi çöküşün eşiğine itiyor” dedi.

El Nashra gezetesi de yaşananları Lübnanlıların “vergi kararlarına karşı ayaklanması” olarak nitelendirdi.

Rai al Youm gazetesi de, “Lübnan hükümeti, yolsuzluklara batmış yöneticilerini suçlamadan ellerini yıkayarak ülkeyi ekonomik krizden kurtarmanın yükünü ezilenlere yıkmak istedi. Bu ayaklanmanın gösterileri ile ilgili en güzel şey, bunun mezhepler arası olmamasıdır. Gösteriler, benzeri görülmemiş bir birliği yansıtıyor” dedi. 


SOKAK PROTESTOLARI LÜBNAN’I KRİTİK BİR KAVŞAĞA SOKTU

Hüseyin DAKRUB 
The Daily Star

Lübnan çok önemli bir kavşakta mı duruyor? Siyasi analistler, kötüleşen ekonomik koşullara ve hükümetin yeni vergiler getirme planlarına karşı Lübnan’ın modern tarihinde görülmemiş iki günlük protesto gösterileri düzenlendiğine dikkat çekiyor. Gündeme gelen bu sorunun ülkenin istikrarı ve mezhep temelli yönetim sisteminin kaderi üzerinde geniş kapsamlı etkiler bırakma olasılığından söz ediliyor.

Bir dayanışma gösterisinde pek de görülmemiş bir şekilde Beyrut ve diğer şehirlerden çeşitli mezheplere mensup protestocular, maddi ve ekonomik krizden ötürü suçladıkları bütün siyasi sınıfı hedef aldı. Bakanlıklarda ve kamu kurumlarında yaygın yolsuzluklara ve kamu fonlarının israfına karşı hayal kırıklığı ve öfkede birleştiler. Belirgin bir şekilde, ülke genelinde iki gün süren sokak protestoları; “Devrim” ve “Halk rejimin devrilmesini istiyor” gibi 2011 Arap Baharı sloganları ile karakterize edildi.

HÜKÜMET İSTİFA EDENE KADAR!

Kadınlar da dahil olmak üzere pek çok öfkeli protestocu, orduyu olağanüstü hal ilan etmeye, yönetimi üstlenmeye ve bütün politikacıları hapse atmaya ve “çalınan devlet fonlarını onlardan geri almaya” çağırdı. Protestocuların çoğu, hükümet istifaya zorlanana kadar sokaklarda kalmaya ant içti.

Aktivistlerin çoğu hükümetin istifasını istediler ve yeni parlamento seçimleri için çağrıda bulundular. Her yaştan, her mezhepten ve toplumun her kesiminden protestocular ile temsil edilen kalabalığın çeşitliliği çarpıcıydı.

Lübnan Amerikan Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Dr. Imad Salamey, “Lübnan şimdi bir dönüm noktasında. Hükümetin, insanları vergileri içeren tasarruf tedbirlerinin kaldırılması güvencesi de dahil olmak üzere mevcut kronik sorunların çözümlerini hafifletebileceğine ikna etmesi için 72 saati var. Alternatifler ekonominin ve devletin çöküşünden başka bir şey değil” dedi.

Öfkeli protestocuları yatıştırmak ve hükümetin istifası talebine cevap vermek isteyen Başbakan Said Hariri, cuma günü, ülkenin ekonomik krizine çözüm üzerinde anlaşmak için Lübnan siyasi partilerine 72 saat süre verdi. Hariri, ulusa yaptığı bir televizyon konuşmasında, “Çözüm her ne ise, zamanımız yok... Ya ülkedeki ortaklarımız çözüm hakkında net bir cevap verecekler ya da farklı bir yaklaşımım olacak. Ve süresi kısa, 72 saattir” dedi.

HARİRİ; ETKİSİZ BAŞBAKAN

Perşembe ve cuma günü gerçekleşen Lübnan’daki protestolarda binlerce kişi sokaklara döküldü. Gösterilerde en az iki kişi öldü, yüzlerce kişi yaralandı. Öfkeli vatandaşlar, lastik, odun ve çer çöp yakarak ülke genelindeki ana yolları kapattı. Hariri, ülkenin “tarihimizdeki hiçbir şeye benzemeyen ve üç yıldır çözüm önerisi sunmaya çalıştığı” zor bir durumdan geçtiğini söyledi. Ancak protestocular Hariri’nin konuşmasından etkilenmedi ve cuma gecesi aralıksız gösterilerine devam ettiler.

WHATSAPP VERGİSİ ATEŞLEDİ

Protestolar, bakanların vergi zamları ve WhatsApp ve diğer İnternet Üzerinden Sesli Protokol uygulamalarını kullanmak için günde 0,20 dolar ücret verilmesi ile ilgili tartışmalı bir kararı açıklamalarının ardından patlak verdi. WhatsApp vergisi perşembe gecesi aniden kaldırıldı.

Reformlar ve kemer sıkma önlemleri, Lübnan’ın önemli altyapı projelerini finanse etmek üzere geçen yılki CEDRE (Sedir)* konferansında uluslararası toplum tarafından taahhüt edilen 11 milyar dolarlık hibe ve düşük faizli kredi alabilmesi için çok önemli. Protestolar, hükümetin ülkenin zorda olan ekonomisini kurtarmak için tasarlanan bir dizi yapısal ekonomik ve mali reformu gerçekleştirmek için artan iç ve dış baskılarla karşı karşıya kaldığı kötü bir zamanda gerçekleşti.

Dr. Imad Salamey, “Bu protestolar uyandırma görevi yapmak ve siyasi sınıflar arasındaki yolsuzluğu sınırlamak içindir” dedi. Bu protesto yeni siyasi bilincin ve alternatif hareketin ortaya çıkmasına yol açabilir, ancak yönetici elitlerin davranışını düzelteceği kuşkuludur” dedi.

"İSTEM DEĞİŞMEYECEK"

Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Hilal Haşan, çığ gibi büyüyen protestolardan sonra herhangi bir değişiklik konusunda karamsar. Haşan, “Lübnan uçuruma doğru gidiyor. Lübnan çok sınırlı seçeneklere sahip. Çünkü iktidardaki seçkinlerin çok dar bir dünya görüşü var” dedi. Protestoları “devenin sırtını kıran WhatsApp devrimi” olarak nitelendiren Haşan, “Kendiliğinden gösteriler ülkenin mezhepçi sisteminde köklü bir değişikliğe yol açmayacak. Lübnan, mezhepsel bir yapı ile mezhep temelli bir topluluktur. Lübnan’ın mezhepçi sisteminden gerçek demokrasiye dönüşümü konusunda karamsarım” dedi. 

KAMU FONLARI ÇALINIYOR

Haşan, Lübnan’ın ekonomik sıkıntılarının, petrol fiyatlarının düşmesinin bir sonucu olarak, Arap Körfezi ülkelerinde çalışan Lübnanlı gurbetçilerden gelen para transferlerinin azalmasıyla başladığına dikkat çekti. Haşan, Hariri’nin önümüzdeki 72 saat içindeki bir sonraki hamlesinin ne olacağını görmek için sokak protestolarının birkaç gün devam etmesini beklediğini belirterek, “Ancak ekonomik ve finansal krizin ana nedeni, politikacılar tarafından kamu fonlarının çalınmasıdır” dedi.

* Lübnan’ın ekonomik zorluklarını aşmak için Paris’te düzenlenen konferans


YOZ, FEODAL MEZHEP SİSTEMİ DEĞİŞİNCEYE KADAR...

Rai al Youm
Başyazı

Şu anki Lübnan ayaklanması, yoz feodal mezhep sistemi değişinceye kadar devam etmesi gerekiyor. Hariri hükümetinin istifası gerekli başlangıç olabilir. WhatsApp vergisi asıl sebep değil, sadece kıvılcımdı. Farklılığa rağmen Tunus, Sudan ve Cezayir modellerinin tekrarını mı görüyoruz?

Saad Hariri liderliğindeki Lübnan hükümeti, WhatsApp çağrıları çağrılarıyla ilgili vergiler getirdi. Ülkede yaşanan yüksek işsizlik ve fiyatlar ve bunun yanı sıra hizmetlerin çöküşü ve yolsuzluklardaki artış nedeniyle yaşanan ekonomik, politik ve sosyal karışıklık nedeniyle hükümet yaşanan acının boyutlarını bilmektedir. 

Hükümetin telefon hizmetlerini kullanmak için istediği 6 dolar, protestoları ateşleyen kıvılcım oldu. Lübnan hükümeti, yolsuzluklara batmış yöneticilerini suçlamadan ellerini yıkayarak ülkeyi ekonomik krizden kurtarmanın yükünü ezilenlere yıkmak istedi. Bu yaklaşım yüzlerce Lübnanlıyı, eşi benzeri görülmemiş barışçıl protestolarla şehirlerin caddelerine ve sokaklarına inmeye götürdü.

Sinirli bir Lübnanlı yazar düşük düzeydeki genel hizmetler hakkında şu yorumda bulundu: “Lübnanlılar İsviçre vergilerini öderler ve Somali’nin hizmetlerini alırlar. Ülkeyi tahrip eden iç savaş ve terörist gruplar nedeniyle Somaliler özür diliyor. Lübnan’ın bahanesi nedir?​” 

Lübnan’ın genel borçları 110 milyar doları buldu. Bu borcun maliyeti en az 5 milyar dolar. Finanse eden ülkeler 11 milyar dolar borç vermek için harcamalarda kesinti, yolsuzlukla mücadele ve vergilerde artış istiyor. 

Bu ayaklanmanın gösterileri ile ilgili en güzel şey, bunun mezhepler arası olmamasıdır. Gösteriler, benzeri görülmemiş bir ulusal birliği yansıtıyor. Katılımcılar sadece Lübnan bayrağını yükseltti. Bu onların barışçıl olduklarının ve uygarlıklarının yanı sıra yönetici ve yozlaşmış siyasi seçkinlerinin binlerce kilometre ötesinde olduklarının ifadesi.


"MOBİL ÇAĞRI ÜCRETİ" LÜBNAN SOKAĞINI ATEŞLEDİ

al Vatan al Arabi

Lübnan hükümetinin WhatsApp ve İnternet çağrılarını ücretlendirme kararı, Lübnan sokağını ateşledi. 

Polisle çatışmaların yaşandığı Beyrut ve diğer şehirlerdeki gösterilerde binlerce kişi yer aldı. Lübnan güvenlik güçleri, gösterileri cuma sabahının erken saatlerine kadar sürdüren Beyrut’taki protestocuları dağıtmak için göz yaşartıcı gaz kullandı. Polisin saldırısı yaralanmalara ve bayılmalara neden oldu.

HÜKÜMETTEN GERİ ADIM

Cuma günü, Lübnan Haberleşme Bakanı Muhammed Şükrü, Başbakan Said Hariri’nin talebi üzerine bu kararın geri çekileceğini açıkladı. 

Verginin geri alınması kararı, Beyrut başta olmak üzere güçlü siyasi partilerin en önemli kaleleri olan şehirlerdeki binlerce göstericiyi durdurmadı. Protestocular; parti, mezhep veya lider ayrımı yapmaksızın hükümetin istifasını talep etmeye devam etti. Beyrut’un güney banliyölerinde ve diğer bölgelerde olduğu gibi Beyrut şehir merkezinde de göstericiler Lübnan bayraklarını taşıdılar ve “Halk rejimin devrilmesini İstiyor” gibi sloganlar attılar. 

Gösterilere katılanlar bütün devlet erkanını, “hırsızlık, yolsuzluk ve halkın parasını çalmakla” suçladılar. Ayrıca Beyrut’ta ve çevresindeki birçok alanda lastikleri yaktılar ve yolları kapattılar.

HİKAYENİN BAŞLANGICI

Lübnan Enformasyon Bakanı Cemal el-Cerrah, Bakanlar Kurulunun perşembe günü yaptığı bir toplantıdan sonra hükümetin, 1 Ocak 2020’den itibaren geçerli olmak üzere WhatsApp hizmeti de dahil olmak üzere mobil uygulamalara “çağrı başına 20 sent” uygulanmasını onayladığını duyurdu.

Cerrah’a göre, bu karar, devlet hazinesine yılda yaklaşık 200 milyon dolar getirecek. Bu arada, Hükümet, yeni yakıt vergileri ve KDV’deki kademeli bir artış dahil olmak üzere diğer teklifler üzerinde çalışmalar yapıyor. Vergiler, Lübnanlılar arasında öfkeye yol açtı. Bağımsız Milletvekili Paula Yakubian, Twitter hesabında, “WhatsApp’ta bir lira (vergi) alınmayacak. Hatadan geri dönün” diye yazdı.

BÜTÇE AÇIĞI VE KEMER SIKMA

Geçen yıl Lübnan devleti; 11 milyar dolardan fazla hibe ve kredi karşılığında yapısal reformlar yapmak ve bütçe açığını azaltmak için söz verdi. Bu doğrultuda bir dizi tasarruf tedbirine ek olarak İnternet bağlantılarına ücret uygulanması kararı alındı. Uluslararası Para Fonu (IMF) tarafından perşembe günü yayınlanan bir raporda, IMF’li yetkililerin Lübnan’ı ziyaret ettiği ve Lübnanlı yetkililere, finansal önlemler arasında, elektrik sektöründeki sübvansiyonların kaldırılması ve hidrokarbonlar vergisinin yükseltilmesine ek olarak katma değer vergisinin artırılması, vergi tabanının genişletmesi ve muafiyetlerin kaldırması önerisinde bulundukları belirtildi.


HÜKÜMET "2020 BÜTÇESİNDE HALKA YENİ VERGİ YOK" DEDİ

Lübnan hükümeti, hazırlamaya çalıştığı 2020 yılı bütçesinin vatandaşa hiçbir yeni vergi getirmeyeceğini duyurdu. Lübnan Maliye Bakanı Ali Halil, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Başbakan Saad Hariri ile bir araya gelerek 2020 yılına ait bütçenin vatandaşa herhangi bir yeni vergi veya harç artışı getirmemesi konusunda anlaşmaya varıldığını belirtti. Halil, ayrıca bankacılık ve diğer sektörlerin katkılarıyla Lübnan vatandaşına hiçbir şekilde etki etmeyecek hatta vatandaşı koruyacak ciddi birtakım reformlar yapma kararı aldıklarını belirtti. (DIŞ HABERLER)

 

ÖNCEKİ HABER

Şırnak ve Mardin'in 211 köyünde eğitime 5 gün ara

SONRAKİ HABER

Ahmet Türk: Savaş hiçbir zaman sorunu çözmemiştir, diyalog çözmüştür

Sefer Selvi Karikatürleri
Evrensel Gazetesi Birinci Sayfa
Evrensel Ege Sayfaları
EVRENSEL EGE

Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...