Meslek liseliyim; ucuz iş gücüyüm

Deniz UZATMAZ
Gaziantep

Geçen Twitter’da gezerken bir tweet gördüm; ‘Türkiye eğitim sisteminde 2 eksik var, birincisi eğitim, ikincisi sistemdir.’ yazıyordu.
Ben bir meslek lisesi öğrencisiyim. Meslek lisesi öğrencisi için durum biraz daha farklı. Şöyle ki bizce ‘Türkiye eğitim sisteminde 3 eksik var; birincisi eğitim, ikincisi sistem, üçüncüsü gelecek.’ Meslek liseleri sanki okul değil de patronlar için ucuz iş gücü yetiştirilen bir yer. Biz meslek lisesinde okuyanlar ve buradan mezun olanlar olarak en büyük derdimiz gelecek kaygısı. Aklımızdaki en büyük soru işareti ‘Acaba ileride ne olacağız?’ İşin özü biz meslek lisesi öğrencilerine bilimsel olmayan bir ‘eğitim’ verildiği halde yine bilimsellikten uzak bir sınav sistemine tabi tutularak geleceğimiz karartılıyor... Meslek lisesi öğrencisiyim, vasıfsız elemanım, ucuz iş gücüyüm, stajyerim.
ABİLERİM VE ARKADAŞLARIMDIR
Meslek lisesi mezunlarının neredeyse tamamı şu an asgari ücret veren fabrikalarda çalışıyor. Evine ekmek parası götürebilmek için günde en az 10 saat çalışıp ter akıtan, bu fabrikalarda emeği sömürülen benim abilerim ve arkadaşlarımdır.  Bu kişilere ‘Neden üniversite sınavına hazırlanıp daha iyi bir iş sahibi olmadın?’ diye sorduğum zaman ‘Sanki bize yeterli eğitimi verdiler de biz yapmadık!’ diyorlar ve bu cevap her şeyi açıklıyor. Bize gelecek kaygısını en başından yüklüyorlar, en başından diye bahsettiğim olay staj. Kimimiz 3. sınıfın başında, kimimiz son sınıfta başlıyoruz staja. Nasıl başlıyorsunuz diye sorarsanız, anlatayım. Staj denilen şey aslında asgari ücretin 3/1’i ücretle; çalışma koşullarının kötü olduğu, sınava gireceğimiz sene haftanın 3 gününü ders çalışmak yerine fabrikalarda ucuz iş gücü olmaya sürüklendiğimiz durumun adı. Lise diplomamızı alabilmek için staj yapmak zorundayız. Bu şartlar altında da sınava çalışmayı bırakın etrafımızdaki hiçbir şeyle ilgilenemiyoruz. Geçen sayıda bir arkadaşımız eğitim sistemini 2,5 liralık tavuk dönere benzetmişti ve okuduğumda aklıma bizim okulda verilen eğitim geldi. Haftada 45 saat ders olacak. 45 saat dersin 28-29 saati meslek dersi, geriye ne kaldı? Günde birkaç saat aldığımız matematik, Türkçe mi bize üniversite kazandıracak? Dershaneler kapatılmış temel lise olmuşken, haftanın 3 gününü staja ayırmak zorunda kalmışken okulda ‘öğrendiğimiz’ 3 saat matematikle mi kazanacağız hayalimizdeki üniversiteyi? Meslek lisesini bitir, üniversiteye ne gerek var zaten değil mi? Fabrikalarda işin hazır ne de olsa... Söyleyecek çok sözümüz var, daha yazsak hepsini sayfalar doldurur. Evet sayısız sorunumuz var. Ama çözüm tek ve ortak. Biz sustuğumuz sürece onlar konuşmaya devam edecekler. Ancak bir olup, biz konuştuğumuz zaman onları susturacak gücümüz olacak.

MESLEK LİSESİ GELECEKSİZLİK MESELESİ

LİSEYE başlamak üzere olan gençlerin meslek liselerine yönlendirilmeye çalışıldığı şu zamanlarda  ‘özel meslek liselerinin’ reklamlarını da bir çok yerde görüyoruz. ‘Gelecek’ vaat eden bu meslek liseleri okul biter bitmez iş de bulduruyorlarmış! Özel olmayan meslek liselerine gelince onların da vaadettiği şeyler var elbette. Meslek liseleri öğrencilerini genç yaşta meslek sahibi yapmakla kalmıyor bir de iş bulma imkanı tanıyormuş. Öne çıkan bazı bölümler olmuş son yıllarda. Uçak bakım, sağlık, motorlu araçlar teknolojisi, raylı sistemler teknolojisi vs... Meslek liseleri iş bulmak adına güzel bir tercih diye ekliyorlar bir de sonuna. Ama nasıl işler bulacağımızdan bahseden yok. Türkiye’de 4 milyon lise öğrencisi var. Bunlardan 1.728.062’si meslek lisesi öğrencisi.  2007’de 3709 olan meslek liselerinin sayısı 2014 yılında 6030 yükseldi. En çok meslek lisesi İstanbul’da. İstanbul’u Kayseri, Ankara, Malatya gibi iller takip ediyor. Sayısı gibi türü de epey fazla olan bu liselerin bazıları şunlar:
Teknik ve endüstri meslek lisesi
Kız teknik ve meslek lisesi
Ticaret meslek lisesi
Endüstri meslek lisesi
Otelcilik ve turizm lisesi
Sağlık meslek lisesi
Çok programlı lise
Haftalık ders saatleri 45’e kadar yükselmiş durumda. Gördükleri derslerin büyük bir kısmı alanlarıyla ilgili. Uygulamalı ders adı altında öğrencilere okulun gelir elde edebileceği mobilyalar, makina parçaları, motor gibi şeyler yaptırılıyor, tamir ettiriliyor. Meslek dersleri dışında gördükleri dersler onları sınava hazırlamaya elbette yetmiyor. Bu durum meslek lisesi öğrencilerini mezun olur olmaz doğrudan fabrikalara, atölyelere çalışmaya sürüklüyor. 17-18 yaşında liseden mezun olan bir genç üniversitenin kapısını dahi göremeden kendini bir fabrika makinasının parçası olarak buluyor.