‘Geçmişimizle yüzleşmeliyiz’

Diyarbakır Barosu’nun düzenlediği “Hakikat, Adalet ve Barış için Geçmişle Yüzleşme” konferansında, dünyanın farklı yerlerindeki deneyimler paylaşılarak demokratik ve barışçıl geleceği kurmak için geçmişin karanlığını sorgulamak gerektiği vurgulandı. Konferansa, Güney Afrika’dan Alexander Lionel Boraine, Şili’den Paz Rojas, İrlanda’dan Ronit Lentin ve Prof. Mithat Sancar katılarak sunumda bulundu.
Acılarla yüzleşmek
Konferansın açış konuşmasında “Geçmişi acı, karanlık dönemlerle dolu bir ülkeyiz. Bir acı ile yüzleşmeden, hesaplaşmadan yeni acılar yaşadık, yaşıyoruz” diyen Diyarbakır Barosu Başkanı Sezgin Tanrıkulu, adaleti, hakikati ve barışı bulmak için acıları yaratan şartlarla yüzleşmek gerektiğini söyledi. Konferansı buna katkı sunması amacıyla düzenlediklerini ifade eden Tanrıkulu, Türkiye’nin 5233 Sayılı Yasa ile göç mağdurlarına tazminat ödeme süreci, AİHM’de dostane çözümle sonuçlanmış davaları gibi kimi bazı örneklerin geçmişiyle hesaplaşmanın başlangıcı olarak değerlendirilebileceğine dikkat çekti.
Şili’de cezalandırma
Konferansta Şili deneyimini, Halkın Haklarını Koruma Kurucu yöneticilerinden Paz Rojas aktardı. Rojas, Nietzsche’nin “Geçmişi ona dönmek için değil daha iyi bir gelecek kurmak için düşünmeliyiz” sözüne atıfta bulunarak, Şili’deki süreci mağdurlar ve işkenceciler olarak iki boyutlu ele aldıklarını dile getirdi. 17 yıllık Pinochet dönemi suçlarıyla ilgili geniş bir arşiv oluşturduklarını, bu arşivlerden derlenen “gerçek ve adalet” adlı kitap serisinin, Pinochet’nin yakalanmasında kanıt olarak kullanıldığına dikkat çekti.
Rojas, Şili deneyiminden yola çıkarak geçmişle sağlıklı bir yüzleşme için “Araştırma hakkı, gerçekleri açıklama hakkı, sorumluları adalete teslim etme ve mağdura tazminat” ilkelerinin uygulanabilmesi halinde toplumda gerçek bir barış ve adalet duygusunun gelişebileceğini söyledi
Güney Afrika’da ‘şartlı af’
Güney Afrika’da Apartayd rejimi sonrası kurulan Hakikatleri Araştırma Komisyonu kurucularından Alexander Lionel Boraine ise Güney Afrika’da “şartlı af” yöntemini uyguladıklarını söyledi. Bölgede siyahlara uygulanan zulüm ve katliamlara neredeyse bütün beyazların katıldığını hatırlatan Boraine, “Tüm suçluların cezalandırılması ülkeyi 50 yıl sürecek yargılamalara sürükleyeceği, bu da toplumsal barışa hizmet etmeyeceği için af benimsendi” diye konuştu.
Komisyonu devlet kurdu
Güney Afrika Hakikatleri Araştırma Komisyonları’nın devlet iradesiyle kurulduğunun altını çizen Boraine, yaşananları ortaya çıkarmak için hem suçluları hem de mağdurları ‘bildiklerini anlatmaya’ davet ettiklerini, bilgi vermeyen suçluların yargılanarak ceza almalarını sağladıklarını söyledi. Boraine “Komisyonumuzun elde ettiği bilgileri medya aracılığıyla tüm toplumla paylaştık. Bu toplumda bir şok etkisi yarattı, onlara acı verdi. Ama gerçeklerle ‘gerçek bir yüzleşme’ anca böyle yaşanabilirdi. Şok ve acı zamanla bir rahatlamaya yol açtı. Bu rahatlamadan sonra ancak toplum demokratik ve barış içinde bir geleceği nasıl kurabileceğini tartışmaya başladı. Geçmişte dönüp bakarken aslında ileriye bakıyorsunuz” dedi. (Diyarbakır/EVRENSEL)

---

‘Karanlığın yükü üzerimizde’
Prof. Mithat Sancar ise 1915 Ermeni olayları, 6-7 Eylül olayları, Kürt sorunu ve bölgede yaşananlar, Çorum, Maraş olayları, 12 Eylül, Susurluk, 28 şubat gibi olay ve dönemleri hatırlatarak, “Bütün bu karanlık dönemin yükü üzerimizde. Olayların nedenleri ve sonuçlarıyla yüzleşmemiz gerekiyor” diye konuştu. 36 ülkede hakikatleri araştırma komisyonuna benzer komisyonların kurulduğuna işaret eden Sancar, “Geçmişe sadece intikam duyguları ve kendi acılarımız üzerinden bakarsak uzlaşma ve barış sağlanamaz. Uluslararası literatürde ‘negatif hatırlama’ denilen toplumun maruz kaldığı acıları değil, başka toplumlara yaşattıkları acıları hatırlaması ve başkalarının yasını tutması halinde bu süreçler toplumsal barış ve uzlaşmaya, demokratik bilinç ve kültürün gelişmesine hizmet eder” dedi.