G?ZLEM

Toplumsal ya?am?n ?retim s?recinden g?nl?k ili?kilere kadar her y?n?yle e?itsiz geli?imi, bu alanlarda meydana gelen de?i?ikliklerin sermaye ve emek?iler ?zerindeki etkilerinin de e?itsiz ve farkl? olmas?na neden olur. ?yle ki, sermaye a??s?ndan olumlu olan ?o?u de?i?me, emek?i s?n?flar a??s?ndan genellikle olumsuzdur.
Bir ?lkede, ba?ta ekonomik-sosyal ili?kiler olmak ?zere, toplumsal ya?amla ilgili olarak yap?lan t?m yasal d?zenlemeler ve ger?ekle?tirilen uygulamalar, mevcut ekonomik-toplumsal sistem hangi s?n?f?n ??karlar?n? koruyorsa, o s?n?f?n istek ve beklentileri do?rultusunda ger?ekle?tirilir. Bu durumun temel belirleyicisi ise, z?t ??karlar temelinde kar?? kar??ya gelen s?n?flar aras?ndaki m?cadelenin d?zeyi ve taraflar aras?ndaki g?? dengeleridir.
Sermaye s?n?f?, mevcut iktidar?n? s?rd?rmek ve s?n?f egemenli?inin s?reklili?ini sa?lamak i?in i??i s?n?f?n? her zaman denetimi alt?nda tutar ve bunun i?in elindeki t?m imkanlar? seferber eder. Bunu yaparken, tarihten ve ge?mi? deneyimlerinden yararlanmay? ihmal etmez. Sermaye, bu ?zelli?i sayesinde, kendi s?n?f bilincini hi?bir zaman kaybetmemi?, aksine s?rekli olarak geli?tirmi?tir.
???i ve emek?i s?n?flar, sermaye taraf?ndan aralar?nda yarat?lan rekabetin sonucunda s?rekli b?l?n?rken, di?er taraftan i?inde bulunduklar? ?al??ma ve ya?am ko?ullar? bu kesimleri ortak ??karlar etraf?nda birle?meye zorluyor. Bu durumun iki ?nemli sonucu var; ?ncelikle, emek?ilerin b?y?k b?l?m?n?n ?birbirine d???r?lmesi? nedeniyle bir s?n?f olarak hareket etmeleri engelleniyor. B?ylece ?rg?tl? m?cadele daha ba?tan ciddi anlamda zaafa u?rat?l?yor. Ama di?er taraftan ayn? durum, s?m?r?len emek?i kitlelerin zamanla birbirinin ?kuyusunu kazmay?? bir tarafa b?rak?p birle?mesini, birbirleriyle dayan??ma i?ine girerek sorunlar?n? nas?l ??zeceklerini ??renmelerini sa?l?yor.
T?rkiye?de i?g?c?n?n ?ok k???k bir b?l?m? ?rg?tl? olmas?na kar??n sermaye, t?m ?abas?yla mevcut sendikal ?rg?tl?l??? bile engellemeye, i??i ve emek?ilerin ortak ??karlar? i?in birle?mesinin ?n?ne ge?meye ?al???yor. Patronlar, bir taraftan sendikalar?n ?yasal? ?rg?tlenme ?abalar?na kar?? t?m imkanlar?n? seferber ederken, sendikala?may? engellemek i?in yine yasalar?n kendilerine verdi?i yetkilere dayanarak ellerini g??lendiriyorlar. Esnek ?al??ma, ta?eron uygulamas?, ge?ici istihdam, ?d?n? i??ilik vb. pek ?ok uygulamayla ?rg?tlenmenin ?n?ne ge?emezlerse, ciddi maddi zararlar? g?ze alarak i?yerlerini bile kapat?labiliyorlar. Patronlar?n, s?rf sendikala?may? engellemek i?in b?y?k zararlar? g?ze almas?, i??ilerin ?rg?tlenmesinin kendileri i?in ne anlama geldi?i konusunda ?s?n?f bilincine? yeterince sahip olduklar?n? g?steriyor.
Sermaye lehine olan her ?eyi, kendisini var eden eme?in m?cadele alan?n? s?n?rlama arac? olarak kullan?yor. Patronlar, aralar?ndaki k?yas?ya rekabete ra?men, i? ?k?r?n korumas?? ve ?sermaye birikimi istikrar??na gelince sadece birle?mekle kalm?yor, birbirleriyle dayan??ma i?ine girerek bir s?n?f olarak hareket edebiliyorlar. Burada sorgulanmas? gereken nokta, temel slogan? ?rekabet? olan sermayenin temsilcilerinin aralar?nda g?sterdi?i ??rnek? dayan??may?, i??i ve emek?i s?n?flar?n kendi i?inde yeterince g?sterememesi. Sermaye deneyimlerinden kendisi i?in ?do?ru? dersler ??kar?rken, emek?ilerin ve emek ?rg?tlerinin sahip olduklar? avantajlardan yeterince yararlanamamas?.
Oysa tarih, emek?ilerin birlik olma, ?rg?tl? m?cadeleye y?nelme gibi avantajlar?n? en alt d?zeyde bile de?erlendirdi?inde sermaye sald?r?lar?n? geriletme, ?rg?tl? m?cadeleyi geni?letme olanaklar?n? yaratabildi?inin ?rnekleriyle dolu. Bug?n?n ve yak?n gelece?in sorunu, s?n?f?n zengin m?cadele tarihinden, ya?ad??? deneyimlerden do?ru dersler ??kar?p ??karmayaca??.
Sermayenin mi, yoksa i??i s?n?f? m?cadelesinin mi ba?ar?l? olaca?? sorusunun yan?t? ise, bir taraftan ezilen s?n?flar?n aralar?nda g?sterece?i birlik ve dayan??man?n g?c?ne, di?er taraftan sermayenin m?cadele ara? ve y?ntemlerini etkisizle?tirme yetene?ini g?sterip g?steremeyece?ine ba?l? olarak de?i?ecek.
Erkan Aydo?ano?lu