Muratlarına erdiler

2000 yılından bu yana özel halk otobüsleri ihalesini Albayraklara vermek için uğraşan İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin hevesi, 4 kez kursağında kaldı. Önceki gün ise önündeki engelleri kaldırabilmek için İstanbul’u afete uğramış göstererek, ihale ilanı yapmadan 25 otobüslük hattı Albayraklara verdi.
Kamu İhale Kanunu’nun 21-b maddesinde yer alan, “doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması” durumunu kullanarak ihalesiz bir şekilde Albayraklara verilen hat için, belediyenin neye dayanarak böyle bir karar aldığı ise merak konusu. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bu girişimini değerlendiren Tüm Bel-Sen İstanbul 4 No’lu Şube Başkanı Saadet Yeğin ise kimseye ihalenin yapılacağını duyurmadan, direkt Albayraklara ait Express isimli şirkete hattın verilmesinin açıkça kaynakları yandaşlara aktarmak olduğunu vurgulayarak, özelleştirmenin iptali için dava açacaklarını söyledi. Öte yandan zarar ettiği gerekçesiyle 25 otobüslük hattı özelleştirilen İETT, bu otobüslerin benzin ve bakım-onarım masraflarını da karşılayacak. Yani daha da fazla zarar edecek.
5. girişim de Albayraklar için
1939 yılında yasayla kurulan, 1980 sonrası elektrik ve gaz işletmeleri elinden alınarak mali yapısı bozulan İETT işletmelerinin zarar etmesi sağlandı. Şimdi ise bu zararlar bahane edilerek, İstanbul genelindeki ulaşım adım adım özelleştirilmeye çalışılıyor. 1994 sonrasında yapılan özel halk otobüsü ihaleleriyle toplam 323 taşımacıya çalışma izni verilirken, 1160 otobüse ulaşan özel halk otobüsü filosu İstanbul yollarında çalışmaya başladı. 2000 yılından sonra ise İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından 4 kez daha ihale yapılmasına rağmen, bir türlü Albayraklar ihaleyi alamadı. O nedenle belediye, bu sefer ihalesiz bir şekilde otobüs hattının Albayraklarda kalması için 5. girişimde bulundu.
Otobüs sayısı 200’e çıkacak
İETT İşletmeleri İdare Encümeni, 6 Ağustos 2008 tarihinde aldığı bir kararla, 200 otobüs ve şoförünü kiralama konusunda ihaleye çıkmayı öngördü. Bununla ilgili şartname hazırlıkları hızla tamamlanırken, yine tek bir firmaya verilmesi uygun görüldü. İddialara göre ise söz konusu hizmetin, Kamu İhale Kanunu’nun 21-b maddesine göre ihale edileceği söyleniyor.
Hızla hazırlanan ihale şartnamesinin VIP otobüs hizmeti adı altında düzenlendiği, sadece 3 firmaya daveti içerdiği, köprü geçişli verimli hatları kapsadığı anlaşılıyor. Öte yandan son dakikada yapılan bir değişiklikle, başlangıçta 200 araç kiralaması olarak düşünülen bu ihale deneme amacıyla 25 araçla sınırlandırıldı. Ayrıca ilk adımda alçak tabanlı ve sıfır yaş araç olarak öngörülen tercih, son dakika 0-3 yaş ve normal otobüs şeklinde değiştirildi. 8 Eylül 2008 tarihinde 3 firmadan teklif alınmasıyla başlayan süreç, 23 Eylül 2008 günü kesinleşti ve 25 otobüsün özelleştirilmesi Albayraklara verildi. Boğaz transit geçişini kapsayan İETT’nin en verimli hatlarında çalışacak olan Albayraklara ait otobüsler, ücret olarak 3 bilet bedeli alacak.
İETT tarafından otobüsler şoförleriyle birlikte aylık ücret karşılığı kiralanacak, otobüslerin işletilmesini; yani bakım-onarım, kaza, en önemlisi ise akaryakıt teminini İETT gerçekleştirecek. Kamuoyuna karşı İETT yatırım külfetinden kurtulmuş olacakken, işletme kimliğini ise sürdürecek. İETT mevcut veya tek tarife ile yolcu taşımacılığını yürüteceği için işletme zararı değişmeyecek. İhale verilen firma ise alacağı aylık bedelle araç yatırım bedelini, personel giderlerini karşılayacak, üzerine kazanç elde edecek. İşletme zararları yine İETT’nin üzerinde kalacak. (İstanbul/EVRENSEL)

---

8 yıllık Albayraklar sevdası
Albayraklarla ilk ciddi sözleşme arayışı 2000 yılı Ağustos ayında UKOME kararıyla başladı. İhale şartnamesinde sadece tüzel kişiliklere 100 otobüsün tahsis edilmesi gündeme geldi. O dönemde basına da yansıyan ihale, tek bir gruba verileceği söylentilerinin ardından teklif olmadığı gerekçesiyle iptal edildi. Daha sonra aynı ihale bireysel taşımacılara açıldı ve 2000 Aralık, 2001 Ocak ve Nisan aylarında 72 araç tahsisi ile özel halk otobüsü statüsünde sonuçlandı.
İkinci özelleştirme ihalesi girişimi, Ağustos 2005 tarihinde oldu ve 500 adet otobüs kiralanması amaçlandı. Bu ihaleye şartnamenin uygunsuzluğu nedeniyle Güneş-Albayrak ortaklığıyla tek bir firma teklif verdi ve idare tarafından ihale iptal edildi.
Basına yansıyınca iptal edildi
Üçüncü özelleştirme denemesi 2006 yılı başlarında İETT kanununda yapılan ‘işletir, işlettirir’ değişikliğinin hemen ardından gündeme geldi. Ayazağa Garajı ve bu garajdan servise verilen 500 otobüsün 10 yıl süre ile kiralanması için ihaleye çıkıldı. 4 Aralık 2006 tarihindeki ihaleye 17 firma şartname aldığı halde teklif gelmedi. 20 Aralık’a ertelenen ihaleye de Güneş-Albayrak-Reysaş ortaklığı ile tek firma teklif verdi.
İhaleden günler önce basında ve kamuoyunda yer alan ihaleyi kazanacak firmanın belli olduğu söylemleri üzerine İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, ihaleyi tek firmanın katılmış olması ve rekabet oluşmadığı gerekçesi ile iptal ettiklerini, bir sonraki ihalede tek firma da katılsa ihaleyi bitireceklerini ve herkesi davet ettiklerini açıkladı.
Albayraklar alamayınca ihale iptal edildi
Yenilenen ihaleye “Güneş-Albayrak”, “İstanbul Halk Ulaşım-Özulaş-Yeni İstanbul Halk Eurobus Invest-Metropolitan Konsorsiyumu”, “Turex-Efatur Ortak Girişimi”, “Kara Turizm-Hilal Meşrubat-Teknik Atık Ortak Girişimi” olmak üzere 4 teklif verildi. Saatler süren açık pazarlık sonrasında 56 milyon 780 bin YTL teklifle ihaleyi özel halk otobüsü şirketlerinin de yer aldığı ve şartnamenin öngördüğü yüzde 70 yabancı ortaklı konsorsiyum kazandı.
“Tek firma da katılsa veririm” diyen İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Kadir Topbaş, ihaleden sonra tek kelime bile görüş ifade etmekten kaçınırken, sadece “İnceliyoruz” diyebildi. Konu zamana yayılırken, 1 Mart’ta sonuçlanan ihale 3 Eylül 2007 tarihinde hiçbir geçerli gerekçeye dayanmadan iptal edildi.
İhalenin iptalinin altında ise arzulanan hedefin gerçekleşmemesi, yani istenen gruba bu işin kalmamış olması nedeninin yattığı söyleniyor. İhaleyle ilgili yanıtlanamayan pek çok soru da cevaplanmayı bekliyor.
Bütün bu girişimlerden sonra yaklaşık bir yıllık bir dönemde sessiz kalan İstanbul Büyükşehir Belediyesi, önce Otobüs AŞ kurma arayışına girmişse de bundan bir süre önce vazgeçti.

---

‘Kaptıkaçtı yapılıyor’
İhalesiz, şartnamesiz bir şekilde 25 otobüslük hattın Albayraklara verilmesine dair konuşan Tüm Bel-Sen 4 No’lu Şube Başkanı Saadet Yeğin, “Bunu KİK’nın 21-b maddesine göre yapmışlar. Ancak benim bildiğim kadarıyla İstanbul’da ne bir doğal afet var, ne de salgın bir hastalık” dedi. Normalde ihalenin önce gazetelere ilan verilmesi gerektiğini belirten Yeğin, daha sonra şartnamenin alınması ve teklif verecek firmaların belirlenmesi gerektiğini söyledi. Özelleştirmenin kaptıkaçtıya getirilerek ihalesiz gerçekleştiğine de dikkat çeken Yeğin, “Bunun tek bir amacı olabilir, o da kaynakların yandaşlara aktarılmasıdır. Zarar ettiği gerekçesiyle özelleştirme yapılırken, İETT’nin daha fazla zarar edeceği açıktır” şeklinde konuştu. İETT’nin özelleştirilmesiyle ilgili olarak daha önce Ayazağa Garajı ihalesiyle ilgili dava açtıklarını ve ihalenin iptal edilmesini sağladıklarını belirten Yeğin, Albayraklara verilen özelleştirmenin iptali için de dava açacaklarını söyledi.
Nihat Karadağ-Ercan Karakaya