İhlal dolu açılım

Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Dokümantasyon Merkezi tarafından hazırlanan “2009 Hak İhlalleri Raporu”na göre geçtiğimiz yıl, yoğun insan hakları ihlallerinin yaşandığı bir yıl oldu. Özellikle örgütlenme ve ifade özgürlüğüne yönelik baskıların arttığına dikkat çekilen raporda, 2010 yılında yaşam hakkı ihlallerinin artmasından endişe duyulduğu bildirildi.
POLİS 2009’DA DA ‘VAZİFESİ’Nİ YAPMIŞ
TİHV Dokümantasyon Merkezi’nin hazırladığı 2009 Hak İhlalleri Raporu, hükümetin “İşkenceye sıfır tolerans”, “Demokratik açılım” söylemlerinin hayat bulmadığını bir kez daha gözler önüne serdi. 2009 yılında 18 kişinin faili meçhul cinayete kurban gittiği belirtilen raporda, 48 kişinin de kolluk güçlerinin “dur” ihtarına uymadığı gerekçesiyle rastgele ateş açılması ve yargısız infazlar nedeniyle öldürüldüğü bildirildi.
Rapora göre cezaevi ve gözaltı merkezleri de 2009 yılında yine ölüm merkezleri oldu. 6’sı gözaltında, 37’si de cezaevlerinde toplam 43 kişi “Şüpheli ölüm ve intihar”, “Tedavinin engellenmesi” ve “Çıkan kavgalar” nedeniyle yaşamını yitirdi. Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu’nda 2007 yılında yapılan değişikliğin ardından yaşam hakkı ihlallerinin hızla arttığına dikkat çekilen raporda, yaşam hakkına yönelik saldırıların 2009 yılında da arttığı ifade edildi.
YAŞAM HAKKI
TEHLİKEDE
Rapora göre son 10 yılda 144 kişi faili meçhul cinayetlere kurban giderken, 431 kişi kolluk kuvvetleri tarafından vuruldu. Aynı dönemde cezaevi ve gözaltında ölenlerin sayısı ise 351 oldu. 2009 yılında çatışmalar nedeniyle toplam 138 kişinin yaşamını yitirdiği ifade edilen raporda, mayın ve askeri mühimmat patlaması sonucu 7’si çocuk, toplam 41 kişinin öldüğü aktarıldı. Yine raporda 62 askerin kaza ve intihar gibi nedenlerle hayata veda ettiği bildirildi.
Rapora göre cezaevlerinde halen 104 ağır ve hasta tutuklu bulunuyor.
İŞKENCE SÜRÜYOR
Rapor, hükümetin iddialarının tersine işkence ve kötü muamele vakalarının arttığını ortaya koydu. 459 kişinin işkence ve kötü muamele gerekçesiyle TİHV’e başvurduğu aktarılan raporda, bunlardan 259’unun işkence gördüğü kaydedildi. Rapora göre 6 kişinin gözaltında öldüğü 2009 yılında, işkence gördüğü belirtilen 532 kişiden 381’i kolluk güçlerinden şiddet gördü. Raporda 86 öğrencinin de eğitim gördükleri okullarda şiddete maruz kaldıkları ifade edildi.
DÜŞÜNMEK,
KONUŞMAK YASAK
Raporda 2009 yılında düşünce ve ifade özgürlüğü alanındaki ihlallerin arttığına vurgu yapıldı. Cezaevlerinde 37 gazetecinin tutuklu bulunduğu belirtilen raporda, 2009 yılında 33 yayın hakkında toplatma veya durdurma kararı verildiği aktarıldı. 2009’da 66 kitap hakkında dava açılırken, 4 bin 662 İnternet sitesine de erişim yasağı getirildi.
Yine raporda, TCK ve TMK’nın düşünce ve ifade özgürlüğüne engel teşkil eden maddeleri nedeniyle açılan dava sayısının yüzde 100’ün üstünde artarak, 634’e ulaştığı bildirildi. Açılan davalarda beraat edenlerin sayısı 2008’de 340 olurken, 2009’da beraat edenlerin sayısının 111’e düştüğüne dikkat çekildi. Söz konusu davalarda hapis cezalarının da bir önceki yıla göre artarak 499 kişiye ulaştığı ifade edildi.
SEN MİSİN
HAKKINI ARAYAN
Raporda, geçtiğimiz yıl kolluk kuvvetlerinin toplumsal olaylara müdahalesi sonucu 6 kişi yaşamını yitirirken, 301 kişinin de yaralandığına dikkat çekildi. 1494 kişinin toplantı ve gösterilerde gözaltına alındığı aktarılan rapora göre bunlardan 688’i tutuklandı. Raporda, 177 çocuğa toplantı ve gösterilere katıldıkları gerekçesiyle TMK’nın çeşitli maddelerinden toplam 722 yıl 2 ay 26 gün hapis cezası verildiği hatırlatıldı.
Örgütlenme özgürlüğüne yönelik hak ihlallerinin arttığı ifade edilen raporda, geçtiğimiz yıl KESK ve İHD binalarına baskınlarla, üye ve yöneticilerine yönelik gözaltı ve tutuklamalara yer verildi. 2009’da DTP’nin kapatılmasının yanı sıra, 29 Mart yerel seçimlerinin ardından başlayan operasyonlarda 1035 kişinin gözaltına alındığına ve 511’inin de tutuklandığına dikkat çekildi. İtfaiye işçilerine, greve çıkan TCDD çalışanlarına ve TEKEL işçilerine yönelik baskı ve polis müdahalelerine yer verilen raporda, çok sayıda sendika, dernek ve vakıf hakkında da kapatma davası açıldığı bildirildi.
İHLALLER ARTACAK ENDİŞESİ
Raporda şu değerlendirmelere yer verildi: “2009 yılında gerek DTP’nin kapatılmasını ve Kürt siyasî hareketi üzerindeki baskıların yoğunluğunu gerekse de hak arama mücadelelerinin şiddetle bastırılmasını göz önünde bulundurduğumuzda örgütlenme ve ifade özgürlüğü ihlallerinin öne çıktığını görüyoruz. 2010 yılının ilk üç ayındaki gelişmeler bu ihlallerin azalmayacağı aksine gittikçe ivme kazanacağını düşündürmektedir. Özellikle yaşam hakkı ve kişi güvenliği ihlallerinin artmasından endişe duymaktayız. 16 Nisan 2010 tarihinde yapmış olduğumuz basın açıklamasında da belirttiğimiz gibi 1 Ocak 2010’dan 31 Mart 2010’a kadar yargısız infaz, dur ihtarı, rastgele ateş açma olaylarında 4 kişi, gözaltı merkezlerinde ve cezaevlerinde ise 7 kişi yaşamını yitirmiştir”.
(Ankara/EVRENSEL)
Cem Gurbetoğlu