Holding medyasının dili aynı: Nefret

“Ulusal Basında Nefret Suçları-10 Yıl, 10 Örnek” başlıklı araştırmada, basında nefret söylemini temsil eden 10 haber saptandı. Türkiye basınının 10 yıllık taramasının yapıldığı çalışmadan sonra hazırlanan değerlendirme raporunda, öncesinde iki İngiliz taraftarın öldürüldüğü İstanbul’daki Galatasaray-Leeds United karşılaşmasından sonra “TWO SİZE” başlığıyla yayımlanan Star gazetesinin tutumu, ayrı bir bölümde irdelendi.
RADİKAL’DEN YILMAZ ÖZDİL’E...
Sosyal Değişim Derneği’nin Açık Toplum Vakfı, Global Dialogue ve Hollanda’nın İstanbul Başkonsolosluğu’nun desteğiyle yaptığı “Ulusal Basında Nefret Suçları-10 Yıl, 10 Örnek” başlıklı araştırma, önceki gün açıklandığı halde, gazetelerde pek yer bulamadı. Çünkü holding gazetelerinin her biri, saldırgan bir dille haber yazmakla eleştiriliyor. İlk 10’a seçilen haberlerin yer aldığı gazeteler şunlar: Sabah, Milliyet, Yeniçağ, Star, Hürriyet, Radikal, Vatan, Akşam, Zaman, Türkiye. Vakit ise haberlerin araştırılmasını engellemeye çalışmasıyla listeye alındı. Bu listede özel bir yer ayrılan Star’ın “Two size” manşetinin arkasında, Hürriyet’in “Büyük gazetenin büyük yazarı” olarak son zamanlarda öne çıkardığı yazarı Yılmaz Özdil bulunuyor.
EN ÇOK AYRIMCILIK ETNİK KÖKENE
Proje boyunca, 6 ay süren tarama sonunda 30 bin haberi kapsayan bir liste oluşturuldu. Proje ekibi, listedeki haber sayısını ilk aşamada 5 bin civarına, ikinci aşamada 200’e indirdi. 200 haberlik liste, öğretim üyesi, gazeteci ve sanatçılardan oluşan 12 kişilik Danışma Kurulu’na sunuldu. Danışma Kurulu, bu listeden “etnik köken”, “cinsel yönelim”, “ulusal kimlik”, “toplumsal statü”, “dini inanç” ve “cinsiyet” kategorilerinde “nefret söylemi”ni örnekleyen 10 haberi seçti. Danışma Kurulu şu isimlerden oluştu: Aydın Engin, Ayşe Hür, Bağış Erten, Prof. Baskın Oran, Dr. Cengiz Aktar, Işın Eliçin, Kerem Kabadayı, Yrd. Doç. Kerem Rızvanoğlu, Sefa Kaplan, Prof. Turgut Tarhanlı, Prof. Yasemin İnceoğlu, Zeynep Tanbay.
2009 yılı Mayıs-Aralık döneminde 10 kişilik bir ekip ve Danışma Kurulu’nun seçimiyle yapılan arıştırmada, haberlerde etnik kökene, ulusal özelliklere, cinsel kimliklere, cinsel yönelime, din ve inanca, siyasal eğilimlere, mülkiyete, bedensel engelliliğe, eğitim durumuna ve toplumsal statüye yönelik ayrımcı söylemler tarandı.
Araştırmada, taranan haberlerin yüzde 23.76’sı etnik kökene, yüzde 18.80’i siyasal eğilime, yüzde 16.19’u cinsel kimliğe, yüzde 15.80’i din ve inanca, yüzde 11.93’ü toplumsal statüye, yüzde 6.88’i cinsel yönelime, yüzde 2.81’i ulusal kimliğe, yüzde 2.23’ü bedensel engelliliğe, yüzde 1.55’i mülkiyete yönelik “nefret suçu-söylemi” kapsamında değerlendirildi. (MEDYA SERVİSİ)

---

MEDYANIN KARA LİSTESİ
AHMET KAYA’YA MADAM ŞEFKATİ: Sabah gazetesinin 2 Kasım 1999’da manşete çıkardığı haber. Ahmet Kaya’nın yurtdışına kaçmak zorunda kaldıktan sonrasına ait. Kaya’nın “Bayan Mitterand’ın yardımıyla Fransa’dan oturma izni aldığını” duyuran haber, “etnik kökene yönelik nefret söylemi” kategorisinde değerlendiriliyor.
BU KEZ İYİCE AZITTILAR: Milliyet’te 23 Şubat 2002’de yayımlanan “Bu kez iyice azıttılar!” başlıklı DHA haberinde, travestilerin kendisine saldırdığını öne süren bir kişinin şikayeti üzerine yaşanan olaylar anlatılıyor. “Cinsel yönelime dönük nefret söylemi” kapsamında.
ERMENİLER KUDURDU: Yeniçağ gazetesinde 17 Kasım 2009’da yayınlanan haber, Azerbaycan ile Ermenistan arasında çıkan bir çatışmadan söz ediyor ama Ermenistan’ın değil özellikle ulusun adı kullanılıyor. “Etnik kökene yönelik nefret söylemi” ve “bir ulus ve ulusun ülkesine yönelik nefret söylemi” kapsamında.
HAİNLER YAKALANDI: Star gazetesinde 24 Mart 2005’te yayımlanan “Hainler yakalandı” başlıklı haberde, Mersin’de bayrak yakma olayı duyuruluyor. Gözaltına alınanların “çocuk” olduğu haberde de geçmesine karşın, “Hainler yakalandı” diyen haber, “etnik kökene yönelik nefret” kapsamında.
KAPICI ŞARKICIYA TECAVÜZ DAVASI: Raporda, Hürriyet’te 3 Temmuz 1999’da yayımlanan “Kapıcı şarkıcıya tecavüz davası” başlıklı haberin, “toplumsal statüye yönelik bariz bir nefret söylemi” içerdiği belirtiliyor.
KORELİ REHBERE OSMANLI TOKADI: 6 Mayıs 2005’te “Koreli rehbere Osmanlı tokadı!” başlıklı Radikal haberinde, Türkiye turuna çıkan Japon turistlerin Koreli rehberinin, Güneydoğu Anadolu’dan “Kürdistan” diye söz etmesi üzerine Türk rehber tarafından yumruklandığını anlatıyor. Övünme amaçlı “Osmanlı tokadı” söylemi dikkat çekici. “Ulusal özelliklere yönelik nefret suçları” kapsamında.
RAHİPLER UÇKURU KİLİSİDE ÇÖZÜYOR: Vatan’da 6 Ocak 2006’da yayımlanan “Rahipler uçkuru kiliside çözüyor” başlıklı haber, “yapılan bir araştırmaya göre ABD’de en az 34 bin rahibenin, rahiplerin cinsel tacizine uğradığı; bu rakamın toplamın yüzde 40’ına tekabül ettiği” iddiasını içeriyor. “Dinsel inanca yönelik nefret söylemi” kapsamında.
ROTH, AYVAZ HOCA’YA HAVALE: Akşam gazetesinde 25 Kasım 2000’de yer alan haberde, Ayvaz Gökdemir’in, Claudia Roth için kullandığı “fahişe” ifadesi hatırlatılıyor ve Roth’un, Kürtlerle ilgili ifadelerinin ardından buna gönderme yapılıyor. “Cinsiyete yönelik nefret söylemi” kapsamında.
SÜNNETSİZ KUNDAKÇI DTP ADINA KURBAN DERİSİ TOPLAMIŞ: Zaman gazetesinde 17 Ocak 2008’de yayımlanan haber, araç yakmakla suçlanan bir kişinin tutuklanmasını içeriyor. Haberde araç yakmakla ilgisi bulunmayan “kurban derisi toplama”nın DTP ile ilişkilendirilmesi, kişinin “sünnetsiz olduğunun belirlendiğinin” iki kez vurgulanması, “ayrıca” terör olaylarına karıştığının belirtilmesi üzerinde duruluyor. “Dinsel inanca yönelik nefret söylemi” kapsamında.
TRAVESTİ ZEHİR KURYELERİ HAVALİMANINDA
YAKALANDI: Türkiye gazetesinde 30 Nisan 2006’da yayımlanan haber, ülkeye kaçak uyuşturucu sokulmasıyla ilgili. Olayın cinsel kimlikle ilgisi yok. “Cinsel yönelime dönük nefret söylemi” kapsamında.