At sineği, Karagöz ve Hacivat

"10 kere demedim mi sana/Sevme dokuz yar/Sekiz de vefa yedide ... olmaya zinhar/Altı ile beş dört başa çıkılmaz/Üçün ikisi terk ede gör /ta kala bir yar..." Karagöz'le Hacivat'ın açılış şarkısı bu. Göstermelik perdeye çıkar çıkmaz başlar. Genelde vazo içinde çiçek, bir ağaç, bir ev dekorudur, göstermelik. Sinemadan yüzyıllar evvelki perdedeki jeneriktir bu şarkı. Pek kimse dekora dikkat etmez. Şarkıya da. Herkes merakla oyuncuları bekler yüzyıllardır. Ezel Akay'ın yönettiği, hikayesini yine Ezel Akay ve Levent Kazak'ın yazdığı Karagöz'le Hacivat Neden Öldürüldü? filmi de aynı şarkıyla açılıyor yüzyıllar sonra. 14. yüzyıl Bursa. Osmanoğulları Beyliği. Moğol saldırılarından kaçan canını Bursa'ya dar atmış. Müslümanı, Hıristiyanı, Şamanı. Onlarca kültürden onbinlerce insan Bursa'da yaşıyor. Karagöz anasıyla Bursa'ya göç edenlerden. Şaman bir yörük. Cahil ama zeki. Sözünü sakınmayan biri. Hacivat ise devletler arasında haber götürüp getiren bir postacı. Zeki, lafazan, sefahat ve eğlenceye düşkün. Görünüşte "elhamdülillah Müslüman". Hacivat ne kadar malın gözüyse, Karagöz de o denli saf. Karagöz'ün annesine cinler fısıldar. Karagöz çok meşhur olacaktır. Kendi gibi göbek deliği olmayan biriyle birlikte. Bir gün şehir meydanında karşılaşır Karagöz ile Hacivat. Karagöz hastalanan öküzünü ayağa dikmeye çalışmaktadır. Hacivat, Karagöz'ün hasta öküzünü iyileştirme bahanesiyle keser. Yaptıkları konuşma, birbirlerini kovalamaları şehir meydanındaki tiyatrodan bile fazla prim yapar. Karagöz'le Hacivat'ın kaderleri birlikte yazılmıştır. "İktidar mücadeleleri ve şiddetin kıyasıya yaşandığı bir ortamda mizah da tehlikeli bir uğraştır aslında. Böyle bir ortamda Karagöz ve Hacivat'ın her gösterisini izleyen seçkinler için bir tehdit unsuru haline geldikçe, bu durum komedyenler için de yavaş yavaş bir tehlike haline dönüşür. Karagöz ve Hacivat'ın komedi anlayışları sadece söze dayalı değil, aynı zamanda görsel ve fiziksel unsurlar da taşımaktadır. Konuşmaya başladıkları anda doğal yetenekleri ortaya çıkar, ama sözlerini sakınmadıkları bu sınır tanımaz doğal yetenekleri, içerdiği hiciv ve alaydan dolayı insanlarda büyük bir rahatsızlık yaratır." Diyerek özetliyor hikayeyi Ezel Akay kendi kalemiyle. "Karagöz'le Hacivat..." çalışmaları altı yıldır süren bir proje. Çekim başlamadan, Orhaneli ilçesinde 6 dönümlük bir arazi üzerine bir 14. yy Bursa'sı kurulmuş. 450 şapka, 450 ayakkabı - çizme, 450 kemer, 100 zırh,100 miğfer ve 2000 parça kostümün tasarımı ve üretimi yapılmış. Animasyonlarla da yaratılan dünya tamamlanmış. Oryantalist ressamların renkleriyle canlanmış ayaklanmış, filme geçmiş. Anadolu dillerinden yararlanılarak tasarlanan dil de masalın havasına girmenizi sağlıyor. Oyuncuların tek tek ismini anmadan geçmek haksızlık olacak, ama tümü hikayeyi elle tutulur gözle görülür hale getirmiş, can katmış. Gitgide yok olan içi boşalan Karagöz'ün geleneğinde açık sözlülük vardır. Siyasi hiciv de vazgeçilmez parçasıdır oyunun. Karagöz'le Hacivat Neden Öldürüldü günümüzle de ilişki kuruyor. Karagöz'le Hacivat bu filmde yan yana durduğu kültürlerle birlikte yaşıyor. Platon'un Devlet'indeki at sineğiyle hani şu vızıldayıp duran baştakileri rahatsız eden at sineğiyle, inşaatın yumurtasını "yürütmek" isteyen ustabaşıyla, erkeklerin çıkarlarına dokunduğundan kaldırılmak istenen "bacıyan"la (şehir koruyucusu savaşçı kadınlar), kadrolaşarak cebini doldurmaktan başka derdi olmayan Ahi teşkilatıyla, sadece işe girmek için Müslüman olma kuyruğunda bekleyen envai çeşit halkla birlikte. Karagöz'le Hacivat Bursa'da yaşıyor. Tarih tekerrür etmesin, diye.

---

HACİVAT VE KARAGÖZ NEDEN ÖLDÜRÜLDÜ?

Yönetmen: Ezel Akay

Senaryo: Levent Kazak, Ezel Akay

Görüntü Yönetmeni: Hayk Kirakosyan

Set / Dekor Tasarımı: Hakan Yarkın

Kostüm Tasarımı: Naz Erayda

Yapımcılar: Bahadır Atay, Serkan Çakarer Oyuncular: Haluk Bilginer-Karagöz, Beyazıt Öztürk-Hacivat, Şebnem Dönmez-Ayşe Hatun, Güven Kıraç-Pervane, Levent Kazak-Dimitri, Ayşe Tolga-Nilüfer Hatun, Ayşen Guruda-Ana, Altay Özbek-Çoban, Hasan Ali Mete-Küşteri, Serdar Gökhan-Köse Mihal, Ragıp Savaş-Orhan Gazi