Edebiyat sanatının bilimi

Sözlü bir halk olduğumuz söylenir çoğunlukla yarı şaka yarı ciddi. Yine de okumaya değilse de yazmaya meraklı olduğumuz kesin. Anlatım sanatlarının çoğu üzerine kimi zaman kurumsal kimi zaman özel atölyeler-seminerler-söyleşiler düzenlenir. Her söyleşide, panelde yer alan yazar/ozan, "Hocam ben de yazıyorum, şunlara bir göz atar mısınız?" dileğiyle karşılaşır. Bu doğaldır da, yazan/üreten kendini bir denek taşında denemek, yaptığının değerini öğrenmek istemektedir. Ne yazık bu haklı isteğin yerine getirilmesi zor, hele hele ayaküstü yerine getirilmesi olanaksızdır. Yazarın sorumluluklarını düşündüğümüzdeyse, böyle bir dileği yanıtlarken "içten olsa bir türlü olmasa bir türlü" benzeri bir çıkmazda olduğu açıktır. Yazmaya niyetli, ilk denemelerini yayımlanmaya hazır tutanların, değerlerini birbirlerini okuyarak, birbirlerinde sınamaları en doğrusu ve güzelidir. İlk yayımlanan yazılar, şiirler, denemeler yazarın yazdıklarıyla daktilodan bilgisayardan farklı bir ortamda karşılaşmasını, dolayısıyla kendisiyle yüzleşmesini sağlar. Önemlidir. Ama ilk yayımlanacak yazıya/ şiire kadar öyle uzun bir yol vardır ki... Öncelikle okumaları planmak açısından gerekli süre. Bence yazarlık yolunun iki ayrı tür kitap okumayla geçileceği unutulmamalı. Birincisi sanat ürünlerini okuma, irdeleme, inceleme, ikincisi edebiyat bilimi, yazarlık uğraşı ile ilgili kitapları, okuma, özümseme ve kendi kuramını düzenleme.

Bir toplu çalışma Edebiyat bilimi ile ilgili kitapların en önemlilerinden biri Evrensel Basım Yayın listesinde yer alan Gennadiy Pospelov'un Edebiyat Bilimi adlı kitabıdır. Yılmaz Onay'ın dilimize çevirdiği bu önemli kitap bir toplu çalışma ürünüdür: V.Y.Jalizev, P.A.Nikolayev, A. Ya. Esalnek, Y.G. Rudayeva, İ,.F.Volkov, L.V.Çernest, ve S.V. Kalaçeyeva. İlk yayınlanışından bu yana yirmi bir yıl geçen Edebiyat Bilimi, üçüncü baskıya ulaştı. Yılmaz Onay, "Çevirenin Önsözü" bölümünde "ülkemizde, bilime, tarihe, sanata ve uygarlığa bağlılık duygusu, tüm engellere karşı demokrasiyi genişletme bilinciyle bütünleşmekte" oluşundan yola çıkarak, "derlitoplu,kapsamlı ve bütünlüklü aynı zamanda okurun da ilgisine yanıt verebilecek nitelikte sanat bilimi eserlerinin" ve "bunlara eğilmenin" önemini vurguluyor. "Edebiyat Bilimi", edebiyatın hangi özellikleriyle bilim sayılacağını irdeleyerek başlıyor, sanatın özgüllüğü, edebiyatın sanat dalı olarak irdelenmesi, edebiyatın düşünsel içeriği, edebiyatta heyecansal bağlanma vb. konularıyla uzayıp gidiyor. 586 sayfalık kitabın bence en önemli bölümü "edebiyatın taraflılığı ve sınıf karakteri". Günümüzde yoksayılmaya çalışılan sanat ve sınıflar ilişkisini iyice kavramak için bile bu kitabı okumak gerekli.