DOLAR'A ASYA DARBESİ

ABD Doları'nın dünya egemenliği hızla sarsılıyor. Güney Kore'nin ardından Japonya da döviz rezervlerini çeşitlendirme ve Euro'ya yatırım yapma işareti verdi. Çin'in ise bu yola çoktan girdiği açıklandı. Bu gelişmeler ABD Doları'ndaki düşüşü hızlandırırken, Amerikan ekonomisinin devasa iç ve dış borçlarını çeviremeyeceğine dair öngörüleri kuvvetlendirdi. Japonya Başbakanı Junichiro Koizumi, önceki gün yaptığı açıklamada, Japonya Merkez Bankası'nın döviz rezervlerini çeşitlendirmeyi düşünmeleri gerektiğini söyledi. Koizumi, bir parlamenterler komitesi önünde yaptığı açıklamada, "Çeşitliliğin gerekli olduğu kanısındayım" dedi. Japonya Merkez Bankası'nın 840 milyar dolarlık döviz rezervinin çoğu ABD Doları olarak saklanıyor.

Sakinleştirme demeçleri Koizumi'nin demeci, ABD Doları'nın Euro karşısında yeniden değer kaybetmesine neden oldu. Bu düşüş nedeniyle üst düzey Japon ekonomi bürokratları ardarda açıklamalar yaparak, ortada "doları bırakma" yönünde bir plan olmadığını söylediler. Demeçlerin ardından ABD Doları kayıplarını kısmen telafi etti. Bu arada ABD Hazine yetkilileri de ilk kez, "yabancıların Amerikan kağıdı alma isteğinin azalacağına dair bir kaygının yersiz olduğunu" söylemek zorunda kaldılar.

Çin çoktan harekete geçti ABD'li iktisatçıların korkuları artarken, dünyanın en büyük ikinci döviz rezervine sahip ülkesi Çin'in, rezervlerindeki dolar payını azalttığı bildirildi. Yatırım Bankası Lehman Brothers'ın hazırladığı rapora göre, ABD, rekor bütçe açığını finanse edebilmek için bundan böyle Asya ülkelerine güvenemeyecek. Bankanın raporuna göre 2003 yılı sonunda Çin'in döviz rezervleri içinde yüzde 82 olan dolar payı, geçen yıl sonunda yüzde 76'ya geriledi. Merkez Bankası'ndaki dolar varlıklarının ayrıntısını açıklamaktan kaçınan ekonomi yönetimi, ağırlığın ABD tahvillerinde tutulduğunu ifade ediyor.

Yavaş ama emin adımlarla Geçen yıl boyunca Çin'in döviz rezervlerinin 210 milyar dolar artmasına rağmen dolar payının azalmasının, Çin Merkez Bankası'nın dolar varlıklarının payını düşürme politikasının sonucu olarak görülüyor. Fakat bu dönüşümün yavaş gerçekleşmesi dikkat çekiyor. Yatırım Bankası Lehman Brothers, bu gelişmelerin, 'ABD'nin rekor cari açığının finansmanında bundan sonra Asya ülkelerinden destek beklememesi gerektiğini ortaya koyduğunu' ilan etti. Güney Kore Merkez Bankası, 22 Şubat'ta parlamentoya gönderdiği bir raporla, ABD Doları dışındaki paralara yatırım yapmayı düşündüklerini ilan etmişti. Raporun basına yansıması, ABD Doları'nın Euro'ya karşı büyük oranda değer yitirmesine yol açtı.

Piyasalar 'gergin' Çeşitli uluslararası sermaye grupları, bu gelişmeler nedeniyle, ABD'nin ticaret ve bütçe açığını kapatmak amacıyla yurtdışından borçlanma olanaklarının giderek azaldığı kanısında. Credit Suisse First Boston'dan Kathleen Stephansen, "Görülüyor ki piyasalar, ABD'ye sermaye akışından dolayı çok gergin" diye konuştu. Asya'daki merkez bankaları, son birkaç yıldır ABD bütçe ve ticaret açığını finanse etmekte belirleyici rol oynamıştı. Üç Asya ülkesinden gelen son açıklamalar, "gerginliği" daha da artırıyor. ABD Hazinesi, bütçe açığını kapatmak için dışarıya giderek daha çok borçlanıyor. Bütçe açığı, son mali yılda rekor kırarak 413 milyar dolara yükseldi. Ticaret açığı da rekor kırdı ve 617 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu bütçe açığının finanse edilmesine yardımcı olan Asya merkez bankaları, halen kasalarında 2 trilyon dolar tutuyor. Bu devasa rezerv, Asya paralarının aşırı değerlenmesine karşı bir sigorta. Ancak yine de ABD Doları'nın değer yitirmesi durmuyor ve bu nedenle merkez bankaları, alternatif çözümler arıyor. Bu noktada karşılarına, Dolar'ı elden çıkararak Euro, Frank, Sterlin gibi paralara yatırım yapmak seçeneği çıkıyor.