'Boş laf' ile Kürtçe bir tutam güldürü

"Seyr-i Mesel" topluluğunun "Qal u Qir" adlı oyunu, Kürtçe'nin Kurmanci lehçesinin yanı sıra kullanılan Zazaca ile de renklendirilen; dengbêj kültürü, köy odası meseleleri ve Kürtçe özdeyişler ile bir kültür yolculuğu yaşatan bir tiyatro performansı. Oyun, Kürtçe'de "boş laf" anlamına gelen "Qal u Qir" deyiminden adını alsa da aslında mizah ile hiciv yapmaktan geri kalmıyor. İçine serpiştirilmiş kısa oyunlarla coşkulu bir atmosferde geçen oyun, seyirciye keyifli anlar yaşatıyor. Artık günümüzde sadece yaşlıların dillendirdiği meseleler, köy seyirlik oyunlarının tadı ve Kürtçe müziğin nostalji yaşatan sesi ile sonraki kuşaklara aktarılıyor.

Seyirci de oyunun içinde İlk olarak Mezopotamya Kültür Merkezi (MKM) bünyesinde çalışmalarını yürüten Sarya Halk Tiyatrosu tarafından sahnelenen oyun, Seyr-i Mesel tarafından yeniden düzenlenerek, uzun bir aradan sonra buluştuğu seyirci ile özlem giderdi. Oyuncuların henüz oyun başlamadan fuayede başlattığı ve seyircileri salona taşıması ile devam eden oyunda, seyirci de küçük oyunlarla oyuna dahil ediliyor. Dilinin Kürtçe olması ve seyircilerin dile hakim olmaması dolayısıyla oyunda fısıltıdan gürültülerin meydana gelmesi renkli görüntülerin oluşmasına neden oldu.

Geçmişten günümüze Oyunun rejisörü Erdal Ceviz, Kürtlerin köylerde oynadığı seyirlik oyunları derleyip sahneye taşıdıklarını söylüyor. Oyunun orijinin Kürtçe olduğunu ve halk tiyatrosuna dayandığını kaydeden Ceviz, oyunun doğaçlama üzerine kurulu olduğunu vurguluyor. Oyunun oyuncuların performansı ile sürüklendiğini dile getiren Ceviz, "Örneğin biri dengbêj olabiliyor. Oyuncuların yerel nitelikler taşıması gerekiyor, oyunun bir yere gitmesi için. Dersimli bir oyuncunun olması, oyuna farklı bir tarz kattı. Çünkü varolan haliyle oynanmıyor, yorumlanıyor" diyor. Oyundaki dil problemine de değinen Ceviz, seyircilerin büyük çoğunluğunun Kürtçe tiyatroyu henüz anlamamasını hassasiyete bağlıyor. Oyunda, araya yöresel Kürtçe'de de olduğu gibi Türkçe kelimeler de serpiştirdiklerini belirten oyunun rejisörü, kelimeleri bugün orijinalinde kullanıldığı gibi dahil ettiklerini vurguluyor. Alişan Ünlü, Nazmi Kırık, Feyyaz Duman, Berfin Zenderlioğlu, Nurten Demirbaş, Metin Turan, Güler İnce ve Hamdi Kahraman'ın rol aldığı 'Qal u Qir', Seyr-i Mesel'in Sanat Atölyesi'nde seyirci ile buluşuyor.

Türkçe-Kürtçe oyun hazırlığı Bir aya kadar sahnelemeyi planladıkları yeni oyunlarının da Kürtçe ve Türkçe bölümlerden oluştuğunu söyleyen Ceviz, yeni oyun çalışmalarını şöyle aktarıyor: "O oyunda biraz popülerleşmiş dünyaya objektif tuttuk. Bir yandan magazin dünyası, yansıyamaları, Kürtler'deki son bir yıl içerisindeki popüler konuları işliyoruz. Yasak isim mevzuları idi bir yandan, diğer taraftan şöhretin çağrıştırdıkarı. Doğaçlama performansı olarak yazıyoruz. İki kanaldan gidiyor oyun. Birinde şöhret var, diğerinde isim mevzusu. Çift taraflı eleştirel bir oyun. Kültür sanat politikasını da irdeleyen ama doğruyu söyleyen, sorgulayan soru işaretleri bırakan bir oyun."