25 Şubat 2004 23:00
Türkiye doğalgaz istilası altında
Yıllar önce ülkeyi yönetenler "elektriksiz kalacağız" yaygarası kopardı. Ardından açılan doğalgazla elektrik üreten santrallar yıllar yılı devlete pahalı elektrik sattı ve satmaya devam ediyor. Bu santralların ihtiyacını karşılamak için yapılan doğalgaz ithalat anlaşmaları ise ülkeyi tam bir darboğaza soktu.
YİD, Yİ ve İHD santralları devlete pahalı elektrik satmaya devam ediyor. Türkiye'nin dört bir yanına da doğalgaz dağıtım ihalesi yapılıyor. Bu doğalgaz tüketilmeye başlasa bile 2006 yılına gelindiğinde ciddi bir arz fazlası yaşanacak. Bir yanda doğalgaz ile çalışan santrallar bir yandan doğalgaz kullanımına teşvik, ülkenin enerjide dışa bağımlılığını artırıyor. Halk da bunun acısını yüksek faturalarla ödüyor.
Geçen yıl Bakan Güler başta olmak üzere bakanlık bürokratları alım garantisi nedeniyle doğalgazla elektrik üreten özel sektör santrallerının pahalı elektrik dayatmasına çare bulunacağı belirtmişti. Ancak bu sözlerin üzerinden aylar geçmesine rağmen küçük bir iyileştirme dışında bir değişiklik olmadı. Pahalı elektriğin alınabilmesi için devletin termik santralları çalıştırılmadı, barajlardan su boşaltıldı. Başta Trakya Elektrik, Uni- Mar, Ova, Doğa ile Adapazarı ve İzmir Doğalgaz Çevrim santralları pahalı elektrik üretsin diye halkın vergileriyle toplanan paralar doğalgaz ithaline aktarıldı.
Doğalgaz iktidarda Türkiye'ye gelişinden 18 yıl sonra doğalgaz elektrik üretiminde saltanatını ilan etti. 18 yılda doğalgazla elektrik üretimi yüzde 3.4'lük paydan yüzde 44'e kadar çıktı. Bu yıl ise bu rakam daha da artacak. Doğalgazla üretim hem ülkenin dışa bağımlılığını artırdı hem de özel sektörün doğalgaz çevrim santralları nedeniyle halk pahalı elektriğe mahkûm edildi. Türkiye'nin kendi kaynaklarına sırt çevrildi, öncelik verilen doğalgaz, sektöre hâkim oldu. Doğalgaz 1986 yılında elektrik üretiminde sadece yüzde 3.4 oranında paya sahipti. 2003 yılında yüzde 44.4 ile aslan payını aldı. Bu durum böyle sürerse bu rakam önümüzdeki yıllarda yüzde 65'lere kadar çıkacak. 2003 itibariyle elektrik üretiminin yüzde 2'si kömür, yüzde 16.8'i linyit, yüzde 6.2'i fuel-oil, yüzde 4.3'ü ithal kömür, yüzde 44.4'ü doğalgaz, yüzde 25.1'i hidrolik. Türkiye, anlaşmalar gereği 2006 yılında 67 milyar metreküp gaz alacak. Ancak bunu tüketecek potansiyel yok. DPT'de hâkim olan görüşe göre, "Gelecekte elektrik açığı olacak. Buna karşı özel sektör yeni doğalgaz santralları kurmalı. Hazine de bunlara garanti vermeli..." Bu sözler yıllar önce söylendiğinde doğalgaz çevrim santralları kurulmuş ve pahalı elektrik tüketilmeye başlanmıştı.
GAZIN YÜZDE 62'Sİ ELEKTRİĞE Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun rakamlarına göre bu yıl 23.2 milyar metreküp doğalgaz tüketilmesi bekleniyor. Bu rakamın yüzde 62'si elektrik üretimine gidecek. 23.2 milyar metreküp doğalgaz tüketiminde elektriğin payı yüzde 14.2 milyar metreküp. Yap-işlet-devret modelli santrallardan Trakya Elektrik 806 milyon metreküp, Uni- Mar 731 milyon metreküp, Ova Elektrik 303 milyon metreküp ve Doğa Elektrik'e de 355 milyon metreküp alacak. Yap-işlet santrallarından Adapazarı ve İzmir Doğalgaz Çevrim santrallarına 3 milyar metreküpe yakın doğalgaz aktarılacak. Sadece 3.9 milyar metreküp ısınmaya gidecek. DOĞALGAZ LOBİSİ Mİ VAR? Araştırmalara göre yeni dağıtım ihalesi yapılan 16 ilin bir yılda tüketebileceği doğalgaz 3 milyar metreküp civarında. İstanbul, Ankara, İzmit, Bursa ve Eskişehir gibi halen doğalgaz kullanan iller de dahil edildiğinde bu rakam 7 milyar doları, planlandığı gibi 50 şehire doğalgaz gitse bile en iyimser tahminle toplam 15 milyar metreküpü bulabilecek. Buna rağmen geriye 52 milyar metreküp civarında bir doğalgaz kalıyor. Böyle bir ortamda enerji alanında yapılacak olan yatırımlarda yine doğalgazın ağırlıklı olması yönünde bazı kesimlerin Ankara'da lobi oluşturdukları iddia ediliyor.
YİNE YAP-İŞLET DEVREYE GİRİYOR Yapımı "yap-işlet" sistemi ile gerçekleştirilen İç Anadolu Bölgesi'nin doğalgaza dayalı ilk santralı olan Ankara doğalgaz çevrim santralında, fiili enerji üretimine bu yıl sonunda geçilmesi planlanıyor. Belçikalı Tractebel ve Türk Mimag şirketlerince inşa edilen santralda deneme çalışmaları sürüyor. Yılda 6.1 milyar kilovat saat (kwh) enerji üretecek santral "yap-işlet" modeli ile ithal gazı işleyerek elektrik enerjisine dönüştürecek.
İRAN İNDİRİM YAPMIYOR İran, doğalgaz ihraç ettiği Türkiye'nin doğalgaz fiyatında değişiklik yapılması yolundaki teklifini reddetti. İran resmi haber ajansı İRNA'nın haberine göre, İran Ulusal Gaz İhracatı Şirketi Genel Müdürü Ruknoddin Cevadi, "Türk yetkililerin doğalgaz fiyatlarına ilişkin teklifi iki ülke arasındaki anlaşmayı ihlal ediyor ve bu talebi geri çevirdik" dedi. "2003 yılında Türkiye'ye 3.5 milyar metreküp doğalgaz ihraç ettik ve bu yıl 6 milyar metreküp doğalgaz pompalayacağız" diyen Cevadi, Rusya'nın, İran'ın Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz ihracatında rakibi olduğunu belirtti.
DOĞALGAZ ZAMMI KAPIDA Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, son günlerde enerji fiyatlarına zam yapılacağına ilişkin haberleri değerlendirirken, "elektriğe zam yapılmayacağını" söyledi. Ancak Bakan Güler, doğalgaza zam yapılmayacak diyemedi. Güler, Gölbaşı'ndaki TEDAŞ'a ait Abone Takip Sistemi'nin açılışını yaptı. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Güler,son günlerde enerji fiyatlarına zam yapılacağına ilişkin haberlerin yer aldığını hatırlatması üzerine Bakan Güler, bakanlar Babacan ve Unakıtan ile devamlı görüşmeler yaptıklarını, yaptıkları çalışmaların sonucuna göre zam öngörülmediğini söyledi. Bakan Güler, doğalgaza zam yapılıp yapılmayacağı sorusuna karşılık ise "onu daha sonra konuşalım" ifadesini kullandı. Öte yandan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, akaryakıta ve doğalgaza zam yapacaklarını açıkladı.
Doğalgaz iktidarda Türkiye'ye gelişinden 18 yıl sonra doğalgaz elektrik üretiminde saltanatını ilan etti. 18 yılda doğalgazla elektrik üretimi yüzde 3.4'lük paydan yüzde 44'e kadar çıktı. Bu yıl ise bu rakam daha da artacak. Doğalgazla üretim hem ülkenin dışa bağımlılığını artırdı hem de özel sektörün doğalgaz çevrim santralları nedeniyle halk pahalı elektriğe mahkûm edildi. Türkiye'nin kendi kaynaklarına sırt çevrildi, öncelik verilen doğalgaz, sektöre hâkim oldu. Doğalgaz 1986 yılında elektrik üretiminde sadece yüzde 3.4 oranında paya sahipti. 2003 yılında yüzde 44.4 ile aslan payını aldı. Bu durum böyle sürerse bu rakam önümüzdeki yıllarda yüzde 65'lere kadar çıkacak. 2003 itibariyle elektrik üretiminin yüzde 2'si kömür, yüzde 16.8'i linyit, yüzde 6.2'i fuel-oil, yüzde 4.3'ü ithal kömür, yüzde 44.4'ü doğalgaz, yüzde 25.1'i hidrolik. Türkiye, anlaşmalar gereği 2006 yılında 67 milyar metreküp gaz alacak. Ancak bunu tüketecek potansiyel yok. DPT'de hâkim olan görüşe göre, "Gelecekte elektrik açığı olacak. Buna karşı özel sektör yeni doğalgaz santralları kurmalı. Hazine de bunlara garanti vermeli..." Bu sözler yıllar önce söylendiğinde doğalgaz çevrim santralları kurulmuş ve pahalı elektrik tüketilmeye başlanmıştı.
GAZIN YÜZDE 62'Sİ ELEKTRİĞE Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu'nun rakamlarına göre bu yıl 23.2 milyar metreküp doğalgaz tüketilmesi bekleniyor. Bu rakamın yüzde 62'si elektrik üretimine gidecek. 23.2 milyar metreküp doğalgaz tüketiminde elektriğin payı yüzde 14.2 milyar metreküp. Yap-işlet-devret modelli santrallardan Trakya Elektrik 806 milyon metreküp, Uni- Mar 731 milyon metreküp, Ova Elektrik 303 milyon metreküp ve Doğa Elektrik'e de 355 milyon metreküp alacak. Yap-işlet santrallarından Adapazarı ve İzmir Doğalgaz Çevrim santrallarına 3 milyar metreküpe yakın doğalgaz aktarılacak. Sadece 3.9 milyar metreküp ısınmaya gidecek. DOĞALGAZ LOBİSİ Mİ VAR? Araştırmalara göre yeni dağıtım ihalesi yapılan 16 ilin bir yılda tüketebileceği doğalgaz 3 milyar metreküp civarında. İstanbul, Ankara, İzmit, Bursa ve Eskişehir gibi halen doğalgaz kullanan iller de dahil edildiğinde bu rakam 7 milyar doları, planlandığı gibi 50 şehire doğalgaz gitse bile en iyimser tahminle toplam 15 milyar metreküpü bulabilecek. Buna rağmen geriye 52 milyar metreküp civarında bir doğalgaz kalıyor. Böyle bir ortamda enerji alanında yapılacak olan yatırımlarda yine doğalgazın ağırlıklı olması yönünde bazı kesimlerin Ankara'da lobi oluşturdukları iddia ediliyor.
YİNE YAP-İŞLET DEVREYE GİRİYOR Yapımı "yap-işlet" sistemi ile gerçekleştirilen İç Anadolu Bölgesi'nin doğalgaza dayalı ilk santralı olan Ankara doğalgaz çevrim santralında, fiili enerji üretimine bu yıl sonunda geçilmesi planlanıyor. Belçikalı Tractebel ve Türk Mimag şirketlerince inşa edilen santralda deneme çalışmaları sürüyor. Yılda 6.1 milyar kilovat saat (kwh) enerji üretecek santral "yap-işlet" modeli ile ithal gazı işleyerek elektrik enerjisine dönüştürecek.
İRAN İNDİRİM YAPMIYOR İran, doğalgaz ihraç ettiği Türkiye'nin doğalgaz fiyatında değişiklik yapılması yolundaki teklifini reddetti. İran resmi haber ajansı İRNA'nın haberine göre, İran Ulusal Gaz İhracatı Şirketi Genel Müdürü Ruknoddin Cevadi, "Türk yetkililerin doğalgaz fiyatlarına ilişkin teklifi iki ülke arasındaki anlaşmayı ihlal ediyor ve bu talebi geri çevirdik" dedi. "2003 yılında Türkiye'ye 3.5 milyar metreküp doğalgaz ihraç ettik ve bu yıl 6 milyar metreküp doğalgaz pompalayacağız" diyen Cevadi, Rusya'nın, İran'ın Türkiye ve Avrupa'ya doğalgaz ihracatında rakibi olduğunu belirtti.
DOĞALGAZ ZAMMI KAPIDA Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, son günlerde enerji fiyatlarına zam yapılacağına ilişkin haberleri değerlendirirken, "elektriğe zam yapılmayacağını" söyledi. Ancak Bakan Güler, doğalgaza zam yapılmayacak diyemedi. Güler, Gölbaşı'ndaki TEDAŞ'a ait Abone Takip Sistemi'nin açılışını yaptı. Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Güler,son günlerde enerji fiyatlarına zam yapılacağına ilişkin haberlerin yer aldığını hatırlatması üzerine Bakan Güler, bakanlar Babacan ve Unakıtan ile devamlı görüşmeler yaptıklarını, yaptıkları çalışmaların sonucuna göre zam öngörülmediğini söyledi. Bakan Güler, doğalgaza zam yapılıp yapılmayacağı sorusuna karşılık ise "onu daha sonra konuşalım" ifadesini kullandı. Öte yandan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, akaryakıta ve doğalgaza zam yapacaklarını açıkladı.
Evrensel'i Takip Et