Görüşmeler bugün başlıyor

Kıbrıs'ta görüşmeler başlıyor. Türk ve Rum tarafı, Annan Planı konusundaki değişiklik önerilerini hazırladı. Rum kesimi Annan Planı'nda 6, Türk tarafı ise 4 temel değişiklik talep ediyor. Türk tarafının talepleri "iki kesimlilik, sınırların düzleştirilmesi, egemenlik ve garantiler"den oluşuyor. Rumlar ise "yürütmenin kullanılması, yasama yetkisi, Türkiye kökenliler, ekonomi ve anlaşmanın referandumdan önce Türkiye ve Yunanistan tarafından onaylanması"nı istiyor. Birleşmiş Milletler (BM) başkanlığında bugün Lefkoşa Havaalanı'nda başlayacak görüşmelerde temel mesele olarak öne çıkan şey, eşitlik sorunu. Kıbrıs görüşmelerinde Türk tarafının temel dört şartı var. Türk tarafı; özellikle adada iki kesimliliğin korunması, olmazsa olmaz şartlar arasında sayılıyor. Annan Planı üzerinde, olmazsa olmazları olarak belirlediği "iki kesimlilik, garantörlük, egemenlik ve sınır düzenlemeleri" çerçevesinde hazırladığı değişiklik önerilerini masaya koyacak. Rum kesimi ise tam eşitlik temelinde bir anlaşmaya karşı olduğunun işaretlerini verdi. Rumlar özellikle yürütme, yasama, Kıbrıs'a sonradan yerleşenlerin durumu ve Türkiye'nin asker sayısı konularında değişiklik önerilerinde bulunacak. Rumların bir diğer itiraz noktası da ekonomik konular. Rum tarafına göre Annan Planı çözüm halinde ekonomik maliyeti yeterince karşılayabilecek hükümler öngörmüyor. Bunun için konunun çözüm anlaşması imzalanmadan ve referandumlardan önce kesinleşmesini istiyorlar. Görüşme öncesi NTV'ye özel bir demeç veren Kıbrıs Rum Yönetimi Dışişleri Bakanı Yorgos Yakovu, Annan Planı'nda yapılmasını istedikleri değişiklikleri bir kez daha tekrarladı. KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ın New York'ta yapıcı bir tutum sergilediğini ancak müzakere masasına Rum tarafının kabul etmesinin mümkün olmadığı iki ayrı egemenlik gibi taleplerle gelmesinden endişe duyduğunu belirten Yakovu, toprak dağılımı konusunda kendileri için önemli olanın mümkün olduğu kadar daha fazla Rum vatandaşının kuzeye yerleşmesi olduğunu söyledi. Kıbrıs müzekerelerinde Türkiye ve Yunanistan'ın müzakereci olmadıklarını ve sadece ileriki bir aşamada muhtemel anlaşmazlıkların giderilmesine yardımcı bir rol oynayacaklarını da kaydeden Yakovu, dolaylı da olsa Kıbrıs sorunun çözümünün ekonomik boyutlarını masaya koyarak Rum tarafına daha fazla toprak verilmesi ve daha çok sayıda Türkiye'den gelip Kıbrıs'a yerleşen Türklerin adadan ayrılmasını isteyeceklerini belirtti.

---

Rum tarafının önerileri

Başkanlık Konseyi'nde Annan Planı'nda öngörülen 6 üye (4 Rum ve 2 Kıbrıslı Türk) yerine 6 Rum ve 3 Kıbrıslı Türk üye bulunması. Konsey'de, başkanlık görevini münavebe edecek başkanlık ve başkan yardımcılığı kurumlarının olması. Rum tarafı münavebenin 20 aydan 40 aya kadar bir dönem için olmasını önerecek.

Rum tarafı, TBMM'de yapılacak onaylamanın referandumlar öncesinde olmasını isteyecek. Çünkü eğer referandumlardan sonra olursa ve TBMM'nin yanıtı olumsuz olursa, o zaman referandumlardan çıkan sonuç olumlu olsa bile her şey havaya uçacak.

Her şeyin Yüksek Mahkeme'ye gitmemesi ve sistemin dağılmaması için 3 Kıbrıslı Türk, 3 Rum ve 3 yabancı yargıçtan oluşacak olan asliye mahkemesinin kurulmasını içine alacak adalet konusu.

Oluşturucu devletçiklerin anayasaları ve üçüncü ortak anayasanın Avrupa normlarına uygun olması.

Sorunun çözümünün maliyeti meselesinin çözülmesi gerekir.

'Yerleşiklerin' (Türkiye kökenli KKTC vatandaşlarının) kalması konusu.

Mülkler konusu ve bu konunun halledilmesi yöntemi. Mülk mübadelesi ve tazminatlarla ilgili meseleler ortaya konuluyor ki, bunlara Annan Planı'na göre 15 yıllık bir süre içinde paraya çevrilebilecek tahviller verilecek."

---

Türk tarafının önerileri

Annan Planı, kurulacak yeni Birleşik Kıbrıs Devleti'nin "iki-bölgeli" bir yapı olacağını kaydediyor. Türk tarafı, Kıbrıs Türk devletine geçecek olan Rumların oranının yüzde 21'den yüzde 10'lara düşürülmesini istiyor.

Türk tarafının üzerinde ısrarla durduğu bir diğer konu da, Birleşik Kıbrıs Devleti'nin kuruluş anlaşmasında, yeni ortaklığın "iki eşit halk" tarafından kurulacağının vurgulanması. Annan Planı, iki ayrı kurucu devletten oluşan bir Birleşik Kıbrıs Devleti öngörürken, iki ayrı halk ifadesine yer vermiyor.

Türk tarafı, Türkiye'nin garantörlüğü konusunun Annan Planı'nda zayıflatıldığını düşünüyor ve değişiklikler talep ediyor. Annan Planı, adada tarafların anlaşacağı bir takvim uyarınca, garantör ülkelerin bulunduracağı asker sayısının 6 bine indirilmesini öngörüyor. Planda, Türkiye'nin AB üyeliğine kadar adada kalacak 6 bin askerin faaliyetleri konusunda katı sınırlamalar getiriliyor. Türk tarafının bu sınırlamalar konusunda itirazları bulunuyor.

Annan Planı'ndaki toprak düzenlemeleri, büyük ölçüde Rum tarafının talepleri doğrultusunda belirlenmiş bulunuyor. Bu durumda, Kıbrıs Türk tarafının geçen yılki müzakerelerde Genel Sekreter'e bu çerçevede bir öneri sunmamasının da etkili olduğu belirtiliyor. Türk tarafı, girintili ve çıkıntılı olarak çizilen sınırların yerine daha düz bir hat belirlenmesini ve toprak ayarlamalarının da yeniden yapılmasını istiyor.