750 milyon yaşında

ABD'nin California Teknoloji Enstitüsü (Caltech) gökbilimcileri, 13 milyar yılda Dünya'ya ışığı gelen bir gökadada keşfedildiğini, galaksinin ışığının, gökcismi 750 milyon yaşındayken Dünya'ya yansıdığını belirtti. Caltech astronomu Richard Ellis, "Bu galaksinin bugüne dek Dünya'dan en uzak gökada olduğundan eminiz" dedi. Tespit, 600 km yükseltide ilk yörünge teleskopu olarak 14 yıldır görev yapan Hubble ile Hawaii eyaleti Hawaii Adası'nda Mauna Kea yanardağının 4 bin 205 metrelik zirvesinde kurulu Keck İkiz teleskoplarınca yapıldı. Abell 2218 katalog adlı küme gökadaların çekim gücü, 13 milyar yıl önce 750 milyon yaşındaki galaksinin görünümünü saptırıyor ve Dünya'dan, 'daha büyük' görünmesini sağlıyor. Evrenin derinliklerinden kaynaklanan görünüm büyümesi ilk kez, 20.yüzyılın büyük fizik alimi Albert Einstein'ca ileri sürülmüştü. Şimdiye dek bilinen en uzaktaki bu gökada da, kütleçekiminin yarattığı 'mercek büyümesi' etkisiyle 'çift' görünebiliyor. Binlerce galaksiden oluşan Abell, 2218 gökadada salkımının 25 kat büyütme etkisi olmasaydı, bu en uzak galaksi de görünemeyecekti. Fransa-Pireneler Gözlemevi ve Caltech mensubu astronom Jean-Paul Kneib da, "Einstein'ın genel izafiyet kuramını geliştirdiği 1910'lu yıllarda uzak gökcisimlerinin büyüme kuramını da kaydettiğini ve bunun 1919'daki Güneş tutulmasıyla kanıtlandığını" hatırlattı.

'Bir an bakış' Massachusetts-Cambridge'deki Harvard-Smithson Astrofizik Merkezi'nden Robert Kirshner, bu gökadanın saptanmasının evrenin "Karanlık Çağları"ndan sonra ışımaya başlayan ilk yıldızlar ve gökadalara 'bir an bakış' sağladığını söyledi. Kirshner, evrenin en eski dönemlerinin hayalde canlandırıldığını, şimdi teleskoplarla 'gerçek bakış' sağlandığını anlattı. Adını Samanyolu ötesi astronominin kurucusu olarak kabul edilen Amerikalı gökbilimci Edwin Powell Hubble'dan alan Hubble Teleskopu ile 10'ar metre çaplı Keck İkiz teleskoplarının saptadığı 750 milyon yaşındaki 'genç' galaksinin çapı Samanyolu'ndan çok küçük: Sadece 2000 ışık yılı. Güneş Sistemi ve Dünya'nın mensubu olduğu, sarmal dört büyük kollu Samanyolu gökadasının dar çapı 60, geniş çapıysa 110 bin ışık yılı genişliğinde. 1 ışık yılı 10 trilyon kilometre. Evrende yüz milyonlarca gökada bulunuyor. Her birinde de yüz milyonlarca güneş (yıldız). Bugün kabul gören evrenin doğum kuramı Büyük Patlama'dan (tahmini 13.7 milyar yıl önce) sonraki "Karanlık Çağlar"ın nasıl geçtiğini kimse bilmiyor.

Adresler Caltech gökbilimcisi Richard Ellis'e göre, Karanlık Çağlar'dan sonra ortaya çıkan dev yıldızlar, evrenin tarihinde erken dönemlerde çok farklı yapıdaydılar. Bu buluş, Amerikan Bilim İlerleme Derneği'nin Washington eyaleti Seattle kentinde devam eden yıllık toplantısında bildiriyle sunuldu. Derneğin önceki oturumunda da, Ulusal Havacılık ve Uzay Kurumu (NASA) tarafından Jüpiter ve Satürn'ün Ganimedes, Europa ve Titan uydularına yeni sondajlar yapılması işlendi. Astrophysical Journal'da işlenen gökada konusu için internet adresleri:

http://www.caltech.edu

http://www2.keck.hawaii.edu/

http://hubblesite.org/