Prizren'de yitirilenler...

Kosova'daki son karışıklıklardan sonra, Birleşmiş Milletler Kosova Geçici Yönetimi (UNMİK) ve Fransa Özerk Seine Maritime Genel Konseyi'nin ekonomik ve kültürel desteği altında bulunan Prizrenliler, İzmir Fransız Kültür Merkezi Müdürü Daniel Schlosser'in davetiyle İzmir'e geldiler. Fransa'da bulunan Seine Maritime Özerk Bölgesi Genel Konseyi Üyesi, Yüksek Mimar Anne Raufast'ın Prizren'de fotoğraf sanatçısı Denis Couchaux'la yaptığı çalışmalar, "kültürel mirasın korunması" adı altında hazırlanan bir seminerde sunuldu. İki bölüm halindeki seminerin birinci bölümünde "Prizren'deki kültürel miras" saydam gösterisi eşliğinde konuklara anlatıldı. İkinci bölümde ise, Prizren'de yapılan ve yapılacak olan "koruma" çalışmaları aktarıldı. Seminer sonunda Couchaux'ın Prizren'de yaptığı negatif çalışmalarının yer aldığı fotoğraf sergisi açıldı. İki kopya halinde hazırlandığı belirtilen "Prizren'de Osmanlı mimari mirası" konulu negatif sergi Avrupayla birlikte İzmir Fransız Kültür Merkezi'nde açılan altıncı sergi oldu.

Tarih ve kent coğrafyası Yaşanan iç savaştan "az hasar"la kurtulan kentlerin arasında yer alan Prizren, 3 yıl önce yaşadığı Sırp saldırısında halkından 150 kayıp vermiş. Prizren'de halkın kullandığı dil Arnavutça ve Türkçe. Kent, Bistriça (Lumbardi) Irmağı'nın iki yakası boyunca yeşillikler arasında uzanıyor. Şehir merkezine 3 kilometre uzaklıkta bulunan kalenin kalıntıları üzerinde Aya Arhancel Manastırı yer alıyor. Kentin 20'nci yüzyılın başlarında geçirdiği mimari değişimle, tek katlı evler yerini iki katlı ve yüksek duvarlı evlere bırakmış. Ahşap kirişlerin arasına çekilen duvarlar üzerine kurulu evlerin içleri genellikle kireç boyalı, dış yüzeylerinde çivit ve aşı boya kullanılmış. Genel hatlarıyla Balkanlar ve Osmanlı mimarisinin örnekleriyle dolu olan kentin tarihi eski çağlara kadar uzanıyor. Eski çağlarda Theranda olarak bilinen kent, Bizans döneminde Prisdriana adını almış. 1455'te Osmanlı idaresi altına giren Prizren, 16.yüzyıl sonlarına kadar Osmanlı idaresi altında kalmış. Gazi Paşa, Sinan Paşa Camiileri, hamam, medreseler, çeşmeler Osmanlı dönemine ait kentin önemli tarihsel dokusunu oluşturuyor.

Kent ekonomisi Zengin topraklar üzerine kurulu Prizren'de şehir merkezinde 140 bin, köylerde de 60 bin insan yaşıyor. Kent merkezinde bulunan 4 bin civarındaki şirket ve işletme, küçük sanayi ürünlerinin yanında önemli ölçekte kimya ve ilaç sektörüne hammadde üretiyor. Gezi esnasında görüştüğümüz Ekim 2001'den bu yana Belediye Başkanlığı yapan Ekrem Kreyezui, en büyük şarap alıcısı ülkenin Almanya olduğunu söylerken ev ve sanayi şarapçılığını yeterli düzeyde tanıtamadıklarından yakındı. Prizren Kültür Müdürü İndira Çipa, "On yıl öncesine kadar düzenlediğimiz festivallerle şarabımızın tanıtımını gerçekleştiriyorduk. Etrafımızı saran 'ölüm korkusu' insanlarımızın elini kolunu bağladı. Ekonomik çöküntü, kamu yetkililerinin kayıtsızlığı, kamu ve özel fonların yokluğu, geleneksel el becerilerine verilmeyen destekleri Prizren'in etrafındaki olumsuzluklar olarak sıralıyabiliriz. UNMİK ve Seine Maritime destekleri ile ayakta duran kent ekonomisine, yakın bir gelecekte canlılık getirecek olan turizmdir" dedi.

Kardeşlik ve arayışlar İzmir Fransız Kültür Merkezine yeni atanan Müdür Daniel Schlosser, Prizren halkı ile olan ilişkisini şöyle aktardı: "UNMİK Kültür Yetkilisi olarak İzmir'e atanmadan önce 17 ay Prizren'de görev yaptım. Prizren her bakımdan Avrupa'da önemli bir turizm merkezi olabilecek yapıya sahip. Halkın yoktan var olma mücadelesi karşısında, insan olmanın verdiği duyarlılıkla Prizrenlilerle birşeyleri paylaşmayı hedef aldım. Bu yüzden duyarlı İzmir halkıyla Prizren halkının kaynaşması düşüncesiyle sergiler ve seminerler düzenledik" dedi. Konak Belediye Başkanı Erdal İzgi ve Tire Belediye Başkanı Tayfur Çiçek, Prizren heyetinde bulunan Belediye Başkanı Ekrem Kreyezui, Eğitim Müdürü Hassan Hoti, Kültür Müdürü İndira Çipa ile Koodinatör Sayın Ürim ile gerçekleştirdikleri görüşmeler sonucunda Prizren kenti ile yapacakları "Kardeş Kent" anlaşmalarını belediye meclis gündemine alıp karara bağlıyacaklarını açıkladılar.