Finansın küresel patronları

Küresel ekonomi dünyanın finans devlerinin hakimiyeti altında. Bu gerçek bir kez daha yaşanan krizle gün yüzüne çıktı. Finans devlerinin küçük bir sarsıntısı veya hareketi, bütün sanayi sektörlerini birbiri ardına etkiliyor. Üstelik bu finans tekelleri, reel ekonominin üzerinde de en büyük tehdit durumunda. Sigorta şirketleri, finansal aracılar, varlık yönetimi tekelleri, kontrol altında tuttukları sermaye miktarı ile onlarca ülkeyi dahi dize getirebiliyorlar. Hatta birçoğu faaliyet gösterdikleri ülkelerin ekonomilerinden bile fazla büyüdüler. Sigortacılık sektörünün dev şirketlerinden SwissRe tarafından yapılan "Dünya Finans Merkezleri: Sigortacılık ve Bankacılık Sektöründe Yeni Ufuklar" adlı araştırma, bankaların, sigorta şirketlerini ve diğer finansal aracı şirketleri inceleyerek, dünya finans piyasalarının durumuna bir ışık tutuyor. Bankalar, sigorta şirketleri, menkul değer şirketleri, müşterek fonlar ve emekli sandıklarından oluşan finansal aracılar, sosyal ve ekonomik trendlerin etkisiyle zaman içinde değişiyorlar. Ülkelerin şirketler üzerindeki mali denetimleri azaltması ya da tamamen kaldırması, aracıların ülkeler ve endüstriler arasındaki sınırları daha kolay aşmasına imkan tanıyor. Diğer finansal aracılarla doğrudan ya da dolaylı yoldan ilişkili olan sigortacılık sektörü, değişik finansal alanlarda nasıl iş yapıldığını bilmesinin faydalarını görüyor. Mesela; bu şirketler nasıl rekabet edileceği, birlikte nasıl iş yapılacağı, nasıl kâra geçileceği ve işletmenin nasıl büyütüleceği konusunda tecrübeliler.

Devletlerden büyükler Bu noktada finansal aracıların önemi ise giderek artıyor. New York, Tokyo, Londra gibi dünyanın belli başlı merkezlerinde iş yapan finansal aracılar, risklerin yönetilmesi, yatırımcıların ve tasarruf sahiplerinin fonlarının sermaye arayışı içerisinde olanlara aktarılması, ödemelerin hesaplanması ve yerine getirilmesi konusunda yardımcı oluyorlar. Raporun sonuçlarına göre, finansal aracılar içerisinde iş yaptıkları ekonomilerden daha hızlı büyüyorlar. Örneğin; ABD'deki finansal aracıların nominal GSYİH'deki payları, çalışan iş gücünün azalmasına rağmen 1980'den beri sürekli artmış. 1952'den bu yana ABD'deki finansal aracıların elinde bulunan mal varlıkları GSYİH'deki büyümeden fazla olarak, yıllık ortalama yüzde 2.4 oranından sürekli bir artış göstermiş. Devlet denetiminin kaldırılması finansal aracıların endüstriyel ve milli sınırları aşmasını daha kolay hale getiriyor. Teknolojik gelişme ise maliyetleri düşürürken yenilik yapma hissini kamçılayarak şirketlerin değer zincirlerini yeniden oluşturmalarına imkan sağlıyor. Finansal aracıların mali güçleri birbirinden çok büyük farklılıklar gösteriyor. Her ne kadar çok çeşitli şirketler varlık ve risk yönetimi konusunda rekabet içinde olsalar da hepsinin finansal gücünün birbirinden farklı olduğu görülüyor. Mülk toplamaya odaklanmış bankalar, asıl işleri olan borç verme ve ödeme hizmetini de sunuyor. Sigortacılar, şirketleri ve sermayelerini ticari risklere karşı korurken bu risklerin yönetilmesi ve finanse edilmesini de üstleniyorlar. Bunun yanı sıra birleşme ve satın almalarda şirketlere danışmanlık hizmeti veriyor ve hisse senedi alım satım işlemlerinde broker'lık hizmeti veriyorlar. Emekli sandıkları ve müşterek fonlar da çeşitli mal portföylerine gelecek için yatırım araçları sunuyorlar.

Yeni yönelimler Sermaye dağılımı açısından bankaların oranı göreceli olarak düşüyor. Borç ve hisse senedi cinsinden tahvillerin şirketler için fon kaynağı olma konusunda önemleri artarak devam etmekle birlikte, ticari bankaların hizmet ve mülklerden daha fazla para kazanarak gelir kaynaklarını çoğaltmaları bekleniyor. Rapora göre, konjonktürel faktörlerin yanı sıra sektördeki birleşme ve satın almalar neticesinde de yapısal değişimler de meydana geldi. Bunların sebepleri olarak şu faktörler gösteriliyor: "Yatırımcılar tahvil ve hisse senedi konularında gittikçe daha çok bilgi sahibi oluyorlar ve piyasalar da daha transparan hale geliyor. Şirketler fon bulmak için başka alanlara yönelmeye başlıyorlar. Ticari bankalar gelir kaynaklarını çeşitlendirmek ve güçlendirmek için daha çok mülk ve hizmet geliri peşinde koşuyorlar."