31 Aralık 1999 22:00
1999 ekonomide küçülme yılı oldu
Enflasyonda düşüş sağlanamadı. Sanayinin kapasite kullanımında düşüş sürdü. Dış ticaret hacmi küçüldü. İç stok ikiye katlandı. Yıllık %4.7'lik küçülme yaşanacak.
1999 ekonomide küçülme yılı oldu
1999 yılı Türkiye ekonomisi açısından tam bir kayıp yılı oldu. Ekonomi küçülürken temel göstergeler ekonominin daha da kötüleşeceğini gösteriyor. 1999 yılı işçi ve emekçiler için yeni vergilerin, düşük ücret zamlarının yılı olurken, rantiyenin yine yüzü güldü. 1999'da memur maaş artış oranı yüzde 15'te, asgari ücret artış oranı yüzde 17'de tutulurken, yüzde yüze varan faizle yapılan iç borçlanma tam iki kat arttı.
1999, reel sektör ve dış ticarette daralma gibi önceki yıldan devralınan iç-dış ekonomik kriz koşullarının yanı sıra, 17 Ağustos ve 12 Kasım depremlerinin yarattığı tahribatın etkisiyle, tam anlamıyla bir küçülme yılı oldu.
Enflasyon düşmedi
Hükümet, bu yılın sonu itibariyle TEFE artışını yüzde 35'e indireceği iddiasıyla yola çıktı. Ancak, 1998 sonunda yüzde 54.3'e inen yıllık TEFE artışı, bu yıl nisan sonu itibariyle yüzde 48.2'ye kadar geriledikten sonra yeniden artmaya başladı. Kasım sonu itibariyle yıllık TEFE artışı yüzde 56.3, ocak-kasım dönemindeki artış da yüzde 52.5 olarak gerçekleşti. KDV oranlarındaki artışlar ve çeşitli mal ve hizmetlere yapılan zamlar nedeniyle aylık bazda yüksek çıkması beklenen aralık enflasyonu ile yıl sonu TEFE artışının yüzde 60 dolayında gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ocak-kasım döneminde yüzde 59.3, kasım sonu itibariyle yıllık yüzde 64.6 olan TÜFE artışının da yıl sonunda yüzde 70'e yaklaşacağı tahmin ediliyor.
Ekonomi küçüldü
Rusya krizinin etkisiyle 1998'in ikinci yarısından itibaren reel sektörde ve dış ticarette yaşanan daralma bu yıl artarak sürdü. Türkiye bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 8.6 küçüldü. İkinci çeyrekte sağlanan nispi toparlanma ile küçülme yüzde 3.3 olurken, üçüncü çeyrekte yüzde 6.6'lık bir küçülme yaşandı.
Kapasite kullanımı düştü
Sanayinin kapasite kullanımındaki düşüş ve dış ticaretteki daralmanın sürmesi, küçülme eğiliminin son çeyrekte de devam ettiğine işaret ediyor. Hükümet yılın tümünde yüzde 2'lik bir küçülme öngörmekle birlikte, küçülme oranının çok daha yüksek olması bekleniyor. Yüzde 2'lik hedefin tutması için son çeyrekte yüzde 11 gibi rekor bir büyüme sağlanması gerekiyor. Son çeyrekte büyüme oranı sıfır bile olsa yıllık bazda yüzde 4.7'lik bir küçülme rakamı ortaya çıkacak. Son çeyrekteki küçülme oranının üçüncü çeyrekteki gibi yüzde 6.6 olması olasılığında ise yıllık bazda yüzde 6.2'lik küçülme ile Türkiye tarihinin rekoru kırılacak.
Dış ticarette daralma sürdü
Yılın ilk onbir ayında ihracat geçen yılın eş dönemine göre yüzde 5.7'lik düşüşle 21 milyar 205.1 miyon, ithalat da yüzde 16.5'lik düşüşle 32 milyar 188.5 milyon dolar oldu. Anılan dönemde dış ticaret açığı yüzde 31.6 küçülerek 10 milyar 983.4 milyon dolara indi. İhracat ise ara malı ve tüketim mallarında hızla düşerken, sermaye mallarında önemli bir artış gösterdi.
Borçlar ikiye katlandı
Dış borçlarda net ödeyici konumunu sürdüren Türkiye'nin iç borçları 1999 yılında ikiye katlandı. 1998 sonunda 11.6 katrilyon lira olan iç borç stoku bu yılın kasım sonu itibariyle 22.7 katrilyon liraya ulaştı.
Hazine'nin iç borçlanma ihalelerinde ihraçlar ağırlıkla 2-3 yıl vadeli tahvile kaydı. Stok içinde devlet tahvillerinin 1998 sonu itibariyle yüzde 49.7 olan payı kasım sonu itibariyle yüzde 85.6'ya yükseldi. Hazine bonolarının payı ise yüzde 50.3'ten yüzde 14.4'e geriledi.
1999 yılı Türkiye ekonomisi açısından tam bir kayıp yılı oldu. Ekonomi küçülürken temel göstergeler ekonominin daha da kötüleşeceğini gösteriyor. 1999 yılı işçi ve emekçiler için yeni vergilerin, düşük ücret zamlarının yılı olurken, rantiyenin yine yüzü güldü. 1999'da memur maaş artış oranı yüzde 15'te, asgari ücret artış oranı yüzde 17'de tutulurken, yüzde yüze varan faizle yapılan iç borçlanma tam iki kat arttı.
1999, reel sektör ve dış ticarette daralma gibi önceki yıldan devralınan iç-dış ekonomik kriz koşullarının yanı sıra, 17 Ağustos ve 12 Kasım depremlerinin yarattığı tahribatın etkisiyle, tam anlamıyla bir küçülme yılı oldu.
Enflasyon düşmedi
Hükümet, bu yılın sonu itibariyle TEFE artışını yüzde 35'e indireceği iddiasıyla yola çıktı. Ancak, 1998 sonunda yüzde 54.3'e inen yıllık TEFE artışı, bu yıl nisan sonu itibariyle yüzde 48.2'ye kadar geriledikten sonra yeniden artmaya başladı. Kasım sonu itibariyle yıllık TEFE artışı yüzde 56.3, ocak-kasım dönemindeki artış da yüzde 52.5 olarak gerçekleşti. KDV oranlarındaki artışlar ve çeşitli mal ve hizmetlere yapılan zamlar nedeniyle aylık bazda yüksek çıkması beklenen aralık enflasyonu ile yıl sonu TEFE artışının yüzde 60 dolayında gerçekleşeceği tahmin ediliyor. Ocak-kasım döneminde yüzde 59.3, kasım sonu itibariyle yıllık yüzde 64.6 olan TÜFE artışının da yıl sonunda yüzde 70'e yaklaşacağı tahmin ediliyor.
Ekonomi küçüldü
Rusya krizinin etkisiyle 1998'in ikinci yarısından itibaren reel sektörde ve dış ticarette yaşanan daralma bu yıl artarak sürdü. Türkiye bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 8.6 küçüldü. İkinci çeyrekte sağlanan nispi toparlanma ile küçülme yüzde 3.3 olurken, üçüncü çeyrekte yüzde 6.6'lık bir küçülme yaşandı.
Kapasite kullanımı düştü
Sanayinin kapasite kullanımındaki düşüş ve dış ticaretteki daralmanın sürmesi, küçülme eğiliminin son çeyrekte de devam ettiğine işaret ediyor. Hükümet yılın tümünde yüzde 2'lik bir küçülme öngörmekle birlikte, küçülme oranının çok daha yüksek olması bekleniyor. Yüzde 2'lik hedefin tutması için son çeyrekte yüzde 11 gibi rekor bir büyüme sağlanması gerekiyor. Son çeyrekte büyüme oranı sıfır bile olsa yıllık bazda yüzde 4.7'lik bir küçülme rakamı ortaya çıkacak. Son çeyrekteki küçülme oranının üçüncü çeyrekteki gibi yüzde 6.6 olması olasılığında ise yıllık bazda yüzde 6.2'lik küçülme ile Türkiye tarihinin rekoru kırılacak.
Dış ticarette daralma sürdü
Yılın ilk onbir ayında ihracat geçen yılın eş dönemine göre yüzde 5.7'lik düşüşle 21 milyar 205.1 miyon, ithalat da yüzde 16.5'lik düşüşle 32 milyar 188.5 milyon dolar oldu. Anılan dönemde dış ticaret açığı yüzde 31.6 küçülerek 10 milyar 983.4 milyon dolara indi. İhracat ise ara malı ve tüketim mallarında hızla düşerken, sermaye mallarında önemli bir artış gösterdi.
Borçlar ikiye katlandı
Dış borçlarda net ödeyici konumunu sürdüren Türkiye'nin iç borçları 1999 yılında ikiye katlandı. 1998 sonunda 11.6 katrilyon lira olan iç borç stoku bu yılın kasım sonu itibariyle 22.7 katrilyon liraya ulaştı.
Hazine'nin iç borçlanma ihalelerinde ihraçlar ağırlıkla 2-3 yıl vadeli tahvile kaydı. Stok içinde devlet tahvillerinin 1998 sonu itibariyle yüzde 49.7 olan payı kasım sonu itibariyle yüzde 85.6'ya yükseldi. Hazine bonolarının payı ise yüzde 50.3'ten yüzde 14.4'e geriledi.
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
Türkiye İslamcı hareketi ve Filistin sorunu
İhsan Çaralan
İsrail’in İran’a ‘meşru müdafaa’ saldırısını açıkça ilan etmesi ne anlama geliyor?
Şebnem Korur Fincancı
Şiddetsiz bir geleceği birlikte inşa edelim
Sultan Özer
Diyanet İsrail’den vize aldı
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs’ın tarihi ve 2024 1 Mayıs’ının önemi
Arif Nacaroğlu
Yapay zeka
Mehmet Özyazanlar
Federasyon değişecek, işler düzelecek!..
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
