Mikroçip krizi dalga dalga büyüyor
Fotoğraf: Cristian Ibarra/Pixabay
Transistörün icat edilmesinin ardından modern elektronik açısından önemli dönüm noktalarından biri 1960’larda entegre devrelerin, ya da daha bilinen isimleri ile mikroçiplerin icadı idi. Çok sayıda transistörden oluşan özel tasarlanmış devreleri oldukça küçük bir alana sığdıran çipler düşük maliyetleri ve yüksek performansları ile hızla modern elektroniğin ayrılmaz bir parçası haline geldiler. Yarı iletken teknolojilerindeki gelişmeler her geçen yıl daha küçük alanda daha fazla transistör içeren, daha güçlü, daha esnek ve daha çeşitli çipleri de mümkün kıldı. Akıllı telefonlar, televizyonlar, bilgisayarlar, oyun konsolları, otomobiller, kimlik ve banka kartları, çeşitli oyuncaklar ve akıllı ev aletleri gibi günümüzde “elektronik cihaz” olarak anabileceğimiz her şey bu çipler üzerine inşa ediliyor.
Hayatımızın böylesine ayrılmaz bir parçası haline gelmiş çiplerin üretiminde günden güne yükselmekte olan bir kriz büyüyerek dalga dalga geliyor. Gerek tüketici ürünleri açısından gerekse de tedarik zincirleri açısından ürün fiyatları artıyor, ürünlerin stokta bulunabilirlikleri azalıyor. Otomobil, akıllı telefon ve oyun konsolu üretiminde çeşitli şirketler ihtiyaçları olan çipleri tedarik edemediklerinden üretime farklı sürelerde ara vermek zorunda kalıyor. Dünyanın en büyük çip üreticilerinden olan Samsung, Galaxy Note’un piyasaya çıkışını erteledi. Apple, iPhone 12’yi piyasaya iki ay daha geç sürebildi.
Gelmekte olan krize dair öncesinde başka işaretler belki vardı ama kovid-19 pandemisi temel olarak iki sebepten çip krizinin eşik notasıydı. İlk olarak dünya çip üretiminin yaklaşık yüzde 70’ini sağlayan uzak doğuda fabrikalar farklı sürelerde kapalı kaldı. İkinci olarak ise pandemi başta bilgisayar, bilgisayar bileşenleri ve tabletler olmak üzere elektronik -ve dolayısıyla çip- tüketiminde ciddi bir artışa yol açtı. Bu iki durum zaten bu krizi doğurmak için yeterli ancak bunlara başka vakalar da ekleniyor. Büyük çip fabrikalarından biri geçtiğimiz günlerde yangında ciddi hasar gördü. Çip üretiminin çeşitli aşamalarında su kullanımı zorunlu olduğundan büyük çip üreticilerinden TMSC ve Micron’un fabrikalarının Tayvan’da halihazırda yaşanmakta olan kuraklıktan etkilenmesi bir olasılık olarak önümüzde duruyor. Krizi etkilemesi olasılığı olan bir diğer olgu ise Süveyş Kanalı’nın bir süreliğine kapanması. Bekleyen gemilerden bir kısmının çip tedarik zincirinin parçası olması -ki bu oldukça büyük bir olasılık- krizi daha da büyütmeye etki edebilir.
Kapitalizm bütün bu tıkanmayı ortadan kaldırmak için çeşitli tedbirler almaya çoktan girişti bile. Biden, şubat ayı sonunda meseleyi ele alan yüz günlük bir çalışma için bir başkanlık kararnamesi çıkarttı. Çip fabrikaları ise bir süredir tam kapasite çalışıyor. Yeni çip fabrikaları kurulmaya çalışılıyor ancak bunların da birkaç yıldan önce devreye girme olasılığı yok. Çip fiyatlarının artmaya devam etmesi alınmaya çalışılan tedbirlerin en azından şimdilik pek de işe yaramadığını gösteriyor.
Çipler bugün hemen her türden sektörün ayrılmaz bir parçası. Otomotiv, akıllı telefon, konsollar ve bilgisayarlar çip krizinin ilk vurduğu yerler olsa da krizin salt bu sektörlerle sınırlı kalması oldukça düşük bir olasılık. Her dönem aşırı üretim krizi ile karşılaştığımız kapitalist sistemin şimdi de başka bir çarpık yüzüne çarpmış durumdayız: Plansızlık! Her geçen gün ihtiyaçlara göre planlı bir üretimin önemini biraz daha anlaşılır kılıyor!
YAZARIN DİĞER YAZILARI
- İşlevini arayan alet: Yapay zekâ 20 Nisan 2024 04:45
- Masaüstü işletim sistemlerinin geleceği ve Linux 13 Nisan 2024 04:35
- XZ arka kapısı ve açık kaynağın zaafları 06 Nisan 2024 04:53
- Veri yağmacıları 16 Mart 2024 04:34
- Yapay zeka ve sihirbazlar 09 Mart 2024 05:07
- Verileriniz sermayeye feda olsun! 02 Mart 2024 05:40
- Geniş dil modelleri ve olağan hataları 24 Şubat 2024 04:09
- Apple’ın AB’ye misillemesi PWA’ların sonu mu? 17 Şubat 2024 04:43
- Disney, oyunlar ve at zırhı 10 Şubat 2024 04:19
- Open AI fikri mülkiyete karşı 13 Ocak 2024 04:44
- Yapay zekanın belirsiz geleceği 06 Ocak 2024 04:00
- Yapay zekada telif kavgası: Tekeller tekellere karşı 30 Aralık 2023 04:47
YAZARLAR
A. Cihan Soylu
‘Boş tencere’ iktidarın neresinde?
Şebnem Korur Fincancı
Tehlike nedir?
Sultan Özer
Yeni anayasa tartışmaları, AKP’ye can suyu olur mu?
Hediye Levent
Erdoğan'ın Irak ziyaretinin 3 sebebi ve değişim rüzgarı!
Arif Nacaroğlu
Özgürlükçü Anayasa
Erkan Aydoğanoğlu
1 Mayıs ve sonrası
Mehmet Özyazanlar
Galatasaray kaparak, Fenerbahçe kaptırmayarak…
EVRENSEL EGE
Ege'den daha fazla haber, röportaj, mektup, analiz ve köşe yazısı...
