Çocuk işçiler

Soma’nın Türkiye’de yeni bir başlangıç tarihi olması kaçınılmazdı.Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfının Soma’daki iş cinayetiyle birlikte yaptığı yeni araştırmalara göre  yasal olarak madenlere inmesi mümkün olmayan 15 yaşında 164, 16 yaşında 334, 17 yaşında 274 çocuk işçi var.
Bu rakamları başka türlü de ifade edebiliriz: Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) verilerine dayanılarak yapılan araştırmaya göre, kömür ve linyit madenlerinde çalışanların yüzde 4.2’si çocuk. Sadece kömür ve linyit madenlerinde 2 bin 76 çocuk çalışan var. Bu çocuklar 15-19 yaşında. Madendeki çocuk işçilerin yüzde 85.5’lik bölümü kayıt dışı, ellerine geçen aylık gelir de sadece 226 lira.
Bir de anket yapısından doğan bir yanıltmaca açıklandı. TEPAV Analisti Güneş Aşık’ın açıklamasına göre “Hane halkı işgücü anketinde 15 yaşın altındaki çocuklar görülmüyor. Bu nedenle söz konusu istatistikler yalnızca 15 yaşından büyüklerin durumunu göstermektedir”.
     Bir başka acı gerçek ise 18 yaş ve üstündeki çalışanların çalışma süresi 51 saat olarak görünürken, 18 yaşın altındakilerin çalışma saati süresi 32 saat. Bu da günde 6 saatten fazla demek.
   Madencilik sektöründe  kömür ve linyit çıkarılması işleri yanında ham  ve doğal gaz çıkarımı, metal cevherleri madenciliği, diğer madencilik ve taş ocakçılığı ile madenciliği destekleyen hizmet faaliyetleri de bulunuyor.
Madencilik sektöründeki  toplam 113 bin çalışanın 5 bin 308’i 15 ila 19 yaş arasında . TÜİK’in 2012 tarihli hane halkı iş gücü istatistikleri, Türkiye’de çalışanların yüzde 5.39’unun 15-19 yaş arasında olduğunu gösteriyor. Yani 24.8 milyonluk toplam istihdam rakamının 1.3 milyonu 15-19 yaş arasında.  
Çocuk çalışanların 149 binini 15 yaşındakiler oluşturuyor. Yine istatistiklere göre 18 yaş altındaki çocukların yalnızca yüzde 17’sinin sosyal güvencesi var.  İngiliz edebiyatının dehalarından (Melekleri ve ruhları gördüğü iddiası yüzünden de  deli sayılan) Şair ve Gravürcü William Blake (1757-1827), Sanayi Devrimi’nin çocuklara yönelik acımasız uygulamalarını  anlatır. Varlık Yayınevi bu günlerde Blake’in şiirlerinden Tozan Alkan’ın yaptığı bir seçkiyi yayımladı:  Kehanetin Gölgeleri. Varlık Yayınevi  bu kitabın Türkçedeki en kapsamlı Blake şiirleri seçkisi olduğunu açıkladı.     
İngiltere’nin sanayi devriminde, genç nüfusta patlama olduğu  dönemde çocuklar çırak olarak köle gibi satılıyor, bunlardan bazıları içi kurum dolu bacalara  sarkıtılarak bacalar temizletiliyordu.
Annem öldüğünde çok küçüktüm
Babam sattığında henüz dilim
Bile dönmüyordu “temizle” sözüne
İste yatıp baca temizliyorum böyle
Çoğunlukla  7 yaşına kadar satın alınan  bu çocukların çoğu  zehirlenip ölüyor,  gözleri  kurum ve tozdan kör oluyor artık bacalara giremeyecek yaşa gelince de öylece sokağa terk ediliyorlardı.
Daha sonra  Charles Dickens Oliver Twist’te  (1838),  Pierre Mael (1851-1920)Küçük Ocakçı adlı çocuk romanında bu konuyu anlattı.  
Blake, Baca Temizleyiciyi  iki ayrı şiirinde yazdı. Bu iki şiirden ilki çocukların acılarını işler ikincisi ise çocukların ezilmelerinin sebepleri olan kişileri ve sınıfları suçlar:
 Küçük siyah bir şey karlar arasından
“Temizlikçi!” diye haykırdı kederli bir sesle:
“Söyle bana, nerede senin annen baban?”
“Dua etmeye gittiler kiliseye

Çimenlerde beni mutlu gördüler
Gülüp oynuyordum karlar üstünde
Ölüm elbisesini giydirdiler
Bu kederli şarkıyı öğrettiler bir de

Şarkı söyleyip mutlu göründüğüm için
Sandılar ki bir kötülük yok yaptıklarında
Şükretmeye gittiler, Tanrı’ya, rahibe, krala
Acılarımız üstüne cenneti kuranlara.”

*Kehanetin Gölgeleri, William Blake,   Türkçesi: Tozan Alkan,  Desenler William Blake, Varlık Yayınları, 280 s.